Η παγκόσμια πολιτική σκηνή έχει πλέον του ενός πόλου έλξης, αν και η τάση για σύμπηξη συμμαχιών σε δύο διακριτά «στρατόπεδα» είναι παραπάνω από εμφανής. Έτσι, τα φώτα πέφτουν πάνω στη σύνοδο κορυφής των αναπτυσσόμενων χωρών BRICS. Τα πέντε κράτη του οικονομικού μπλοκ – Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική – αν και έχουν χάσει τη δυναμική που είχαν την προηγούμενη δεκαετία, αποτελούν από τους σημαντικότερους γεωπολιτικούς παράγοντες σήμερα. Η συμμαχία τους θα συνεδριάσει τις επόμενες τρεις ημέρες (22-24 Αυγούστου) για να εξετάσουν την ευρύτερη οικονομική και διπλωματική συνεργασία τους, μακριά από τις εξαρτήσεις που συνεπιφέρει η δυτική κυριαρχία στην παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο, η κάθε χώρα αναμένεται ότι θα πιέσει ώστε να προωθήσει την ατζέντα της, αφού οι στόχοι εξωτερικής πολιτικής τους διαφέρουν, και θα προσπαθήσουν να επεκτείνουν την επιρροή τους εντός της ομάδας και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σύμφωνα με δυτικούς αναλυτές η κάθε χώρα των BRICS έχει ξεχωριστούς στόχους για τη σύνοδο κορυφής. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα σχέδια της Νοτίου Αφρικής να εδραιώσει την κυριαρχία της στην ήπειρο της Αφρικής. Η Ρωσία ελπίζει να βρει νέους συμμάχους μετά την απομόνωση στην οποία έχει περιπέσει έπειτα από την εισβολή της στην Ουκρανία, ενώ η Κίνα σκοπεύει να προωθήσει την περαιτέρω επέκταση της ομάδας για να επιβεβαιώσει την επιρροή της σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Νότιας Ασίας.
Από την άλλη πλευρά, η Ινδία στοχεύει να αντισταθμίσει την κινεζική επιρροή στην ομάδα διατηρώντας την ηγετική της θέση στον Παγκόσμιο Νότο. Και η Βραζιλία, υπό την ηγεσία του προέδρου Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, θα πιέσει για να τερματιστεί η παγκόσμια απομόνωση της χώρας, μετά από την καταστροφική τετραετία Μπολσονάρο, και να αποκατασταθεί η θέση της ως σημαντικός παγκόσμιος παράγοντας.
Νότια Αφρική
Η Νότια Αφρική που φιλοξενεί τη σύνοδο κορυφής των BRICS στο Γιοχάνεσμπουργκ επιθυμεί την εμπέδωση της θέσης της ως της πιο σημαντικής οικονομίας της ηπείρου. Η σύνοδος κορυφής πραγματοποιείται καθώς αντιμετωπίζει εντάσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι προμηθεύει τη Μόσχα με όπλα. Οι ισχυρισμοί προέκυψαν όταν ένα ρωσικό πλοίο εθεάθη στα ύδατα της Νότιας Αφρικής να φέρει όπλα αλλά και σε μια άλλη περίσταση όπου ένα ρωσικό αεροπλάνο εντοπίστηκε να προσγειώνεται στη Νότια Αφρική, με την υποψία ότι μεταφέρει όπλα.
Εν τω μεταξύ, η στάση της αφρικανικής χώρας για την Ουκρανία – αποφεύγει να καταδικάσει την εισβολή της Ρωσίας– θα καταλάβει σημαντικό μέρος των συζητήσεων εξωτερικής πολιτικής, δεδομένου ότι εκπρόσωποι του ΟΗΕ αναμένεται να παραστούν στη σύνοδο κορυφής.
