Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας σήμερα και νομίζω πως αν κάτι πρέπει να μας μείνει από τη συγκεκριμένη ημέρα είναι Γυναικείες Ιστορίες, όπως καταγράφηκαν από τον Γιώργη Μασσαβέτα, χρόνια πίσω, στα χαμόσπιτα της Κοκκινιάς και που παίζονται στον Πολυχώρο VAULT, σε Θεατρική διασκευή – Σκηνοθεσία του Δημήτρη Καρατζιά.
Η Μαρία Γράμψα, η Κική Μαυρίδου, η Φανή Παλιούρα και η Χριστίνα Σαμπανίκου είναι η Αννέτα η Βλάχα, η «Αγία» Ασήμω, η καφετζού η Μαριγώ και η πρώην ελευθέρων ηθών Κατινάρα, μα πάνω από όλα είμαστε εμείς και αυτές οι ιστορίες θα μπορούσαν να είναι των γιαγιάδων μας, των μανάδων μας… δικές μας.
Τι κοινό έχουν η Αννέτα, η Ασήμω, η Μαριγώ και η Κατινάρα;
Μαρία Γράμψα: Σίγουρα είναι προϊόντα της εποχής τους. Ίδιες οικονομικές δυσκολίες, ίδια κοινωνικά και οικογενειακά́ περιβάλλοντα, ίδιες εμπειρίες. Αλλά κυρίως τις ενώνουν τα βασικά κοινά́ που έχουν όλες οι γυναίκες του πλανήτη: αγωνίες, ευθύνες, ελάχιστη υποστήριξη από́ τον κοινωνικό́ περίγυρο, έγνοια για όλους και για όλα.
Κική Μαυρίδου: Είναι γυναίκες, μόνες, που παλεύουν για την επιβίωση τους, σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία.
Χριστίνα Σαμπανίκου: Είναι 4 γυναίκες που παρά τις διαφορετικές προσωπικότητες τους, συναντιούνται στην καθημερινή μάχη που δίνουν για να επιβιώσουν μέσα στη φτώχια, τον πόλεμο, τον εμφύλιο μέσα σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία. Ξέρουν πως αυτό που τις ενώνει είναι η απίστευτη δύναμη τους σε αντιδιαστολή με την μειονεκτική τους θέση σε χρόνια που η Πατριαρχία έδειχνε το πιο σκληρό της πρόσωπο.
Φανή Παλιούρα: Οι τέσσερις τους μοιράζονται μια αυλή φιλόξενη, σε όλες τους τις χαρές και σε όλες τους τις λύπες. Ένα ανοιχτόμυαλο τερέν που μπορούν με αστεία, προστυχιές και αλληλουποστήριξη να αντιμετωπίσουν μια λαβωμένη Ελλάδα που όλο αλλάζει και όλο ίδια μένει.
Μέσα, από τις διηγήσεις αυτών των γυναικών θίγονται θέματα, όπως, η ενδοοικογενειακή βία, η κοινωνική κατακραυγή, η σεξουαλική κακοποίηση. Τι έχει πάει στραβά κι ακόμα μετράμε δολοφονημένες γυναίκες;
Χρ.Σ.: Όσο συντηρείται το αφήγημα των προτύπων της τοξικής αρρενωπότητας θα χάνουμε κάποιες από εμάς. Δυστυχώς ακόμα και σήμερα και παρά τα τεράστια βήματα που έχουν γίνει, η Γυναίκα θεωρείται ιδιοκτησία του Άντρα και κατά συνέπεια αυτός θεωρεί πως έχει εξουσία ζωής και θανάτου πάνω της. Η Ισότητα των Φύλων δεν έχει καταφέρει ακόμη να διεισδύσει μέσα σε όλα τα κομμάτια της κοινωνίας ως αντίληψη, έτσι ακόμα και στις μέρες μας οι σχέσεις διέπονται από την Εξουσία που ασκείται πάνω στη Γυναίκα από το ανδρικό φύλο.
