Μόνο η κινηματική κοινωνική αλληλεγγύη προστατεύει προσωρινά ορισμένους «κόκκινους» δανειολήπτες
Κατά την κυβερνητική ρητορική, ένα από τα επιτεύγματα της διακυβέρνησης της ΝΔ είναι η εκκαθάριση των τραπεζών από τα «κόκκινα» δάνεια και η εξυγίανση των ισολογισμών τους. Αυτό που ισχύει είναι ότι τα «κόκκινα» δάνεια των ελληνικών τραπεζών, που έως το 2019 ανέρχονταν έως και στο 45% του συνόλου των δανείων για ορισμένες τράπεζες, πλέον έχουν περιοριστεί στο 5-8%.
Η άλλη πλευρά της εξυγίανσης των τραπεζών είναι όμως το πέρασμα των «κόκκινων» δανείων στα funds και στους servicers και ο Πτωχευτικός Κώδικας, έργο κι αυτό της διακυβέρνησης ΝΔ, ο οποίος κατάργησε τη δικαστική προστασία της πρώτης κατοικίας, όρισε τον εξωδικαστικό μηχανισμό ως μοναδικό μηχανισμό ρύθμισης ενός ιδιωτικού χρέους και εγκατέλειψε τους «κόκκινους» οφειλέτες στο έλεος των funds, των servicers και των εισπρακτικών στόχων τους. Το βάρος που έβγαλαν από πάνω τους οι τράπεζες έρχεται και καταπλακώνει την κοινωνία.
Το 2022, με βάση στοιχεία που έδωσαν οι servicers, έγιναν περίπου 29.000 πλειστηριασμοί ακινήτων, εκ των οποίων τα δύο τρίτα κατέληξαν άγονοι ενώ το ένα τρίτο (9.000) οδήγησε σε ισάριθμες μεταβιβάσεις κατασχεμένων ακινήτων. Εως πρότινος αρκετοί πλειστηριασμοί ακινήτων χαμηλής αξίας δανειοληπτών ευρισκόμενων σε οικονομική αδυναμία μπλοκάρονταν στα δικαστήρια. Μετά την απόφαση της ολομέλειας του Αρειου Πάγου υπέρ της νομιμότητας των funds να διενεργούν πλειστηριασμούς αυτό δεν θα το βλέπουμε, οπότε εκτιμάται ότι μες στο 2023 θα έρθει η μεγάλη αύξηση των πλειστηριασμών. Σύμφωνα με στοιχεία των servicers, τους δύο πρώτους μήνες του 2023 αναρτόνταν στο e-auction, την πλατφόρμα των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, 10.000 νέοι πλειστηριασμοί μηνιαίως. Η ίδια η πλατφόρμα αναγράφει ότι έχει αναρτημένους 174.260 πλειστηριασμούς και ότι 1.480 πλειστηριασμοί έχουν προγραμματιστεί για την επόμενη εβδομάδα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το μόνο που σώζει –προσωρινά– ορισμένους «κόκκινους» δανειολήπτες από τις βίαιες εξώσεις είναι η κοινωνική αλληλεγγύη και το κίνημα κατά των πλειστηριασμών, το οποίο κατά την παρούσα περίοδο σηκώνουν οι εξωκοινοβουλευτικές συλλογικότητες της Λαϊκής Ενότητας, του ΕΠΑΜ, των «Δεν Πληρώνω». Τον πρωταγωνιστικό ρόλο ωστόσο έχει αναλάβει το ΚΚΕ με το ΠΑΜΕ, αναδεικνύοντας την κινηματική «υπεράσπιση της λαϊκής κατοικίας από τους πλειστηριασμούς» σε άξονα της προεκλογικής του εκστρατείας. Τις τελευταίες μέρες το κίνημα φάνηκε να έχει ορισμένα θετικά αποτελέσματα, αποτρέποντας τις βίαιες εξώσεις σε βάρος ενός εκπαιδευτικού στον Πειραιά και ενός συνταξιούχου στη Θεσσαλονίκη, δίνοντας χρόνο και χώρο ώστε να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις.
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου και η Πλεύση Ελευθερίας από την άλλη μεριά βρέθηκαν την περασμένη εβδομάδα στο Συμβούλιο της Επικρατείας για να υποστηρίξουν την προσφυγή που είχαν καταθέσει από το 2018 ζητώντας την ακύρωση της δυνατότητας για ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς. Σύμφωνα όμως με νομικούς κύκλους, ακόμη κι αν το ΣτΕ βγάλει απόφαση υπέρ της ακύρωσης των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών –πράγμα απίθανο–, δεν αλλάζει επί της ουσίας κάτι. Ισως επιβραδύνει τις διαδικασίες μόνο, καθώς οι πλειστηριασμοί μπορούν να γίνονται με φυσικό τρόπο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε προγραμματίσει εκδήλωση για να παρουσιάσει το πρόγραμμά του για τον εξωδικαστικό, το ιδιωτικό χρέος και την προστασία της πρώτης κατοικίας την περασμένη εβδομάδα, όμως την ανέβαλε λόγω της σιδηροδρομικής τραγωδίας στα Τέμπη. Αναμένεται αυτό το πρόγραμμα να περιλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα την επαναφορά της δικαστικής προστασίας της πρώτης κατοικίας. Αν βγει μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ στις προσεχείς εκλογές, μπορεί να δώσει λύση γιατί οι πολιτικές παραδόσεις και των δύο αυτών κομμάτων τα δεσμεύουν στη δικαστική προστασία της πρώτης κατοικίας, αλλά κι επειδή υπάρχει και ισχυρό κοινωνικό ρεύμα ικανό να στηρίξει την επαναφορά της, ακόμη και ενάντια στη βούληση των Βρυξελλών και της ΕΚΤ.
Το σίγουρο πάντως είναι ότι αυτήν τη στιγμή το ιδιωτικό χρέος διαρκώς αυξάνεται και πάνω σε αυτή την αύξηση έρχονται και οι πλειστηριασμοί οικοδομώντας τεράστια κοινωνικά αδιέξοδα. Αυτό συμβαίνει επειδή ο εξωδικαστικός –ακόμη και με τις αλλαγές που πέρασε πριν από λίγες μέρες το υπουργείο Οικονομικών και οι οποίες δεν αλλάζουν κάτι σε ό,τι αφορά την προαιρετική συμμετοχή των τραπεζών και των funds στις ρυθμίσεις, απλώς τους υποχρεώνουν να δίνουν μια τυπική εξήγηση όταν απορρίπτουν μια ρύθμιση– είναι αναποτελεσματικός. Αυτό φαίνεται κι από το πολύ απλό γεγονός ότι μες στα δύο χρόνια λειτουργίας του μηχανισμού έχουν γίνει δεκτές μόλις 3.323 αιτήσεις που αντιστοιχούν σε οφειλές 1,085 εκατ. ευρώ επί συνόλου ιδιωτικού χρέους 270 δισ. ευρώ. Δηλαδή από το ότι επί δύο ολόκληρα χρόνια ρυθμίστηκε μέσω εξωδικαστικού μόνο το 0,4% του συνολικού ιδιωτικού χρέους.
Με βάση στοιχεία των servicers, το 2022 έγιναν περίπου 29.000 πλειστηριασμοί ακινήτων, από τους οποίους τα δύο τρίτα ήταν άγονοι ενώ το ένα τρίτο οδήγησε σε ισάριθμες μεταβιβάσεις κατασχεμένων ακινήτων
