κλιματική κρίση είναι εδώ και ωθεί σε κοσμογονικές αλλαγές το παγκόσμιο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, με όσο το δυνατόν μικρότερη εξάρτησή του από τα ορυκτά καύσιμα και τις εκπομπές CO2 που η χρήση τους συνεπάγεται.
Για τον λόγο αυτό και με τη βοήθεια της υψηλής τεχνολογίας γίνεται αγώνας δρόμου μεταξύ των αντίστοιχων εταιρειών των διάφορων κρατών για δημιουργία έξυπνων και πράσινων προϊόντων, απαλλαγμένων από τις εκπομπές CO2. Και καθώς οι μεταφορές παίζουν λίαν επιβαρυντικό ρόλο στη μόλυνση της ατμόσφαιρας και την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, στην αυτοκινητοβιομηχανία υπάρχει παγκοσμίως μεγάλη στροφή προς την παραγωγή (μετά τα υβριδικά) ηλεκτρικών αυτοκινήτων αλλά και προς τα νέα καύσιμα που θα τα τροφοδοτούν. Ηλεκτρικά αυτοκίνητα, λοιπόν, από τη μία και μπαταρίες καθώς και σταθμοί φόρτισης (πρατήρια νέου τύπου) από την άλλη. Μάλιστα, σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας, μέχρι το 2030 οι παγκόσμιες πωλήσεις ηλεκτροκίνητων οχημάτων θα κυμαίνονται από 23 έως 43 εκατ. οχήματα ετησίως. Η προϊούσα αυτή αύξηση των πωλήσεων συνεπάγεται εκτίναξη της ζήτησης για μπαταρίες λιθίου, με τις αυτοκινητοβιομηχανίες να χρειάζονται κυριολεκτικά εκατομμύρια μπαταρίες.
Στο πλαίσιο αυτό η ΕΕ αναθεωρεί πάγιες πολιτικές της όπως η απαγόρευση των κρατικών ενισχύσεων και έχει ήδη εγκρίνει κρατικές ενισχύσεις συνολικού ύψους 3,2 δισ. ευρώ που θα χορηγήσουν επτά χώρες-μέλη της ΕΕ (μαντέψτε ποιες, με την Ελλάδα εκτός φυσικά) στις βιομηχανίες του κλάδου προκειμένου να τα διαθέσουν για έρευνα και καινοτομία στην τεχνολογία μπαταριών. Επιπλέον, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, τα κρατικά αυτά κεφάλαια αναμένεται να προσελκύσουν και μεγάλες επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα συνολικού ύψους 5 δισ. ευρώ.
Ομως βασικές ορυκτές πρώτες ύλες για την κατασκευή των μπαταριών των ηλεκτρικών αυτοκινήτων είναι το λίθιο, το κοβάλτιο, ο γραφίτης, το νικέλιο και το μαγγάνιο, οι οποίες ονομάζονται και ύλες μπαταρίας. Μόνο που αυτές οι ύλες και κυρίως το κοβάλτιο βρίσκονται σε πολύ μικρά κοιτάσματα στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα να την καθιστούν εξαρτώμενη από τρίτες χώρες, κυρίως την Κίνα, η οποία έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα της κατασκευής μπαταριών κυρίως ιόντων λιθίου (έχουν τη μεγαλύτερη συσσώρευση ενέργειας ανά μονάδα μάζας). Και πρώτα απ’ όλα έχει επικρατήσει στη σπάνια πρώτη ύλη των μπαταριών, το κοβάλτιο, αφού ναι μεν η μεγαλύτερη χώρα παραγωγής στον κόσμο είναι η ασταθής και πάμπτωχη (;) Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (κατέχει παγκοσμίως το 68% της εξόρυξης κοβαλτίου), όμως τα οκτώ από τα 14 ορυχεία της (το 40% της παραγωγής) ελέγχονται από την Κίνα…
Και γιατί όλα αυτά; Μα επειδή το κοβάλτιο φαίνεται ότι θα αποτελέσει τον νέο… μαύρο χρυσό της εποχής και χώρες παραγωγής όπως το Κονγκό θα είναι οι… Σαουδικές Αραβίες του νέου τύπου πετρελαίου. Σκεφτείτε μόνο ότι ο κινεζικός κολοσσός Contemporary Amperex Technology (CATL) έχει επενδύσει στην ηλεκτροκίνηση 2 δισ. δολάρια σε μονάδα παραγωγής μπαταριών στη Γερμανία, όπου από το 2021 θα έχει πρώτο της πελάτη την BMW.
Την ώρα λοιπόν που η Ευρώπη στρέφει την οικονομία της προς την ηλεκτροκίνηση επιδοτώντας ή και δανείζοντας χώρες-πελάτες όπως η Ελλάδα προς την κατεύθυνση αυτή και τη στιγμή που η εξόρυξη, μεταλλουργία και παραγωγή των υλών μπαταρίας καθίστανται στρατηγικής ευρωπαϊκής σημασίας, εμείς απαξιώνουμε και ιδιωτικοποιούμε με τον ν. 4664 μοναδικές πανευρωπαϊκά και «σπάνιες» βιομηχανίες όπως η ΛΑΡΚΟ, η οποία παράγει σιδηρονικέλιο, το οποίο περιέχει νικέλιο και κοβάλτιο (που λέγαμε).
Εάν όμως η ΛΑΡΚΟ επενδύσει στην υδρομεταλλουργία, θα είναι σε θέση να παράγει 2.000-3.000 τόνους κοβάλτιο τον χρόνο, καλύπτοντας συνολικά το 10% των αναγκών της ΕΕ μαζί με τη Φινλανδία. Υπενθυμίζεται ότι το κοβάλτιο έχει τριπλάσια τιμή από το νικέλιο. Η δε τιμή του κοβαλτίου είχε εκτιναχτεί στα 80.000 δολάρια ο τόνος το 2019, από μόλις 20.000 δολάρια ο τόνος πριν από δύο έτη.
Αλλά εμείς αντί να την ενισχύσουμε και να την αναγάγουμε σε στρατηγικής σημασίας εταιρεία για τη χώρα μας (με έρευνα και ανάπτυξη), που θα παίξει μοναδικό ρόλο στον κύκλο παραγωγής των μπαταριών στην Ευρώπη και παγκοσμίως, τη δίνουμε όσο όσο και μάλλον «σκοτωμένη». Τώρα που γνωρίζουμε ότι η ΕΕ πρόκειται να επενδύσει δισεκατομμύρια ευρώ για την κατασκευή μπαταριών στο άμεσο μέλλον και τη στιγμή που το κοβάλτιο εξελίσσεται στον νέο μαύρο χρυσό της εποχής.
Μήπως δηλαδή πάλι στη μανία μας να ιδιωτικοποιήσουμε τα πάντα –όταν οι Βορειοευρωπαίοι κρατικοποιούν–, κατά τη λογική του «πονάει δόντι, κόβει κεφάλι», εκποιούμε και ασημικά του κράτους που θα μπορούσαν να παίξουν πρωτεύοντα ρόλο στην παραγωγική αναδιάταξη της Ελλάδας, προσδίδοντας προστιθέμενη αξία στην ασθμαίνουσα εγχώρια βιομηχανία; Και το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι τα εκποιούμε αφού τα απαξιώσουμε και τα πτωχεύσουμε πρώτα, ώστε να πωληθούν μπιρ παρά, πετώντας τους εξειδικευμένους εργαζόμενούς τους στον δρόμο!
Ο Βασίλης Λύκος είναι δρ. Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής Διαχείρισης πανεπιστημίου Κρήτης και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
