Οι δανειακές υποχρεώσεις των κομμάτων του δικομματισμού της μεταπολίτευσης και της χρεοκοπίας της χώρας μας έφταναν τον Οκτώβριο του 2016 στα 420 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής που διερεύνησε τον δανεισμό των πολιτικών κομμάτων. Κανένα δάνειό τους εκείνη την περίοδο δεν ήταν ενήμερο, απλώς επειδή για χρόνια (τουλάχιστον από το 2011) δεν πλήρωναν ούτε τόκους ούτε κεφάλαιο. Οι οφειλές της Νέας Δημοκρατίας ήταν 221 εκατ. ευρώ και του ΠΑΣΟΚ 199 εκατ. ευρώ. Εκτιμήσεις για το 2018 ανεβάζουν τα δανειακά υπόλοιπα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ σε πάνω από 520 εκατ. ευρώ τουλάχιστον.
Το μεγαλύτερο μέρος του δανεισμού και των δύο κομμάτων αντλήθηκε από την Αγροτική Τράπεζα. Σύμφωνα με την κατάθεση του κ. Πανταλάκη, πρώην διοικητή ΑΤΕ, οι όροι των δανειακών συμβάσεων ήταν ευνοϊκότεροι στην ΑΤΕ και «τα κόμματα έβλεπαν την Αγροτική ως μηχανάκι για να παίρνουν λεφτά». Βέβαια, οι κυβερνήσεις του δικομματισμού διόριζαν τη διοίκηση της ΑΤΕ.
Η εξέταση των φακέλων της δανειοδότησης των κομμάτων ανέδειξε πληθώρα ευνοϊκών ρυθμίσεων, παραλείψεων και παραβιάσεων των κανόνων.
Υπάρχουν περιπτώσεις που εκχωρήθηκαν ως εγγύηση μελλοντικές κρατικές ενισχύσεις, σε βάθος ακόμη και δεκαετίας. Αυτή η εγγύηση δεν ήταν απλώς αέρας, αλλά δέσμευση εκλογικών αποτελεσμάτων των επόμενων δέκα χρόνων. Ακόμη χειρότερα, αυτή την εκχώρηση την ενέκριναν τραπεζικά στελέχη υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Βέβαια, εκ των υστέρων, η ίδια η Τράπεζα της Ελλάδος καυτηριάζει αυτές τις εκχωρήσεις ως «υπερχρηματοδοτήσεις», κρίνοντάς τες υπερβολικά μακροπρόθεσμες για να θεωρούνται ασφαλείς.
Το 2010 η Νέα Δημοκρατία δεσμεύει υπέρ της ΑΤΕ τις κρατικές επιχορηγήσεις 2019 και 2020. Επίσης, το 2010 το ΠΑΣΟΚ δέσμευσε υπέρ της ΕΤΕ την κρατική επιχορήγηση 2019 και υπέρ της ΑΤΕ τις κρατικές επιχορηγήσεις 2017 και 2018.
Αρα οι τράπεζες τους παρείχαν ρευστότητα για να κάνουν προεκλογικές εκστρατείες, να υφαρπάζουν την ψήφο των πολιτών και να συνεχίσουν να νέμονται την πολιτική εξουσία θεωρώντας δεδομένο ότι θα αυξάνουν και τα ποσοστά τους.
Μάλιστα το ύψος του δανεισμού και των πιστωτικών ορίων αυξανόταν όσο περνούσαν τα χρόνια. Ξεκίνησαν με εγγύηση τις επιχορηγήσεις των επόμενων τεσσάρων χρόνων και έφτασαν στα δέκα, λόγω των εκλογικών τους αναγκών, όπως δήλωναν. Αλλά δεν σταμάτησαν εκεί:
• Υπήρξε περίπτωση που το ΠΑΣΟΚ δανειοδοτήθηκε με τη χορήγηση απλής υποσχετικής επιστολής, χωρίς να είναι θεσμικά εξασφαλισμένη η εγγύηση.
• Υπήρξε πολλαπλή εκχώρηση της ίδιας μέλλουσας χρηματοδότησης των κομμάτων σε περισσότερες από μία τράπεζες, παρότι εγγράφως είχαν δηλώσει ότι δεν θα την εκχωρήσουν σε τρίτους.
• Υπήρξαν περιπτώσεις απόρριψης του αιτήματος από την αρμόδια διεύθυνση ενώ σε ανώτατο επίπεδο η τράπεζα ενέκρινε την αύξηση των πιστωτικών ορίων, δηλαδή του δανείου.
Στο πόρισμα του εισαγγελέα Καλούδη (2012) έχει αποτυπωθεί ότι ΠΑΣΟΚ και ΝΔ «δεν έχουν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν τα δάνεια και ότι τα έτη 2009 και 2011 τα δύο αυτά κόμματα ήταν άκρως ελλειμματικά».
Το μέγεθος του θράσους αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι μεσούσης της οικονομικής κρίσης και των μνημονιακών μέτρων το ΠΑΣΟΚ αιτείται ανανέωση του πιστωτικού ορίου, επειδή «η κρατική επιχορήγηση θα αυξηθεί λόγω της αύξησης των κρατικών εσόδων από την εφαρμογή των επειγόντων μέτρων του Α΄ μνημονίου». Το ίδιο έκανε στη συνέχεια και η ΝΔ. Σύμφωνα με τα πορίσματα της Τράπεζας της Ελλάδος, από το 2011 η οικονομική κατάσταση των κομμάτων ήταν δυσμενής και η προσφυγή στα δανειακά κεφάλαια αποτελούσε τον πάγιο τρόπο αντιμετώπισης των ελλειμματικών χρήσεων. Κατά συνέπεια, οι τράπεζες συνέχισαν να χρηματοδοτούν τα δύο πολιτικά κόμματα ενώ γνώριζαν ότι δεν είχαν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν τον υπέρογκο δανεισμό τους.
Την ίδια περίοδο με τροπολογία στον 4146/2013 προσπάθησαν να θέσουν στο αρχείο το πόρισμα Καλούδη, κάτι που αρχικά έγινε, και έπρεπε το ζήτημα να ανακινηθεί ξανά από τη σημερινή κυβέρνηση με το πόρισμα της εξεταστικής. Και ενώ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ υπόσχονταν στις τράπεζες αύξηση της μελλοντικής χρηματοδότησης και εκχώρησή της σε αυτές, εισηγήθηκαν το ανεκχώρητο αυτής σε ποσοστό 40% (ν. 4304/2014).
Ενώ λοιπόν όλα αυτά ήταν γνωστά ήδη από το 2011, πώς εξασφάλισαν οι τράπεζες τα συμφέροντά τους;
Η Τράπεζα Πειραιώς, που ανέλαβε και τους φακέλους δανείων της ΑΤΕ, άσκησε αγωγή κατά της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ τον Δεκέμβριο του 2016 (!), δηλαδή πέντε χρόνια μετά και υπό την πίεση των αποκαλύψεων της εξεταστικής επιτροπής:
• 31/3/2016 κατατέθηκε η πρόταση της κυβέρνησης για τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής.
• 1/4/2016 η Τράπεζα Πειραιώς καταγγέλλει τις δανειακές συμβάσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ.
Αντίστοιχα, και οι υπόλοιπες τράπεζες καθυστέρησαν σημαντικά να καταγγείλουν τις δανειακές συμβάσεις, επιδεικνύοντας έτσι στο σύνολό τους ασυνήθιστη ανοχή στα δύο κόμματα, σε αντίθεση με την τακτική που ακολουθούσαν για όλους τους άλλους δανειολήπτες. Αντίστοιχη ανοχή έδειξαν, βέβαια, και στο δάνειο του «Κήρυκα Χανίων» της οικογένειας Μητσοτάκη όταν η τράπεζα κατήγγειλε τη σύμβαση του μη ενήμερου επί χρόνια δανείου, τρεις μέρες μετά τη συγκρότηση της επιτροπής.
Τα παραπάνω, που ήρθαν στο φως από την εξεταστική επιτροπή, επιβεβαιώνουν το μεγάλο πολιτικό και οικονομικό σκάνδαλο του τραπεζικού δανεισμού ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, που ξεκάθαρα αποτέλεσε εργαλείο άσκησης πολιτικής εις βάρος των συμφερόντων της χώρας, των πολιτών και φυσικά των τραπεζών.
Οι τράπεζες τους παρείχαν ρευστότητα για να κάνουν προεκλογικές εκστρατείες, να υφαρπάζουν την ψήφο των πολιτών και να συνεχίσουν να νέμονται την πολιτική εξουσία θεωρώντας δεδομένο ότι θα αυξάνουν και τα ποσοστά τους.
*Ο Σωκράτης Φάμελλος είναι αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας
