Στις πρόσφατες εκλογές η Νέα Δημοκρατία πήρε το 43,2% των συνταξιούχων και ο ΣΥΡΙΖΑ το 30,8%. Αυτό έδειξαν τα ποιοτικά στοιχεία των μετρήσεων (exit polls) των εταιρειών δημοσκοπήσεων. Επρόκειτο για διεύρυνση της διαφοράς υπέρ της ΝΔ καθώς και το 2015 στις εκλογές του Σεπτέμβρη οι συνταξιούχοι είχαν εμπιστευτεί τη ΝΔ σε ποσοστό 37%, ενώ τότε το 34% ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ.
Αν και οι δημοσκόποι υποστηρίζουν ότι πολύ δύσκολα αλλάζουν τα μυαλά ανθρώπων που έχουν υπερβεί το 55ο έτος και ότι η επικέντρωση της προεκλογικής αντιπαράθεσης σε αυτή την ηλικιακή ομάδα που κατά 90% και πλέον αποτελείται από συνταξιούχους δεν είναι «σοφή», η κόντρα καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου 2015-2019 υπήρξε σφοδρή. Ισως γιατί το «σίγουρο εισόδημα» της σύνταξης την περίοδο της κρίσης ήταν ο μοχλός διαμόρφωσης πολιτικής συνείδησης για πολύ ευρύτερα στρώματα πληθυσμού και ειδικά για τις οικογένειες των ανέργων που βασίζονταν στο εισόδημα των ηλικιωμένων γονιών.
Γι’ αυτόν προφανώς τον λόγο η ΝΔ με τη βοήθεια των πολλών φίλιων Μέσων της μετέτρεψε τις συντάξεις σε θέμα της καθημερινής επικαιρότητας με ευρεία χρήση fake news. Σας παρουσιάζουμε μερικά από τα κορυφαία του είδους.
01 Μεγάλη καθυστέρηση στην έκδοση νέων συντάξεων
Ένα από τα βασικά fake news που κατά κόρον προβλήθηκε ήταν η καθυστέρηση στην έκδοση των συντάξεων. Κάθε μέρα, επί 12 μήνες τον χρόνο, σε κάθε πρωινάδικο «που σεβόταν τον εαυτό του» υπήρχε πάντα ένας «αγανακτισμένος συνταξιούχος» ή ένας πολυπράγμων εργατολόγος που διακήρυσσε σε όλους τους τόνους ότι περιμένει χρόνια να βγει η σύνταξή του και κατακεραύνωνε την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ για την καθυστέρηση.
Ηταν ένα από τα πρώτα πράγματα που ισχυρίστηκε ο… νέος αλλά και παλαιός (μέχρι 31/12/2014) αρμόδιος υπουργός Γιάννης Βρούτσης. Οι πρώτες δηλώσεις τού επί της Εργασίας και των Κοινωνικών Ασφαλίσεων υπουργού αφορούσαν την ταχύτητα έκδοσης των συντάξεων από τούδε και στο εξής, μιλώντας μάλιστα για «ψηφιακή έκδοση» συντάξεων πολύ σύντομα. Στην περίπτωση του κ. Βρούτση ισχύει το «Πες μου το παρελθόν σου να σου πω ποιος είσαι». Και τα στοιχεία είναι συντριπτικά εις βάρος του. Ιδού λοιπόν:
Στις 31 Δεκεμβρίου 2014, επί υπουργίας Βρούτση, υπήρχαν σε εκκρεμότητα 168.992 αιτήσεις έκδοσης κυρίων συντάξεων,154.022 επικουρικών και 63.500 εφάπαξ (σύνολο 386.444 συνταξιοδοτικά αιτήματα).
Στο μεταξύ, από 1/1/2015 μέχρι τα μέσα του 2018 είχαν υποβληθεί 476.818 νέα αιτήματα συνταξιοδότησης (κύριας, επικουρικής και εφάπαξ).
Στο ίδιο διάστημα –δηλαδή επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ– είχαν χορηγηθεί 383.575 νέες κύριες συντάξεις,193.424 νέες επικουρικές και 81.492 νέα εφάπαξ, δηλαδή είχαν ικανοποιηθεί 658.491 αιτήματα και ήταν σε εκκρεμότητα 62.700 κύριες (μείον 62,9% ως προς την υπουργία Βρούτση), 91.855 επικουρικές (μείον 40,4% ως προς την εποχή Βρούτση) και 34.767 αιτήσεις εφάπαξ (δηλαδή μείον 45,2% σε σχέση με όσες εκκρεμότητες άφησε ο νυν υπουργός το 2014).
Ο πίνακας που παραθέτουμε είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτικός και φέρνει στην επιφάνεια το μέγεθος των ψευδών ισχυρισμών Βρούτση – Μηταράκη.
02 «Η ΝΔ αποκαθιστά τις συντάξεις χηρείας»
Εδώ πραγματικά ο Γ. Βρούτσης ξεπέρασε τον εαυτό του. Μία εβδομάδα μετά τις εκλογές, στις 15 Ιουλίου, δελτίο Τύπου που εξέδωσε το υπουργείο Εργασίας ενημέρωνε ότι σε έκτακτη σύσκεψη για τις συντάξεις χηρείας: «… διαπιστώθηκε ότι, παρά τις υποσχέσεις της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου για την καταβολή των συντάξεων χηρείας την 1η Ιουλίου, όχι μόνο οι υπηρεσίες δεν ήταν έτοιμες να προβούν στην άμεση καταβολή τους, αλλά και ότι ουδεμία προεργασία ή έκδοση κατευθυντήριων οδηγιών είχε γίνει εκ μέρους της απερχόμενης πολιτικής ηγεσίας, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι η σχετική ρύθμιση νόμου είχε γίνει για καθαρά προεκλογικούς λόγους και χωρίς να ληφθεί οποιαδήποτε μέριμνα για την εφαρμογή της. Με διαφορετικά λόγια, οι αδράνειες και ολιγωρίες της προηγούμενης περιόδου, η έλλειψη συντονισμού και η σύγχυση αρμοδιοτήτων έφεραν τη διαδικασία έκδοσης, σύμφωνα με το νέο νομοθετικό πλαίσιο, των εκκρεμών συντάξεων χηρείας, που, αυτήν τη στιγμή, υπερβαίνουν τις 150.000, να είναι κυριολεκτικά “στον αέρα”».
Και συνεχίζει βαρύγδουπο το ρεπορτάζ σε φίλιο Μέσο: «Κατόπιν αυτών, ο υπουργός Εργασίας έδωσε εντολή για την επιτάχυνση των διαδικασιών και την οριστική επίλυση του ζητήματος. Συγκεκριμένα, ζήτησε την άμεση έκδοση εγκυκλίου…». Πρόκειται για πραγματικό ανέκδοτο προπαγανδιστικού χαρακτήρα. Τι ακριβώς είχε προηγηθεί;
Η Εφη Αχτσιόγλου και ο Τάσος Πετρόπουλος με νόμο που ψηφίστηκε τον Μάιο του 2019, μερικές εβδομάδες πριν από τις εκλογές, είχαν αποκαταστήσει στα πρότερα επίπεδα τις συντάξεις χηρείας, βελτιώνοντας μάλιστα πολλούς από τους όρους παροχής.
Στη ρύθμιση –μεταξύ άλλων– προβλεπόταν ότι: «Καταργούνται οι ηλικιακοί περιορισμοί που τίθενται στον επιζώντα σύζυγο, προκειμένου να του χορηγηθεί η σύνταξη, λόγω θανάτου. Οι συντάξεις, λόγω θανάτου συνταξιούχου ή ασφαλισμένου, καταβάλλονται εφεξής στους επιζώντες συζύγους, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, ακόμα και μετά την παρέλευση τριετίας.
Παρατείνεται η καταβολή σύνταξης, λόγω θανάτου, για τα δικαιοδόχα άγαμα τέκνα, μέχρι το 24ο έτος της ηλικίας τους, αντί μέχρι το 18ο που ισχύει, ανεξαρτήτως φοίτησής τους ή μη σε αναγνωρισμένες ανώτερες ή ανώτατες σχολές του εσωτερικού ή εξωτερικού ή ΙΕΚ.
