Αν και οι διπλωματικές προσπάθειες του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και του Γερμανού καγκελάριου Ολαφ Σολτς είχαν φανεί να αποδίδουν με τη γέννηση του άξονα διπλωματικής προσέγγισης που ονομάστηκε «τρίγωνο της Βαϊμάρης», που περιλαμβάνει το Παρίσι, το Βερολίνο και τη Βαρσοβία, με τον οποίο επιχειρήθηκε να γεφυρωθεί το χάσμα ΗΠΑ – Ουκρανίας από τη μια και Ρωσίας από την άλλη, η εβδομάδα έκλεισε με αυστηρές συστάσεις και με το κλίμα να βαραίνει. Η ένταση ανέβηκε ιδιαίτερα με την έκκληση του προέδρου Τζον Μπάιντεν για αποχώρηση των Αμερικών πολιτών που βρίσκονται στην Ουκρανία γιατί «έχουμε να κάνουμε με έναν από τους ισχυρότερους στρατούς του κόσμου. Είναι δύσκολη η κατάσταση και τα πάντα μπορεί να ξεφύγουν πολύ γρήγορα». Σύμφωνα με δυτικές πηγές, 30.000 Ρώσοι στρατιώτες έχουν αναπτυχθεί στη Λευκορωσία, στη μεγαλύτερη κινητοποίηση του ρωσικού στρατού μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Σε αυτές τις συνθήκες οι συνεχείς συνομιλίες Μπάιντεν, Μακρόν και Σολτς με τη συμμετοχή του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, του Βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον και του Πολωνού ηγέτη Αντρέι Ντούντα απέκτησαν άλλη σημασία.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς και ο Πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα συναντήθηκαν στο Βερολίνο και ανακοίνωσαν ότι στόχος τους είναι η αποτροπή του πολέμου στην Ευρώπη, καλώντας παράλληλα τη Ρωσία να αποκλιμακώσει την ένταση στην Ουκρανία.
Προτού διεξαχθεί η συνάντηση ο Μακρόν είχε επισκεφθεί τη Μόσχα και το Κίεβο, όπου είχε συναντήσεις με τους ομολόγους του Βλαντίμιρ Πούτιν και Βολοντιμίρ Ζελένσκι αντίστοιχα. Σύμφωνα με τον Μακρόν, ο Πούτιν έδωσε προσωπικές διαβεβαιώσεις ότι δεν θα κλιμακωθεί περαιτέρω η κρίση, ενώ κάλεσε τον Ζελένσκι και την Ουκρανία να επιστρέψουν στις συμφωνίες του Μινσκ ως φόρμουλα για μια πολιτική λύση. Ο Μακρόν υποστηρίζοντας το ρωσικό αίτημα το μετέφερε στον Ζελένσκι και εξασφάλισε μια συμφωνία επί της αρχής για το συγκεκριμένο.
Περιγράφοντας τι θα μπορούσε να σημαίνει μια συμφωνία τέτοιου είδους για την Ουκρανία, ο Γάλλος πρόεδρος μίλησε για «φινλανδοποίηση» της χώρας και κατοχύρωση της ουδετερότητάς της. Λύση που ενδεχομένως ικανοποιεί τον Ρώσο πρόεδρο, μια και η εναλλακτική σημαίνει πόλεμο και σοβαρή οικονομική αιμορραγία.
Παράλληλα, ο Γερμανός καγκελάριος επισκέφτηκε τον Λευκό Οίκο και τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και υποχωρώντας σε ορισμένα σημαίνοντα ζητήματα πήρε το πράσινο φως των Αμερικανών για περαιτέρω διπλωματικές πρωτοβουλίες. Ο Σολτς διαμηνύοντας ότι θα διακόψει οριστικά τη λειτουργία του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου Nord Stream 2 αλλά και την οικονομική ενίσχυση των Ουκρανών από τη Γερμανία σε περίπτωση ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία ικανοποίησε εν μέρει τις αμερικανικές θέσεις. Γεγονός που επιβεβαιώνεται από τις δηλώσεις της εκπροσώπου Τύπου του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι, η οποία έκανε λόγο για «πρόθυμο διάλογο» ανάμεσα στη Ρωσία και τη Γαλλία σχετικά με μια πιθανή συμφωνία για τις εγγυήσεις ασφαλείας στην Ευρώπη, η οποία «ενθαρρύνεται και ενθαρρύνει τον Λευκό Οίκο».
