Διανύουμε την 22α ημέρα του πολέμου από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η Δύση εξοπλίζει την Ουκρανία για να αντέξει όσο μπορεί το σφυροκόπημα των Ρώσων, ενώ ταυτόχρονα αναβαθμίζει τις οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, με την προσδοκία να μειωθεί η ικανότητα του Πούτιν, να χρηματοδοτεί τον πόλεμό του.
Πόλεμος και προπαγάνδα βαδίζουν χέρι – χέρι ενώ διεθνείς αγορές και χρηματιστήρια βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση, αν και κοντοστέκονται κάπου – κάπου, μόλις διαφαίνεται μια χαραμάδα υποψίας ότι οι εμπλεκόμενες πλευρές, μέσω της διπλωματίας, θα βρουν τρόπο να τερματίσουν το πόλεμο.
Οι άμαχοι χωρίζονται σε «τυχερούς» που καταφέρνουν να διαφύγουν εν μέσω αντιμαχόμενων πυρών και να σώσουν τουλάχιστον τη ζωή τους και σε «εγκλωβισμένους» στις χωρίς υποδομές πλέον πόλεις, που ολοένα και πιο πολύ βυθίζονται στον όλεθρο του πολέμου.
Πως αλήθεια φθάσαμε ως εκεί; Γιατί μπορεί στις 24 Φεβρουαρίου να ξυπνήσαμε με την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία, αλλά το βέβαιο είναι ότι ο πόλεμος αυτός δεν ξεκίνησε τότε.
Ακούγοντας τη συγκλονιστική ομιλία του γερουσιαστή Bernie Sanders στο αμερικανικό Κογκρέσο, βλέπουμε να αποδίδει διαδοχικές ευθύνες, τόσο στην επιθετική Ρωσία των τελευταίων χρόνων, όσο και στις ΗΠΑ μετά την διάλυση της τότε Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Αποδίδει στο ΝΑΤΟ αδιαφορία να ενσωματώσει τη Ρωσία στα μέλη του, παρόλη τη προσπάθεια της τελευταίας να ενταχθεί σ’ αυτό ενώ Αμερικάνοι αξιωματούχοι έχουν κατά καιρούς αναγνωρίσει τις σταθερά εκφραζόμενες ανησυχίες της Ρωσίας για την Εθνική της ασφάλεια, που διαπερνούσαν όλο το πολιτικό και κοινωνικό της φάσμα.
Ο γερουσιαστής Sanders τεκμηρίωσε με απλά λόγια ότι, ακόμα κι αν η Ρωσία δεν διοικούνταν από έναν διεφθαρμένο και αυταρχικό ηγέτη, όπως ο Πούτιν, η Ρωσία όπως και οι ΗΠΑ θα είχαν έννομο συμφέρον στις πολιτικές ασφάλειες των χωρών με τις οποίες συνορεύουν, απευθυνόμενος ρητορικά ότι εάν το Μεξικό, η Κούβα ή οποιαδήποτε χώρα της Λατινικής ή Κεντρικής Αμερικής ήθελε να συστρατευτεί σε στρατιωτική συμμαχία αντίθετη με εκείνη των ΗΠΑ, κανείς Αμερικανός γερουσιαστής δεν θα σκεφτόταν ότι είναι μία ανεξάρτητη χώρα, που έχει κάθε δικαίωμα να κάνει ότι θέλει!
Η υφέρπουσα αντιπαράθεση Ρωσίας και Δύσης, σε βάθος χρόνων, υπονόμευε σιγά σιγά το μεταπολεμικό κλίμα ειρήνης μεταξύ τους ενώ δεν απαντήθηκε ποτέ στη Ρωσία, που παραδοσιακά υπήρξε μέρος της Ευρώπης, που τελικά ανήκει. Όμως στις μέρες μας υπάρχει άραγε η δυνατότητα, έστω και την τελευταία στιγμή, ο πόλεμος αυτός να αποσοβηθεί; Φαίνεται ότι ακόμα και παραμονές της επίθεσης, αυτοί που έπρεπε να ματαιώσουν την εισβολή, δεν το πράξανε, ωσάν οι όποιοι διάλογοι να γινόντουσαν μεταξύ κωφών…
Ιχνηλατώντας το διάστημα πριν την εισβολή βλέπουμε για παράδειγμα τον Ιανουάριο 2022 τη Ρωσία να ζητά διαβεβαιώσεις ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί πλησίον των συνόρων της και αυτό να απαντά προκλητικά ότι η πόρτα του είναι ανοικτή για όλους!
Όλο το Φεβρουαρίου οι ΗΠΑ διαβλέπουν τη ρωσική εισβολή, χωρίς να κάνουν κάτι για να τη σταματήσουν ενώ ο Πούτιν τις κατηγορεί ότι αγνοούν τις επανειλημμένως διατυπωθείσες ανησυχίες του για την εθνική ασφάλεια της χώρας του. Την τρίτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου ο Πούτιν κάνει νέα έκκληση προς τη Δύση και το ΝΑΤΟ να λάβουν επιτέλους υπόψη τους τις ρωσικές ανησυχίες για θέματα ασφάλειας, ώστε να αποκλιμακωθεί η κρίση.
Στις 19 Φεβρουαρίου οι ηγέτες των δύο λαϊκών δημοκρατιών της Ανατολικής Ουκρανίας ανακοινώνουν ότι δέχονται επιθέσεις από Ουκρανούς πολιτοφύλακες.