Μειώνεται σε τρία έτη από πέντε έτη που ισχύει η ελάχιστη διάρκεια γάμου μεταξύ θανόντος συνταξιούχου/ασφαλισμένου και επιζώντος συζύγου για την απόκτηση δικαιώματος σύνταξης από τον επιζώντα σύζυγο. Αυξάνεται σε 70% από 50% που ισχύει το ποσοστό επί του ποσού της σύνταξης που δικαιούται ή που έχει δικαιωθεί ο θανών σύζυγος, το οποίο δικαιούται να λάβει ο επιζών σύζυγος.
Ορίζεται ότι το 50% της σύνταξης που λαμβάνει ο επιζών σύζυγος, μετά την παρέλευση της τριετίας, εφόσον εργάζεται ή αυτοαπασχολείται ή λαμβάνει σύνταξη από οποιαδήποτε πηγή, δεν μπορεί να υπολείπεται των κατώτατων προβλεπόμενων ορίων (του ποσού της εθνικής σύνταξης, ήτοι 384 ευρώ ή των 360 ευρώ)».
Αυτά έλεγε ο νόμος που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2019. Τι απέμενε; Η εφαρμογή, η οποία εξαρτιόταν από την ολοκλήρωση του σχετικού έργου μηχανογράφησης. Από τότε που ψηφίστηκε ο νόμος και λόγω εκλογών είχε παρέλθει δίμηνο και οι διορθωμένες συντάξεις χηρείας δεν είχαν εκταμιευτεί. Δικαίως υπήρχε μουρμούρα, αν και τα λεφτά θα καταβάλλονταν αναδρομικά από την ψήφιση του νόμου.
Τι σήμαινε πρακτικά η «παρέμβαση Βρούτση»; Αφού τα πρωινάδικα έχυσαν κροκοδείλια δάκρυα για τις «κακόμοιρες τις χήρες» πριν και μετά τις εκλογές, «ξέχασαν» να πουν ότι η περίφημη παρέμβαση Βρούτση σημαίνει απλώς ότι η πληρωμή των νέων συντάξεων και των αναδρομικών θα γίνει τον… Οκτώβριο, δηλαδή τέσσερις μήνες μετά τις εκλογές!
03 Η «ανακάλυψη» για τις συντάξεις -μαμούθ
Εκεί όμως που αποδεικνύεται η εντελώς επικοινωνιακή διαχείριση του ασφαλιστικού είναι στην τελευταία ανακάλυψη Βρούτση για παροχή συντάξεων-μαμούθ ύψους 24.000 ευρώ. Καταρχήν ουδέποτε εκταμιεύτηκε τέτοια σύνταξη. Πώς δημιουργήθηκε όμως το θέμα;
Επί μνημονιακής περιόδου είχε επιβληθεί διά νόμου (την περίοδο της κυβέρνησης Σαμαρά) ως ανώτατο όριο σύνταξης το ποσό των 2.000 ευρώ. Αν ο δικαιούχος λάμβανε σύνταξη από δύο ταμεία, το πλαφόν έφτανε τις 3.000 ευρώ. Η μνημονιακή διάταξη παραβίαζε εμφανώς τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της ανταποδοτικότητας (βάσει, δηλαδή, του ύψους των καταβαλλόμενων εισφορών) στην απόδοση των συντάξεων. Ο νόμος Κατρούγκαλου επανέφερε την αρχή της ανταποδοτικότητας, γι’ αυτό και με τον επανυπολογισμό των συντάξεων προέκυψαν αυξήσεις για 640.000. Επίσης με τον εν λόγω νόμο υπολογιζόταν το σύνολο των εισφορών που παράλληλα απέδιδε σε όλα τα ταμεία των πιθανών διαφορετικών ενασχολήσεών του ο ασφαλισμένος.
Τα δεδομένα αυτά, επειδή είχε υπάρξει και περίοδος κατά την οποία για τους νέους ασφαλισμένους δεν υπήρχε πλαφόν στις ασφαλιστικές εισφορές, δημιουργούσαν κάποιο πρόβλημα για το μέλλον. Πιο άμεσο πρόβλημα όμως δημιουργήθηκε για τους υποψήφιους συνταξιούχους (κυρίως δικηγόρους και συμβολαιογράφους που «μόχλευαν» τις εισφορές τους με «κοινωνικό πόρο»). Για την αντιμετώπιση της κατάστασης και την απάλειψη πιθανών ακραίων περιπτώσεων δόθηκε εντολή να μην προχωρήσει καμία σύνταξη που διαμορφωνόταν σε υψηλά επίπεδα και προωθήθηκε νομοσχέδιο με το οποίο οριζόταν ως πλαφόν το 12πλάσιο της εθνικής σύνταξης (364×12=4.368 ευρώ μεικτά για την τρέχουσα περίοδο).
Παλαιότερα υπήρχαν διαφοροποιήσεις ως προς το πλαφόν της μηνιαίας κύριας σύνταξης, το οποίο διέφερε από φορέα σε φορέα. Η κύρια σύνταξη των παλιών ασφαλισμένων του ΙΚΑ δεν μπορούσε να ξεπερνάει τις 2.373 ευρώ, των ειδικών ταμείων (ΤΑΠ-ΔΕΗ,ΤΑΠ-ΟΤΕ, ΤΣΠ-ΕΤΕ κ.λπ.) και του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ τις 2.773 ευρώ, των νέων ασφαλισμένων τις 2.773 ευρώ, ενώ παράλληλα υπήρχε και πλαφόν σε περίπτωση αθροίσματος καθαρών ποσών συντάξεων (περισσότερες από μία συντάξεις κύριες και επικουρικές), το οποίο οριζόταν σε 3.680 ευρώ. Δηλαδή η κυβέρνηση Τσίπρα δημιούργησε δυνατότητες περισσότερο ανταποδοτικών και υψηλότερων συντάξεων, θέτοντας όμως και σχετικά όρια.
04 Άμεση κατάργηση του νόμου Κατρούγκαλου
«Ο νόμος Κατρούγκαλου ήρθε να διευρύνει τις ανισότητες. Ο νόμος θα αλλάξει και θα αντικατασταθεί από ένα νέο και βιώσιμο σύστημα. Η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας ακολουθεί την αρχή της καθολικότητας. Ως δημόσιο αγαθό, η ασφάλιση παρέχεται σε όλους ανεξαιρέτως τους Ελληνες. Υπηρετεί, επίσης, την αρχή της ανταποδοτικότητας».
Αυτά έλεγε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο συνέδριο των ασφαλιστικών εταιρειών λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές. Το διάστημα που είχε προηγηθεί τόσο ο ίδιος όσο και ο τομεάρχης του Γ. Βρούτσης διακήρυτταν ότι θα καταργήσουν τον νόμο Κατρούγκαλου και θα αποκαταστήσουν παλιές αλλά και νεοεκδιδόμενες συντάξεις στο ύψος της προ του νόμου Κατρούγκαλου εποχής. Μάλιστα ο Κυρ. Μητσοτάκης είχε πει πως το έλλειμμα ύψους 1,8 δισ. θα χρηματοδοτηθεί από τον προϋπολογισμό. Μετά τις εκλογές και τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης τηρείται σιωπή επί του θέματος. Πολύ περισσότερο μετά τις συνεχείς –«διακριτικές» προς το παρόν– παρεμβάσεις της Κομισιόν και του ESM για το ισχυρό ενδεχόμενο να παρεκκλίνει ο προϋπολογισμός του 2020 από τον στόχο της επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5%.
Γενικότερα, στο μέτωπο του υπολογισμού του δημοσιονομικού κόστους των μέτρων που προωθεί η κυβέρνηση επικρατεί αλαλούμ. Στον ασφαλιστικό τομέα είναι προφανές ότι δεν υπάρχει σαφές και κοστολογημένο σχέδιο.
+ 1 Επικουρικές…
Προεκλογικά ο Κυρ. Μητσοτάκης δεν έκρυβε ότι είναι υπέρ της μείωσης των επικουρικών συντάξεων ή και της πλήρους αντικατάστασής τους από την ιδιωτική ασφάλιση, προκαλώντας τεράστιες απορίες για το πώς θα χρηματοδοτούνταν οι επικουρικές των ήδη συνταξιούχων. Μετεκλογικά αιδήμων σιωπή…
Για να αποδειχτεί για μια ακόμη φορά ότι τα περίφημα μέτρα fast-track που είχε ήδη έτοιμα σε όλα τα μέτωπα δεν είναι και πάλι επικοινωνιακό πυροτέχνημα και ότι από τις διακηρύξεις μέχρι την υλοποίηση υπάρχει το… άγνωστον.