Μ.Γρ.: Πιστεύω ότι υπάρχει κοινή́ αιτία για πολλά́ από́ τα κακώς κείμενα που βασανίζουν την ανθρωπότητα: Οι έχοντες περισσότερη εξουσία, ποτέ́ δε θέλουν να ξεβολευτούν και να τη χάσουν. Και, όντας ήδη σε θέση επιρροής, φροντίζουν από́ γενιά́ σε γενιά́, να χτίζονται έτσι οι νοοτροπίες, που αυτό́ να είναι η κανονικότητα. Να είναι τρομερά́ δύσκολο να αλλάξει. Από́ πολιτικούς, αλλά κι από́ γονείς σε παιδιά́, αυτή́ η νοοτροπία διαιωνίζεται. Είναι βαθιά́ φυτεμένο το ποια είναι η αποδεκτή́ θέση καθενός. Και σήμερα, που αυτά τα θεμέλια έχουν αρχίσει κάπως να τρίζουν, ίσως είναι πιο τρομακτικό́ για κάποιους άντρες, κι εκφράζουν το φόβο τους με περισσότερη ακόμα βία.
Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας σήμερα και σκέφτομαι ένα άλλο σπουδαίο έργο τη «Φραγκογιαννού» του Παπαδιαμάντη. Είναι δύσκολο να είσαι γυναίκα, σήμερα;
Κ.Μ.: Ανέκαθεν, το να είσαι γυναίκα είναι δύσκολο. Γίνονται βήματα για την ισότιμη αντιμετώπιση της γυναίκας αλλά είναι ακόμη βήματα μικρού παιδιού. Όσο η γυναίκα πρέπει να απολογείται για τη θέση και τη συμπεριφορά της λόγω φύλου, δεν μπορούμε να μιλάμε για ευκολία. Επίσης μην ξεχνάμε και τις γυναίκες σε διάφορες μουσουλμανικές χώρες…
Φ.Π.: Δεν ξέρω , με όσα συμβαίνουν, φοβάμαι ότι είναι δύσκολο να είσαι άνθρωπος σήμερα.
Πως αντιλαμβάνεστε τον φεμινισμό;
Χρ.Σ.: Ως τον αγώνα για την εξάλειψη της έμφυλης ανισότητας και την προώθηση των δικαιωμάτων, των συμφερόντων και των ζητημάτων που αφορούν στο Γυναικείο Φύλο όπως οι διακρίσεις στον εργασιακό χώρο και η σεξουαλική βία. Την αποκαθήλωση των Στερεοτύπων για τους ρόλους των Φύλων και την ενδυνάμωση της Γυναικείας υπόστασης.
Μ.Γρ.: Ο Φεμινισμός για μένα θα έπρεπε να μη χρειάζεται να υπάρχει σαν έννοια. Το ότι χρειαζεται, δείχνει ποσο βαθύ είναι το πρόβλημα. Το αιτημα που με αφορά είναι οι γυναίκες να αντιμετωπίζονται σαν ισότιμα, κανονικά ανθρωπινα όντα, τίποτε παραπάνω, τίποτε λιγοτερο. Οι ιδιαιτερότητες του φύλου τους να γίνονται σεβαστές οσο των ανδρών, τα συναισθήματα και η γνώμη τους να γίνονται το ίδιο σεβαστά, η προσφορά τους στην οικογένεια η στην εργασία να αξιολογείται το ιδιο, η ύπαρξη, η σκεψη, το σωμα τους, να μη μπορεί να θεωρηθεί κτήμα κανενος. Σαν κανονικοί άνθρωποι.
Γιατί είμαστε ανταγωνιστικές, μεταξύ, μας οι γυναίκες; Προσωπικά, την μεγαλύτερη άρνηση επαγγελματικά την έχω βιώσει από γυναίκα.
Μ.Γρ.: Ιδιαιτέρα πολύπλοκο θέμα, αλλά, κατά τη γνώμη μου, εχει κι αυτό την εξηγησή του στην ριζωμένη πατριαρχία. Oι γυναίκες από πάντα, εχουν μάθει να ανταγωνίζονται το φύλο τους για το ξεροκομματο της εύνοιας που πέφτει από το τραπέζι του αρσενικου: του πατερα, του θείου, του αδερφού, του συζυγου. Είναι πια σχεδον γονιδιακη κληρονομιά σε κάποιες γυναικες, να έχουν έντονα ανταγωνιστικά συναισθήματα απέναντι σε εκπροσώπους του φύλου τους. Πολλες πλεον το αντιπαλεύουν, βλεπουν ότι η συνεργασία κι η ενότητα πετυχαίνουν καλυτερα αποτελεσματα, αλλά εχουμε δρόμο ακόμα. Διοτι έχουμε απορροφήσει ως πραγματικότητα, ότι πρεπει να αγωνιστούμε διπλάσια από τους άντρες για τα πάντα. Και μια ομόφυλή μας είναι συχνά δυσκολότερη αντίπαλος, ακριβώς γιατί κι αυτή έχει μάθει να παλευει το ίδιο σκληρά.