Στις 20 Φεβρουαρίου ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι παρευρισκόμενος στη Διεθνή Διάσκεψη για την Ασφάλεια στο Μόναχο, δηλώνει ότι δεν μπορεί να δεσμευτεί για τα πυρηνικά στη χώρα του! Θεωρεί ότι το μνημόνιο της Βουδαπέστης όπου εντάσσεται η χώρα του, σύμφωνα με το οποίο δεν μπορεί να διατηρεί πυρηνικό εργοστάσιο, δεν του παρέχει πλέον εγγυήσεις ασφάλειας για την εδαφική της ακεραιότητα ενώ τώρα θυμήθηκε ότι το μνημόνιο αυτό δεν αποτελεί νομική υποχρέωσή της χώρας του στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου!
Προφανώς λοιπόν τέτοιες δηλώσεις που εκδηλώνουν επιθυμία των Ουκρανών να γίνουν πυρηνική δύναμη εν μέσω κρίσης, δεν είναι και ότι καλύτερο για την εύφλεκτη κατάσταση, που είχε ήδη δημιουργηθεί.
Στις 21 Φεβρουαρίου ο Πούτιν αναγνωρίζει τις δύο αποσχισθείσες λαϊκές δημοκρατίες.
Στις 23 Φεβρουαρίου οι δημοκρατίες ζητάνε στρατιωτική βοήθεια για επίθεση που δέχονται και
στις 24 Φεβρουαρίου η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία κατά παράβαση κάθε Διεθνούς Δικαίου.
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι μόνο ξαφνικά δεν προέκυψε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, που την καταδικάζουμε, όχι μόνο ως προς τη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου, αλλά και ως προς την ανθρωπιστική της διάσταση με τα χιλιάδες θύματα του πολέμου. Από την άλλη πλευρά η Δύση φάνηκε σαν έτοιμη από καιρό, καθώς απετέλεσε μεγάλη έκπληξη η άμεση συσπειρωτική της απάντηση στο θέμα των σαρωτικών κυρώσεων ενάντια στη Ρωσία.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής μονοπολικής παγκόσμιας κυριαρχίας και μετάβασης σε μία νέα εποχή ψυχρού πολέμου, αλλά και πολυπολικής παγκόσμιας κυριαρχίας. Τίποτα δεν είναι πιά το ίδιο. Το ΝΑΤΟ που είχε χαρακτηρισθεί νεκρό, ξαναγεννιέται από τις στάχτες του ενώ η Γερμανία επανεξοπλίζεται μ’ ένα πρόγραμμα 100 δις και πιθανή επαναφορά της στρατιωτικής θητείας που είχε καταργηθεί από το 2011.
Το ερώτημα που τίθενται είναι γιατί συμβαίνουν αυτά τώρα, καθώς γνωρίζουμε ιστορικά ότι οι πόλεμοι γίνονται για εξεύρεση πόρων, που τροφοδοτούν την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας, βελτιώνοντας το βιοτικό της επίπεδο. Το κυνήγι των πόρων είναι αυτό που δρα καταλυτικά, επιταχύνοντας τις εξελίξεις της μετάβασης από τη μία εποχή στην άλλη.
Στη προκειμένη περίπτωση έχουμε από τη μία, τη προσπάθεια της Δύσης να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιμα για να μεταβεί στη πράσινη οικονομία, πράγμα το οποίον αποτελεί αλλαγή τεραστίων διαστάσεων, όπου απαιτούνται αφενός μεν, νέες τεχνολογίες να παράγουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές (ήλιος, άνεμος κλπ), αφετέρου δε, μεγάλα κεφάλαια, καθώς οι επενδύσεις αυτές κοστίζουν.
Από την άλλη πλευρά έχουμε χώρες, όπως η Ρωσία που, διαθέτοντας φυσικό πλεονέκτημα τις μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως το πετρέλαιο, το χάνουν σιγά – σιγά υπέρ των πλουσίων χωρών της Δύσης, που διαθέτουν κεφάλαια. Αυτό από μόνο του αποτελεί ικανή συνθήκη να αλλάξει υφιστάμενες ισορροπίες και διεθνείς οικονομικούς συσχετισμούς στο ενεργειακό γίγνεσθαι.
Για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση περιλαμβάνει πέρα από ανανεώσιμες πηγές, φυσικό αέριο και πυρηνικά, κατασκευάζονται για τη μεταφορά της τεράστιοι αγωγοί πολλών χιλιομέτρων, δημιουργώντας μεγάλη ενεργειακή ασφάλεια στις χώρες που διασχίζουν, αλλά και αιτίες αναταραχής στο διεθνές οικονομικό σύστημα.
Η σημερινή Ρωσία αποτελεί στρατιωτικά μεν ισχυρή δύναμη, οικονομικά δε μεσαία δύναμη, με ΑΕΠ λίγο μεγαλύτερο της Ισπανίας. Πίσω λοιπόν από τις αναθεωρητικές της τάσεις για αλλαγή συνόρων και την επιθυμία της να ξαναγράψει την ιστορία, υποβόσκει και η παγκόσμια ενεργειακή αναδιάταξη. Οι άμεσες και συντονισμένες ευρωπαϊκές αντιδράσεις για οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία αποτελεί τη ίδια άλλη όψη του νομίσματος.
Στα χρόνια που έρχονται, διαφαίνεται ότι το βιοτικό επίπεδο των Ευρωπαίων πολιτών θα ισορροπεί πάνω σ’ ένα τεντωμένο σχοινί και ιδίως για μερικές χώρες δύσκολα θα διατηρηθεί. Μακάρι αυτό να αποφευχθεί!
Ελένη Αυλωνίτου
Πρ. Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ / μέλος ΚΕΑ ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία