Η επικοινωνιακή ανάδειξη από την κυβέρνηση της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατανομή επιπρόσθετων πόρων στην Ελλάδα στον επόμενο επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ λόγω αξιοπιστίας της κυβέρνησης είναι το νέο οικονομικό αφήγημα στη μετά πανδημία κρίση.
Η νέα διήγηση αντικαθιστά το προηγούμενο κυβερνητικό αφήγημα περί προσέλκυσης επενδύσεων λόγω αξιοπιστίας της νέας κυβέρνησης, το οποίο είχε απολέσει την αίγλη του από το τέλος του 2019.
Η ελληνική κυβέρνηση γνωρίζει ότι τα τελικά ποσά θα είναι μικρότερα και η σχέση δανείων – επιχορηγήσεων πιθανότατα θα μεταβληθεί υπέρ των δανείων. Τα ακριβή ποσά και δάνεια θα προσδιοριστούν μετά τις τελικές αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ. Η ΕΕ θα παρέχει στις αδύναμες οικονομίες του Νότου κονδύλια με όρους.
Η Επιτροπή προτείνει η Ελλάδα να λάβει επιπρόσθετες επιχορηγήσεις έως 22,5 δισ. ευρώ και χαμηλότοκα δάνεια έως 9,5 δισ. ευρώ. Επιπρόσθετα, το ποσό για την Ελλάδα στον υπό εξέταση επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ εκτιμάται σε 19 δισ. ευρώ. Το σύνολο των επιχορηγήσεων και δανείων υπολογίζεται σε 51 δισ. ευρώ την επταετία 2021-2027.
Η Ελλάδα, όμως, θα συμμετάσχει με εγγυήσεις στο δάνειο της ΕΕ κατά 1,37%, θα αποπληρώσει το δάνειό της και θα συνεισφέρει στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Το συνολικό ποσό ανέρχεται περίπου σε 30 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 19,3 δισ. ευρώ είναι η συμμετοχή της στις εγγυήσεις του προγράμματος ανάκαμψης, ενώ το δάνειο των 9,5 δισ. ευρώ θα αποπληρωθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Ως προϋπόθεση της σταδιακής εκταμίευσης των ποσών του χρηματοδοτικού εργαλείου ανάκαμψης απαιτείται η υποβολή εθνικού σχεδίου με έμφαση στην πράσινη συμφωνία, στις ψηφιακές υποδομές και στην υγεία. Το εθνικό σχέδιο θα εγκριθεί από όλες τις χώρες της ΕΕ με αυξημένη πλειοψηφία και αιρεσιμότητα με βάση τις συστάσεις του ευρωπαϊκού εξαμήνου.
Η διαδικασία του ευρωπαϊκού εξαμήνου για την Ελλάδα προβλέπει την τήρηση των δεσμεύσεων της δανειακής σύμβασης ως προς το δημοσιονομικό σκέλος και την προώθηση των μεταρρυθμίσεων. Ο αντιπρόεδρος Ντομπρόβσκις (φωτογραφία) και ο επίτροπος Τζεντιλόνι τόνισαν με σαφήνεια ότι η παροχή βοήθειας συνοδεύεται με ταυτόχρονη ενισχυμένη εποπτεία. Εκ των πραγμάτων, το εθνικό σχέδιο της κυβέρνησης θα είναι ένα είδος αυτομνημονίου έναντι της οικονομικής στήριξης που θα λάβει από την ΕΕ.
Η Επιτροπή εκτιμά ότι η ταχεία ανάπτυξη της οικονομίας το 2021 θα αντισταθμίσει την επιβάρυνση του δημόσιου χρέους, όμως το δημόσιο χρέος θα είναι πάνω από 200%, σύμφωνα με όλους τους αναλυτές. Με την υπόθεση της ταχείας ανάπτυξης μετά το 2021 οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αποφεύγουν τη συζήτηση για πρωτογενή πλεονάσματα και βιωσιμότητα χρέους. Η εκταμίευση των ποσών και των δανείων προς τη χώρα θα είναι σταδιακή και θα εξαρτάται από τα αποτελέσματα του ελέγχου των ευρωπαϊκών θεσμών ως προς τη συμβατότητα των έργων με τις κατευθύνσεις της ΕΕ, τη δημοσιονομική πειθαρχία και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν ευρύ πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης δημόσιων υποδομών και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας με μείωση του εργασιακού κόστους και ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων.
Τα ευρωπαϊκά κονδύλια είναι σημαντικά για την ελληνική οικονομία καθώς η κυβέρνηση απέτυχε στην προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων, όπως και μέρους από τα 63 δισ. ευρώ τα οποία βρίσκονται σε offshore εταιρείες ελληνικής ιδιοκτησίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής.
Στόχος της πρότασης της Επιτροπής είναι η χρηματοδότηση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων και τομέων με δωρεάν επιδότηση και χαμηλότοκα δάνεια ύστερα από έγκριση από τις ευρωπαϊκές αρχές. Η πρόταση προβλέπει οι οικονομικοί πόροι να δοθούν σε φορείς και σε επιχειρήσεις, περιορίζοντας τον ρόλο της κυβέρνησης στον σχεδιασμό.
Τα κονδύλια όμως αυτά είναι ευκαιρία για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας με έμφαση στη βιομηχανία και στον αγροτικό τομέα. Ευκαιρία που θα χαθεί με εθνικό σχέδιο προς τέρψιν των πελατειακών σχέσεων. Είναι αμφίβολο κατά πόσο η χώρα είναι έτοιμη να απορροφήσει άμεσα σημαντικά κονδύλια για τον πράσινο μετασχηματισμό της οικονομίας, καθώς δεν συνδέεται σε συναφείς αλυσίδες παραγωγής ηλεκτροκίνησης. Αντίθετα, λόγω της δομής της ελληνικής οικονομίας αναμένεται επιδείνωση του εμπορικού ισοζυγίου.
Η ευνοϊκή κατανομή των κονδυλίων της Επιτροπής είναι αποτέλεσμα της οικονομικής αδυναμίας της χώρας και όχι της κυβερνητικής αξιοπιστίας. Η πρόταση της Επιτροπής επιχειρεί να αποτρέψει την καθοδική πορεία της οικονομίας με δημοσιονομική επέκταση, επιβάλλοντας ταυτόχρονα κανόνες δημοσιονομικής συμμόρφωσης.
Η απορρόφηση των συγκεκριμένων ευρωπαϊκών κονδυλίων θα προκαλέσει σημαντική αύξηση των δαπανών στον εθνικό προϋπολογισμό για τη συγχρηματοδότηση των έργων. Οι υψηλότερες δαπάνες στον κρατικό προϋπολογισμό σε συνδυασμό με την υποχρέωση για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα θα οδηγήσουν σύντομα σε περικοπές κοινωνικών δαπανών και αυξήσεις φόρων, περιορίζοντας τη θετική επίδραση στο ΑΕΠ.
Η πρόταση της Επιτροπής παρουσιάστηκε από την κυβέρνηση επικοινωνιακά ως «ευρωπαϊκά λεφτόδεντρα», από τα οποία οι πολίτες έχουν κάτι λαμβάνειν, η νέα εκδοχή του ψευδεπίγραφου «όλοι μαζί τα φάγαμε». Αυτό συνιστά ευρωπαϊκό ατόπημα για αξιόπιστη κυβέρνηση, υπακούοντας μόνο σε μικροπολιτικές επιλογές.
Τα κονδύλια αυτά είναι ευκαιρία για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας με έμφαση στη βιομηχανία και στον αγροτικό τομέα. Ευκαιρία που θα χαθεί με εθνικό σχέδιο προς τέρψιν των πελατειακών σχέσεων
Ο Γιάννης Μπράχος είναι οικονομολόγος (Msc, Phd Econ) πρώην γενικός γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του υπουργείου Εξωτερικών