Ισχυρή δόση καρότου και μαστιγίου
Οι δυο ηγέτες του γαλλογερμανικού άξονα έχουν επιλέξει να εμπλακούν στην ουκρανική κρίση χρησιμοποιώντας τη στρατηγική μιας ιδιόμορφης «κεραυνοβόλας διπλωματίας» με μια ισχυρή δόση καρότου και μαστιγίου. Από τη μία έχουν επενδύσει σε σειρά επαφών με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη της κρίσης, χρησιμοποιώντας παράλληλα την απειλή του πολέμου και των κυρώσεων ώστε να αποσπάσουν ανταλλάγματα από Αμερικανούς, Ρώσους και Ουκρανούς.
Η στρατηγική αυτή προς το παρόν φαίνεται να πετυχαίνει, αφού οι πρωτοβουλίες έχουν καταστεί σημείο αναφοράς για τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, φέρνοντας την ΕΕ στο επίκεντρο μετά τα απανωτά διπλωματικά ναυάγια του επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ. Οι κινήσεις των δύο αποσκοπούν στην αναβίωση του σχήματος της Νορμανδίας, που περιλαμβάνει Γερμανία, Ρωσία, Ουκρανία και Γαλλία και είχε συσταθεί το 2014 με στόχο την επίλυση της σύγκρουσης στο Ντονμπάς. Μέσα από αυτό το σχήμα θεωρείται ότι θα αποκλιμακωθεί η ένταση και θα αναβιώσουν οι συμφωνίες του Μινσκ (2014, 2015) που προέβλεπαν τη ρύθμιση της χαμηλής έντασης εμφύλιας σύγκρουσης που μαίνεται στο Ντονμπάς και το Ντονέτσκ από το 2014 παραχωρώντας καθεστώς αυτονομίας στους ρωσόφωνους πληθυσμούς της Ουκρανίας.
Παράλληλα, πέραν της ειρήνης που είναι το προφανές καθώς και το επίδικο της όλης υπόθεσης, οι δύο ηγέτες έχουν αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο για τους δικούς του λόγους ο καθένας.
Ο Μακρόν δεν θα ήθελε καθόλου να δει μια ρωσική εισβολή που θα αυξήσει δυσανάλογα τις τιμές στην ενέργεια και θα «σκοτώσει» την υποψηφιότητά του στις επερχόμενες γαλλικές εκλογές, ενώ αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες που θα αναστρέψουν την πορεία προς τον πόλεμο ή έστω παγώνοντας τις εξελίξεις θα κερδίσει πόντους στο εσωτερικό του, ανεβάζοντας τα ποσοστά του στον δρόμο προς τις εκλογές.
Αντίθετα, ο Σολτς είναι υποχρεωμένος να περπατά σε τεντωμένο σχοινί διότι πρέπει να σώσει το έργο του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου Nord Stream 2 που συνδέει ενεργειακά με απευθείας τρόπο τη Γερμανία με τη Ρωσία μέσω της Βαλτικής θάλασσας. Οι ΗΠΑ εδώ και μήνες πιέζουν για να μην ξεκινήσει η λειτουργία του αγωγού, ώστε αφενός να αποτραπεί η περικύκλωση της Ουκρανίας, αφετέρου να ανασχεθεί η ρωσική διείσδυση στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά.
Ο Σολτς επισκεπτόμενος τον Λευκό Οίκο συμβιβάστηκε με τους Αμερικανούς συμφωνώντας να πετάξει τον επίμαχο αγωγό στις ελληνικές καλένδες εάν οι Ρώσοι εισβάλουν στην Ουκρανία. Συνακόλουθα, το μέτρο της επιτυχίας του Σολτς είναι η αποτροπή του πολέμου ώστε να ξεκινήσει ο Nord Stream 2. Επομένως η στρατηγική του Γερμανού καγκελάριου αποτελεί συνέχεια της γερμανικής Οστπολιτίκ, που προσπαθεί να ελιχθεί και να αναπτύξει σχέσεις με τη Ρωσία εξισορροπώντας την επιρροή των ΗΠΑ.
Ελεγχος των εξελίξεων από τον Πούτιν
Αν κάποιος διαβάσει τα δημοσιεύματα των ναυαρχίδων του ευρωπαϊκού Τύπου, θα αντιληφθεί ότι η Ρωσία έχει βρεθεί σε απομόνωση και η μόνη διέξοδος στην ουκρανική κρίση είναι ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός μέσω του πολέμου, αφού έτσι κι αλλιώς αυτό επιδιώκει ο Πούτιν. Ομως η αλήθεια είναι λίγο διαφορετική. Καταρχάς ο Πούτιν έχει καταφέρει να διχάσει τόσο το ΝΑΤΟ όσο και την ΕΕ. Χώρες όπως η Κροατία και η Ουγγαρία δεν «καίγονται» να υποστηρίξουν τις δυτικές θέσεις και έχουν ήδη πάρει θέση υπέρ της Ρωσίας. Ακόμη, η στάση της Γαλλίας και της Γερμανίας και η άρνησή τους να προσδεθούν πλήρως στο άρμα των ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει μια διπλωματική δυναμική που ενδεχομένως να αποσοβήσει τον κίνδυνο του πολέμου. Ταυτόχρονα, φρέναραν τα σχέδια για μια τελική επιχείρηση εκκαθάρισης που θα έλυνε τη σύγκρουση στο Ντονμπάς και το Ντονέτσκ που είχε ετοιμάσει το Κίεβο, ενθαρρυμένο από την αλλαγή ηγεσίας στον Λευκό Οίκο.
