Η προπαγανδιστική μηχανή της Κίνας κάνει υπερωρίες. Η παράσταση που ανέβηκε την περασμένη Τετάρτη στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού στο Πεκίνο πρέπει να αποπνέει σεβασμό και δέος για την άρτια οργάνωση και την ομοφωνία στις αποφάσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ).
Ο «θείος Σι» πρέπει να πάρει σοβαρές αποφάσεις για το μέλλον της χώρας. Πίσω από την σκηνή, όμως, του φετινού κρίσιμου 19ου Συνεδρίου του ΚΚΚ και τις κλειστές πόρτες στα δωμάτια της ανώτατης εξουσίας οι συγκρούσεις και τα πισώπλατα μαχαιρώματα έχουν την τιμητική τους.
Η εξουσία στην Κίνα είναι υπόθεση μίας μικρής ομάδας και όχι ενός ηγέτη. Η λέξη που ξεκλειδώνει τα μυστικά της πολιτικής ζωής από τις πρώτες δυναστείες μέχρι τον Μάο και τον νυν πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ είναι μία: διαδοχή. Στο μονοκομματικό γραφειοκρατικό καθεστώς την αλλαγή στη σκυτάλη εξουσίας αποφασίζει κάθε πέντε χρόνια το συνέδριο του ΚΚΚ.
Το φετινό 19ο Συνέδριο έχει βαρύνουσα σημασία διότι σηματοδοτεί τον πιο σαρωτικό ανασχηματισμό στελεχών από το 9ο Συνέδριο του 1969 – τότε, στο απόγειο της βάρβαρης Πολιτιστικής Επανάστασης. Σε 38 από τα 376 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής έχουν ασκηθεί διώξεις για διαφθορά ή άλλα παραπτώματα. Περίπου 200 μέλη, δηλαδή το 53%, της ΚΕ θα συνταξιοδοτηθούν. Κατά συνέπεια στα 2/3 της Κεντρικής Επιτροπής θα αναδειχθούν νέα πρόσωπα.
«Να του συμπεριφέρονται όπως στον Μάο»
«Δεν πιστεύω ότι ο Σι έχει φιλοδοξία να ξεπεράσει τον Μάο. Πιστεύω όμως ότι φιλοδοξεί να του συμπεριφέρονται όπως στον Μάο» λέει στο αμερικανικό περιοδικό «Time» ο ιστορικός και καθηγητής Κινεζικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Στιβ Τσανγκ.
Το πρόβλημα είναι ότι οι κανόνες του παιχνιδιού εξουσίας είναι αρκετά χαλαροί και στηρίζονται στο εάν έχουν εφαρμοστεί στο παρελθόν – κάτι σαν τις νομολογίες των δικαστηρίων. Για παράδειγμα, αν ο Σι επιλέξει να ακολουθήσει τον (μη δεσμευτικό) κανόνα για τη συνταξιοδότηση των στελεχών άνω των 68 ετών, τότε θα πρέπει να αποσύρει τα πέντε από τα επτά μέλη της πανίσχυρης Μόνιμης Επιτροπής του Πολίτμπιρο. Θα πρόκειται τότε για μία από τις μεγαλύτερες ανανεώσεις σε πρόσωπα στο ιερατείο της εξουσίας, που ελέγχει το μέλλον της Κίνας και «εκπαιδεύει» την επόμενη γενιά ηγετών.
Οι διορισμοί θα αποτελέσουν ένα κρίσιμο κρας τεστ για τον πρόεδρο, ο οποίος θα παραμείνει στην ηγεσία μέχρι το 2022. Πρέπει να αποφασίσει εάν θα επιλέξει να ισχυροποιήσει την εξουσία του μέσω του διορισμού προσώπων της απολύτου εμπιστοσύνης του κόντρα στο κόμμα του ή θα επιλέξει τη συναίνεση μεταξύ των διαφορετικών παρατάξεων που μοιράζονται την εξουσία και το χρήμα.
Οι πρίγκιπες εναντίον των λαϊκιστών
Μέχρι στιγμής τα δείγματα γραφής του Κινέζου προέδρου κλείνουν προς την πρώτη επιλογή. Με βάση το κινεζικό σύστημα ο εκάστοτε πρόεδρος προωθεί στη Μόνιμη Επιτροπή τους διαδόχους για την προεδρία και την πρωθυπουργία, οι οποίοι έχουν επιλεγεί από τον προκάτοχό του.
Αυτό σημαίνει ότι ο Σι θα έπρεπε να διορίσει τους εκλεκτούς του Χου Ζιντάο, Χου Τσουχουά και Σουν Τζενσχάι. Ωστόσο ο δεύτερος, πρώην γραμματέας του ΚΚΚ στην επαρχία Τσονγκτσίνγκ και φαβορί για την κινεζική προεδρία μετά το 2022, καθαιρέθηκε τον περασμένο Ιούλιο με κατηγορίες για διαφθορά. Για πολλούς η υποχρεωτική έξοδός του από την κούρσα ερμηνεύθηκε ως μήνυμα του προέδρου στα στελέχη του κόμματος να επιλέξουν: «είστε ή μαζί μου ή εναντίον μου».
Οι επιλογές μπορεί να οδηγήσουν σε ένα σκληρό παρασκηνιακό μπρα ντε φερ μεταξύ των δύο μεγαλύτερων άτυπων ομάδων του κόμματος: τους ελιτιστές (ή πρίγκιπες), δηλαδή τους απογόνους υψηλόβαθμων αξιωματούχων του κόμματος, και τους λαϊκιστές, δηλαδή τα στελέχη με πιο ταπεινές ρίζες. Ο Σι Τζινπίνγκ που προέρχεται από τους κόλπους της κόκκινης αριστοκρατίας έχει δείξει ότι επιλέγει πρόσωπα ανεξάρτητα από παρατάξεις αρκεί να είναι πλήρως αφοσιωμένα στον ίδιο.
Προσέχουν να μην πέσουν οι μάσκες τους
«Το ελεύθερο εμπόριο, η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, οι εξωτερικές επενδύσεις και η τόνωση της ανάπτυξης μέσω της πρόσβασης στην εγχώρια αγορά είναι πεδία που ενδιαφέρουν περισσότερο από ποτέ την Κίνα. Το συνέδριο, αν και πρωτίστως αφορά ένα εσωτερικό ακροατήριο, είναι μια ευκαιρία να παρουσιαστούν στον υπόλοιπο πλανήτη οι αρετές της προβλέψιμης μονοκομματικής εξουσίας» γράφει στη διαδικτυακή πλατφόρμα ανάλυσης East Asia Forumο ο Κέρι Μπράουν, καθηγητής Κινεζικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κινγκς του Λονδίνου.
«Το συνέδριο θα αναδείξει το μεγάλο παράδοξο μιας χώρας που μοιάζει τόσο σίγουρη και επιφανής, ενώ την ίδια στιγμή είναι ένας τόπος όπου ακόμη και η παραμικρή πιθανότητα μίας ευγενικής δημόσιας διαφωνίας ή λογομαχίας εντός της ελίτ θεωρείται απειλή. Αυτό προκαλεί το ενοχλητικό ερώτημα αν αυτά τα συνέδρια είναι συμπτώματα δύναμης ή αδυναμίας. Οσοι συμμετέχουν θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι μάσκες τους δεν θα πέσουν» καταλήγει.