Κίνα
Η Κίνα βλέπει τα BRICS ως έναν τρόπο για να επεκτείνει την επιρροή της παγκοσμίως, καθώς η σύνοδος κορυφής παρέχει μια μοναδική ευκαιρία για την αύξηση της οικονομικής συνεργασίας με άλλες χώρες και την ενίσχυση των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των αναδυόμενων οικονομιών. Η Κίνα έχει ήδη εδώ και σχεδόν δέκα χρόνια αυξήσει το κύρος και την επιρροή της στον Παγκόσμιο Νότο, καθώς η επίδειξη της ήπιας ισχύος της μέσω του προγράμματος επενδύσεων «Ζώνη και Δρόμος» έχει αναβαθμίσει τις υποδομές σε πληθώρα χωρών, κυρίως στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Η Δύση πιστεύει ότι οι Κινέζοι, με τη χορήγηση γενναιόδωρων δανείων σε χώρες με τρομερή έλλειψη ρευστού και υψηλό χρέος, επιθυμούν να χειραγωγήσουν πολιτικά τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Οι εκτιμήσεις δυτικών αναλυτών είναι ότι η Κίνα θα προσπαθήσει επίσης να επηρεάσει τα μέλη των BRICS να τηρήσουν μια πιο επιφυλακτική στάση εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών, ειδικά στο θέμα των μονομερών κυρώσεων, βασικό σημείο εστίασης τόσο για την Κίνα όσο και για τη Ρωσία στην εκστρατεία τους κατά της αμερικανικής επιρροής.
Σημαντικό μέρος της κινεζικής ατζέντας θα είναι επίσης η ενίσχυση των δεσμών του Πεκίνου με τη Νότια Αφρική και η επέκταση της παρουσίας της χώρας στην ήπειρο. Ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, πρόκειται να πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη και να συναντήσει τον Νοτιοαφρικανό πρόεδρο Σίριλ Ραμαφόσα, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής.
Ινδία
Μεγάλο μέρος της ατζέντας της Ινδίας για τη σύνοδο κορυφής των BRICS θα ευθυγραμμιστεί με την ατζέντα της Κίνας καθώς και οι δύο σημαντικοί οικονομικοί παράγοντες επιδιώκουν να εδραιώσουν κυριαρχία τους στον Παγκόσμιο Νότο. Η σύμπνοια αυτή κάθε άλλο από συνήθης μπορεί να θεωρηθεί (και μάλλον δε θα είναι απόλυτα ανέφελη), καθώς οι χώρες έχουν μακροχρόνιες εδαφικές διαμάχες στα σύνορά τους.
Ωστόσο, η Ινδία είναι απίθανο να υποστηρίξει οποιαδήποτε πρόταση που θα έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών ή τους συμμάχους τους. Έτσι, η Ινδία αναμένεται επίσης να κρατήσει μια χλιαρή στάση σχετικά με την δημιουργία ενός κοινού νομίσματος για τις συναλλαγές των χωρών BRICS.
Όσον αφορά την επέκταση του μπλοκ, οι ειδικοί αναμένουν ότι η Ινδία θα υποστηρίξει την ιδέα στη σύνοδο κορυφής των BRICS. Ωστόσο, θα διατηρήσει μια προσεκτική στάση για να διασφαλίσει ότι η ομάδα δεν θα κλίνει πολύ προς το μέρος της Κίνας. Η Ινδία είναι σε καλή θέση να διαπραγματευτεί οποιεσδήποτε συμφωνίες στο πλαίσιο των BRICS δεδομένης της ανερχόμενης οικονομίας της και των στενών δεσμών της με τη Δύση, τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους περιφερειακούς εταίρους.
Ρωσία
Αντί να επιτύχει δύσκολους οικονομικούς στόχους, όπως ένα κοινό νόμισμα, η Ρωσία θα πιέσει για πολιτικούς στόχους που είναι πολύ πιο επιτεύξιμοι και αυτοί μπορεί να απλοποιηθούν μέσω της συμμαχίας BRICS, σύμφωνα με τους δυτικούς αναλυτές.
Η Ρωσία θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τη σύσκεψη κορυφής των BRICS ώστε να εντείνει την προπαγανδιστική της προσπάθεια, προσπαθώντας να προωθήσει τη θέση της Ρωσίας σχετικά με την Ουκρανία, ειδικά μετά τη σύνοδο κορυφής στη Τζέντα υπό την ηγεσία της Σαουδική Αραβίας, από την οποία η Μόσχα αποκλείστηκε. Η σύνοδος της Τζέντα επικεντρώθηκε στην προσέγγιση με τον Παγκόσμιο Νότο και στην εξεύρεση ειρηνικού τέλους στον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, αναπληρώνοντας την απουσία του Πούτιν, αναμένεται να προσπαθήσει να συγκεντρώσει την υποστήριξη των υπόλοιπων χωρών για τη στάση της Ρωσίας στη σύγκρουση στην Ουκρανία, ειδικά από τις αφρικανικές χώρες, πολλές από τις οποίες έχουν δείξει μια θετική διάθεση απέναντι στη Μόσχα.
Η Ρωσία αναμένεται να υποστηρίξει την επέκταση του μπλοκ για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη παγκόσμια επιρροή των ΗΠΑ. Ένα βασικό θέμα στη ρωσική ατζέντα θα είναι επίσης η ενίσχυση των εμπορικών σχέσεων με τη Νότια Αφρική, μέσω της αύξησης των επενδύσεων στην αφρικανική χώρα.
Βραζιλία
Για τη Βραζιλία, η σύνοδος κορυφής είναι μια ευκαιρία να επανασυστηθεί ως σοβαρός παγκόσμιος παράγοντας, μετά την απομόνωση που έφερε η ανερμάτιστη πολιτεία του Ζαΐρ Μπολσονάρο, και περαιτέρω μια αυτόνομη εξωτερική πολιτική ανεξάρτητη από την επιρροή των ΗΠΑ.
Η Βραζιλία, με τη συνεπικουρία της Ρωσίας, αναμένεται να προσπαθήσει να δώσει σοβαρή ώθηση για τη δημιουργία ενός νέου κοινού νομίσματος BRICS. Ήδη έχει ξαναδοκιμάσει την ιδέα, στις εμπορικές συναλλαγές με την Αργεντινή, ρίχνοντας στο τραπέζι την πρόταση για τη δημιουργία ενός κοινού νομίσματος για τις χώρες που συναποτελούν την εμπορική ένωση Μερκοσούρ (Παραγουάη, Ουρουγουάη, Αργεντινή και Βραζιλία) που θα ονομάζεται «σουρ» (Νότος, στα ισπανικά). Επίσης, η Βραζιλία φαίνεται να είναι υπέρ της επέκτασης του μπλοκ. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας είναι αντίθετο καθώς φοβούνται μήπως το μπλοκ χάσει την όποια δυναμική του λόγω της επέκτασης.
Ο Λούλα δεν κρύβει την επιθυμία του, αφού σε κάθε στάση στον Παγκόσμιο Νότο στο πλαίσιο μιας διπλωματικής παγκόσμιας επίθεσης φιλίας, ανέφερε την ιδέα του να απομακρυνθεί το εμπόριο μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών από την κυριαρχία του δολαρίου και να προχωρήσει στο εμπόριο με άλλους τύπους νομισμάτων.
Στην προσπάθειά της να γίνει ξανά ένας σοβαρός παγκόσμιος διπλωματικός παράγοντας, η Βραζιλία αναμένεται επίσης να τοποθετηθεί ως μεσολαβητής στη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, αν και έχει μικρή επιρροή σε αυτό το μέρος του κόσμου. Παράλληλα, η Βραζιλία μπορεί να τοποθετηθεί ως αγροτική δύναμη στη σύνοδο κορυφής μετά την αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία για τα σιτηρά.