Τόσο τα ρήγματα στο ΝΑΤΟ όσο και η προς το παρόν αποσόβηση της στρατιωτικής αναμέτρησης είναι έργα του Κρεμλίνου. Αυτό διότι εκμεταλλευόμενο τις υψηλές τιμές στην ενέργεια κατάφερε να αυξήσει τα χρήματα του κρατικού «σεντουκιού», πιέζοντας τους Ευρωπαίους να μετριάσουν τη στάση τους στο ουκρανικό, φοβούμενοι το κλείσιμο της στρόφιγγας αλλά και την προοπτική του πολέμου. Ενός πολέμου που έχει τη δυνατότητα να τους παρασύρει, αφού οι πόρτες του φρενοκομείου θα έχουν ανοίξει και ο έλεγχος θα έχει χαθεί.
Την ίδια στιγμή ο Πούτιν παρευρέθηκε στο Πεκίνο στο πλαίσιο της έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων και συναντήθηκε με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, με τον οποίο συμφώνησαν σε όλο το φάσμα της ατζέντας: από το ΝΑΤΟ έως τα ενεργειακά. Ειδικότερα τα ενεργειακά αποτελούν κορυφαίο θέμα στην ατζέντα των δυο δυνάμεων και συμφωνήθηκε η δημιουργία ενός αγωγού τεράστιων διαστάσεων ώστε να προμηθεύεται φυσικό αέριο η διψασμένη για καύσιμα Κίνα. Το συγκεκριμένο εγχείρημα ενισχύει τον άξονα Πεκίνου – Μόσχας, συγκροτώντας μια ενιαία ευρασιατική συμμαχία από την Αγία Πετρούπολη έως τη Σαγκάη.
Πάντως υπάρχει και μια άλλη διάσταση στην ενεργειακή στροφή της Ρωσίας προς Ανατολάς. Η ΕΕ έχει επιλέξει να προχωρήσει στην πράσινη μετάβαση παρά το μεγάλο κόστος, δημιουργώντας μεγάλους φόβους στη Ρωσία για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές των εξαγωγών του φυσικού αερίου. Οι Αμερικανοί φαίνεται να αντιδρούν σπασμωδικά έως και μυωπικά στις κινήσεις του Πούτιν αφού έχασαν μια μοναδική ευκαιρία να αποκτήσουν αμοιβαία συνεννόηση με τη Ρωσία, παρόμοια με το άνοιγμα του Νίξον και του Κίσινγκερ στην Κίνα το 1972. Μια τέτοια κίνηση από τη μεριά των Αμερικανών θα απομάκρυνε τη Ρωσία από την Κίνα περικυκλώνοντάς την ολοκληρωτικά και θα εγγυόταν την αμερικανική ηγεμονία σε Ευρώπη, Ασία, Ειρηνικό και Αρκτική.
Η γκάφα της πάλαι ποτέ κραταιάς βρετανικής διπλωματίας
Η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών Λίζα Τρας κατά τη διάρκεια συνάντησης που είχε με τον ομόλογό της Σεργκέι Λαβρόφ στη Μόσχα έκανε μια επική γκάφα επιμένοντας πως το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα αναγνωρίσει ποτέ την κυριαρχία στις ρωσικές πόλεις Ροστόφ και Βορονέζ! Το συμβάν εξελίχθηκε όταν η Τρας ζήτησε από τους Ρώσους να αποχωρήσουν τα ρωσικά στρατεύματα από τα ουκρανικά σύνορα. Τότε ο Λαβρόφ τη ρώτησε εάν αναγνωρίζει τη ρωσική κυριαρχία στις παραπάνω πόλεις. Η απάντηση της Τρας εξώθησε την πρέσβειρα του Ηνωμένου Βασιλείου στη Ρωσία Ντέμπορα Μπρόνερτ να τοποθετηθεί ώστε να μαζέψει τα αμάζευτα. Στο τέλος του επεισοδίου ο Λαβρόφ δήλωσε ότι ένιωσε πως μιλούσε σε ένα «κουφό άτομο που ακούει αλλά δεν καταλαβαίνει».