Με αναμμένα κεριά που σχημάτιζαν το αδιαπραγμάτευτο για την πόλη αίτημα ‘’in situ’’, πανό και πλακάτ με δεκάδες συνθήματα υπέρ της παραμονής των αρχαιοτήτων κρεμασμένα στο λαιμό, στην πλάτη ή υψωμένα στον ουρανό και με τύμπανα και τρομπέτες που έδιναν τον ρυθμό, πάνω από χίλιοι πολίτες της Θεσσαλονίκης περικύκλωσαν για περίπου δύο ώρες χθες το απόγευμα τον υπό κατασκευή Σταθμό Βενιζέλου.
Το ραντεβού δόθηκε εκεί που σήμερα συναντιέται η Βενιζέλου με την Εγνατία ή αλλιώς Μέση Οδός της βυζαντινής Θεσσαλονίκης ή Decumanus Maximus, που αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών για το μετρό Θεσσαλονίκης και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της πόλης.
Και ναι, ήταν πολλοί όσοι και όσες βγήκαν στο δρόμο -πολύ περισσότεροι από ‘’μερικές δεκάδες γραφικούς που έκλεισαν την Εγνατία’’, όπως ανέφεραν σε ραδιόφωνα και σάιτ κάποιοι επιτήδειοι σχολιαστές- οι οποίοι έλαβαν μέρος στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στην απόσπαση και επανατοποθέτηση της βυζαντινής συνοικίας που προβλέπει η μελέτη που θα συζητηθεί στη σημερινή συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου στην Αθήνα.
Διαβάστε επίσης: Αποκλειστικό: Τα μυστήρια της έκθεσης για τη μετακίνηση των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου (Όλη η έκθεση)
Διαβάστε επίσης: Βλαζάκη: Ακατανόητη η επανεισαγωγή στο ΚΑΣ το θέμα της μεταφοράς των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου
«Tα αρχαία δεν θα πάνε περίπατο», «Βενιζέλου: Απαγορεύεται η είσοδος εις τους μη έχοντες συνείδηση», «Τα μνημεία λένε όχι στο ΚΑΣ and carry» «Η πολιτιστική κληρονομιά είναι δημόσιο αγαθό», «Βενιζέλου και Εγνατία η δική μας Πομπηία», είναι μερικά από τα συνθήματα που ακούστηκαν την Τρίτη το απόγευμα στο κέντρο της πόλης.
Στην πολύβουη Εγνατία, η οποία ήταν κλειστή και στα δύο ρεύματα λίγο μετά τις εφτά το απόγευμα, ακινητοποιημένα αυτοκίνητα και λεωφορεία του ΟΑΣΘ περίμεναν με υπομονή το συγκεντρωμένο πλήθος να περάσει. Κάποιοι διαμαρτυρήθηκαν – η Τροχαία δεν φρόντισε να ορίσει παρακαμπτήριες οδούς όπως συνήθως συμβαίνει σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας ανέλαβαν μέλη της Κίνησης Πολιτών Θεσσαλονίκης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς οδηγώντας το συγκεντρωμένο πλήθος προς την οδό Βενιζέλου. Στη Βενιζέλου μπροστά στο Μπεζεστένι η μουσική ομάδα «Κρουστόφωνο» και πολίτες είχαν ήδη αρχίσει να τραγουδούν με τη συνοδεία κρουστών τα διασκευασμένα για την περίσταση κάλαντα καθώς μέλη της Κίνηση Πολιτών άναβαν κεριά που σχημάτιζαν το αίτημα ‘’in situ’’ μπροστά στο εργοτάξιο:
«Καλήν εσπέραν άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας
μίαν ιστορία θα σας πω για τον πολιτισμό σας.
Τ΄ αρχαία πούβραν στο μετρό θέλουν να κομματιάσουν
την Ιστορία μας με μιας να την καταχωνιάσουν.
Τους λέμε να προσέχουνε γιατί δεν πάει άλλο
τ΄ αρχαία αν δεν σώσουνε θα βρουν μπελά μεγάλο·
Θα ‘ναι έγκλημα μεγάλο».
«Θα ξαναβγούμε στο δρόμο»
Πρόκειται αναμφίβολα για μια επιτυχημένη και κυρίως πολιτισμένη συγκέντρωση διαμαρτυρίας. Και αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη για την πόλη το πλήθος του κόσμου που συμμετείχε, όπως σχολίασαν πολλοί από τους παραβρισκόμενους.
Την προηγούμενη φορά, πριν από έξι χρόνια, όταν για πρώτη φορά σ’ αυτό το σταυροδρόμι συναντήθηκαν πολίτες για να διαμαρτυρηθούν για την τύχη των θησαυρών που αποκαλύφθηκαν κάτω από τα πόδια τους ήταν δεν ήταν 150 άνθρωποι παρόντες. Χθες το απόγευμα ξεπέρασαν τους χίλιους.
Περπατώντας ανάμεσά τους, άκουσα να σχολιάζουν τη συγκέντρωση με χαμόγελο και αισιοδοξία, «κυρίως γιατί βγήκαμε στο δρόμο και συναντηθήκαμε και ενώσαμε τη φωνή μας με φίλους, συναδέλφους, γείτονες, εν τέλει συναγωνιστές, που μοιραζόμαστε τους ίδιους προβληματισμούς μια τέτοια μέρα ενώ σε λίγες ώρες θα παρθεί μια μεγάλη απόφαση που αφορά το μέλλον της πόλης που ζούμε, τη ζωή αλλά και την ιστορία της», λέει στο Documento μια παρέα από νέους και μεγαλύτερους Θεσσαλονικείς. Παρατηρώ παραπέρα δύο γυναίκες που στέκονται στην άκρη του πεζοδρομίου, τις πλησιάζω ενώ ξεδιπλώνουν δυο χαρτιά με συνθήματα και τα κρεμούν στο λαιμό τους. «Θα ξαναβγούμε στο δρόμο, δεν θα είναι η μοναδική φορά», μου απευθύνεται με έμφαση η μία και η διπλανή της συναινεί με ένα νεύμα.
«Αν χρειαστεί, μια φορά τη βδομάδα να ερχόμαστε εδώ, να κλείνουμε το δρόμο, θα το κάνουμε», προσθέτει μια άλλη που μας ακούει καθώς μας προσπερνά. Παρακάτω μέσα στο πλήθος ξεχώρισα έναν άντρα που είχε ίσως το πιο θλιμμένο πρόσωπο της συγκέντρωσης. Μετρίου αναστήματος, καλοντυμένος, γύρω στα εξήντα, σκυφτός. Τον παρατηρούσα για λίγη ώρα, στεκόταν μόνος. Του ζήτησα να φωτογραφίσω το σύνθημα που κρατούσε στα χέρια του και πιάσαμε την κουβέντα. Η φωτογραφία βγήκε κουνημένη. Δέχτηκε να τον φωτογραφήσω αλλά με μιας καθώς στήθηκε στο φακό, σήκωσε το βλέμμα και άρχισε να μου μιλά πλέον κουνώντας αγαναχτισμένα τα χέρια σου: «Μας κυβερνάνε ανόητοι, κάτι ντεμέκ άριστοι με πτυχία πλαστά! Και τώρα τι; Τώρα ετοιμάζονται να μας κάνουν κι άλλο κακό; Εγώ είμαι μεγάλος, δεν έχω παιδιά. Για σας τους νέους βγήκα στο δρόμο απόψε! Για το μέλλον της πόλης. