Ή αλλιώς το ερώτημα: Πότε δίνουμε τα δώρα, Χριστούγεννα ή Πρωτοχρονιά;
Δεκαετίες πριν στην Ελλάδα ήταν πιο διαδεδομένο να δίνεις τα δώρα σε μικρούς και μεγάλους την Πρωτοχρονιά. Τότε που ο Άη βασίλης έρχεται στο σπίτι και αφήνει τα δώρα…
Είτε μέσα από την καμινάδα, είτε από την μπαλκονόπορτα, μικρή σημασία είχε για τα μικρά παιδιά…
Λίγο αργότερο το έθιμο, με τις έξωθεν επιρροές, άλλαξε. Η «Άγια Νύχτα» έγινε «Silent Night» και γιορτές χωρίς Βing Crosby χωρίς «White Christmas» δεν γίνεται!
Αλλά, αν θέλετε να δείτε την παράδοση, πρέπει να ανατρέξουμε στην Ιστορία…
Γιατί τα δίναμε την 1η Ιανουαρίου;
Πρόκειται για έθιμο των Βυζαντινών καθώς ούτε οι Έλληνες ούτε οι Ρωμαίοι γιόρταζαν την πρώτη μέρα του χρόνου. Η 1η Ιανουαρίου σαν αρχή του χρόνου επικράτησε να γιορτάζεται στη Ρώμη από το 48 π.Χ., την εποχή δηλαδή του Καίσαρα, και πήρε πολλά στοιχεία από τη ρωμαϊκή γιορτή Σατουρνάλια.
Από τότε την 1η Ιανουαρίου δέχτηκαν σαν Πρωτοχρονιά όλοι οι λατινογενείς λαοί, καθώς και όλοι οι ρωμαιοκρατούμενοι λαοί. Η Ορθόδοξη όμως Εκκλησία, της εποχής κυρίως του Μεγάλου Κωνσταντίνου, επειδή ήθελε να χωρίσει τους Χριστιανούς από τους ειδωλολάτρες, απαγόρευε – χωρίς αποτέλεσμα – στους χριστιανούς να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά όπως εκείνοι.
Η Πρωτοχρονιά λοιπόν, όπως αυτή διαμορφώθηκε κάτω από την επίδραση της Εκκλησίας και τη σύνδεσή της με τη γιορτή του Αγίου Βασιλείου, διαιωνίστηκε μέχρι σήμερα σαν λαϊκή γιορτή.
Και μαζί με τη γιορτή κρατήσαμε:
- Δώρα και γλυκά, συχνά παρασκευασμένα στο σπίτι στα παιδιά
- Τα κάλαντα την παραμονή για να μαζέψουν τα παιδιά φιλοδωρήματα
- Την βασιλόπιτα και το φρουρί
- Το ποδαρικό την πρώτη μέρα του χρόνου από κάποιον αγνό και καλό άνθρωπο, συνήθως παιδί.
Αλλά πότε αλλάζουμε τα δώρα;
Όταν έρχονται οι μάγοι στη Φάτνη ή όταν μας τα φέρνει ο Άη Βασίλης;
Την ημέρα του Αγίου Βασιλείου (Πρωτοχρονιά) έχουμε την προσμονή ενός ταπεινού και καλού Έλληνα Αγίου με τα μαύρα γένια και το σκούρο φτωχό ράσο, που έρχεται από την Καισάρεια της Καππαδοκίας (Μικρά Ασία) να ευλογήσει τα σπιτικά μας και να πάρει το δικό του κομμάτι από τη βασιλόπιτα.
Ο Άγιος Βασίλειος είναι ο φιλάνθρωπος επίσκοπος του 4ου αιώνα μ.Χ., ο άνθρωπος των γραμμάτων ο ταπεινός και θαυματουργός (ένας από τους Τρεις Ιεράρχες – ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Βασίλειος ο Μέγας και ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός ή Θεολόγος), ο οποίος με το πέρασμα των χρόνων έφτασε να έχει τη μορφή που του έχουμε δώσει σήμερα, με τα κόκκινα ρούχα, την άσπρη γενειάδα, τη μεγάλη κοιλιά και το σάκο που είναι φορτωμένος με δώρα.
Στο «Δυτικό» κόσμο πάντως αναπτύχθηκε μία κοινή χριστουγεννιάτικη κουλτούρα, σύμφωνα με την οποία, οι πιστοί ανταλλάζουν δώρα για να τιμήσουν τη γέννηση του Χριστού, ο οποίος δώρισε την ίδια τη ζωή του, για τη σωτηρία τους. Από τον 19ο αιώνα, η ιδέα των δώρων πήρε νέες διαστάσεις, αφού δημοφιλείς συγγραφείς (Κάρολος Ντίκενς, Ο’ Χένρι κ.α.) καταπιάστηκαν με τα Χριστούγεννα.
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι ο Santa Claus, ο ευρωπαϊκός «Πατέρας των Χριστουγέννων», αντιστοιχεί στον Άγιο Νικόλαο και για όλες τις χώρες (εκτός από την Ελλάδα) επισκέπτεται τα σπίτια τα Χριστούγεννα. Εμείς τον δεχόμαστε την Πρωτοχρονιά, γιατί είναι η μέρα της εορτής του Αγίου Βασιλείου, που είναι ο δικός μας «Πατέρας των Χριστουγέννων».
Συνεπώς, η παράδοση θέλει τα παιδιά να παίρνουν τα δώρα την ημέρα της γιορτής του, αφήνοντάς του και κάτω από το δέντρο ένα ποτήρι γάλα με μπισκότα (κουρασμένος και φτωχός είναι).
Αφήστε λοιπόν τα παιδιά σας να περιμένουν τον Άη Βασίλη την Πρωτοχρονιά που θα πρέπει να κοιμηθούν γιατί αλλιώς μπορεί να τρομάξει και να φύγει…
Εκεί, κοντά στον τζάκι ή το δέντρο, πλάι στα παπούτσια που θα βάλετε, γυαλισμένα πάντα, θα αφήσει τα δώρα για το καλό της χρονιάς…
Τώρα, αν προτιμάτε να τα δώσετε τα Χριστούγεννα, τα παιδιά θα ενθουσιαστούν, ούτως ή άλλως, καθώς δεν ενδιαφέρονται τόσο για τις ιστορικές ή θρησκευτικές συνήθειες…