Φ.Π.: Έχω ύπαρξη σε πολύ ανταγωνιστικά περιβάλλοντα στην ζωή μου και χρειάστηκε να κονταροχτυπηθώ και με άντρες και με γυναίκες εξισου σκληρά. Δεν το ξεχωρίζω σε φύλα. Την αγάπη μου και τα φιλιά μου στο παρελθόν μου.
Για να κάνω και τον δικηγόρο του διαβόλου, με κίνδυνο να παρεξηγηθώ, βέβαια, νιώθω πως από το μη μας πουν «γυναικούλες» τελικά, μπήκαμε σε ένα άλλο κοστούμι, που πάλι είναι πατριαρχικό κατάλοιπο. Αυτό της σκληροπυρηνικής χειραφέτησης.
Κ.Μ.: Ο,τι δεν δικαιώνεται συνεχίζει και πρέπει να συνεχίζει να μάχεται! Στη μάχη γίνονται και υπερβολές. Μη μείνουμε σε αυτές. Δεν υπάρχει ο κίνδυνος, μην μας πουν γυναικούλες, αλλά να μας αντιμετωπίσουν ως τέτοιες. Και αυτό κάνει η πλειοψηφία των ανδρών, με το να διατάζει και να οριζει. Να βιάζει, να χτυπάει, να υποτιμαει αυτήν που του δίνει ζωή και τον μεγαλώνει, τη γυναίκα…
Χρ.Σ.: Συχνά για να βρεθεί η χρυσή τομή σε θέματα που χρειάζονται ριζική αναδιαμόρφωση, αναγκαζόμαστε να φτάσουμε στα άκρα. Αυτό κρατάει μέχρι να βρεθεί η ισορροπία και να γεννηθεί η νέα πραγματικότητα, αποτελεί ένα στάδιο στην εξέλιξη προς την ισοτιμία που ελπίζω οι επόμενες γενιές να κατακτήσουν.
Κλείνοντας, πείτε κάτι όμορφο για όσα θέλετε να έρθουν.
Μαρία Γράμψα: Εύχομαι κι ελπίζω οι άνθρωποι-άντρες και γυναίκες- να συνειδητοποιήσουμε το συντομότερο, ένα μόνο πράγμα: Πόσο μεγάλη δύναμη θα μας έδινε η αληθινή, η αδιάσπαστη ενότητα. Ονειρεύομαι αλληλοσεβασμό κι αλληλεγγύη. Μια κοινωνία που δε θα πέφτει στις παγιδες όσων θέλουν να μας χωρίζουν σε ό,τι τους βολεύει, κατά περιπτωση. Θρησκείες, φυλές, ποδοσφαιρικες ομάδες, κόμματα… και φύλα.
Κική Μαυρίδου: Να μάθουμε να σεβόμαστε, να ακούμε, να συμβαδιζουμε, να κατανοούμε. Η ζωή είναι πολύ μικρή για να χαραμίζεται σε εγωπαθειες και εγωκεντρισμούς. Ενσυναίσθηση, μπας και καταλαγιάσουμε το τσουνάμι της ανθρωποφαγίας…
Χριστίνα Σαμπανίκου: Σε μια τόσο δύσκολη περίοδο που διανύουμε σε συλλογικό επίπεδο, με έναν πόλεμο να μαίνεται και τις επιπτώσεις του, με την πανδημία και την πλήρη ανατροπή της ζωής μας, την οικονομία να έχει καταρρεύσει και εμάς να προσπαθούμε να διατηρήσουμε έστω ψήγματα αισιοδοξίας, το μόνο που μπορώ να ευχηθώ είναι να έρθει η «Άνοιξη».
Φανή Παλιούρα: Αυτή τη στιγμή είμαι τόσο παγωμένη μέσα μου που δεν μπορώ να κάνω σκέψεις για το τι θέλω να έρθει. Μόνο για το τι θέλω να φύγει. Και αυτό είναι ο πόλεμος.
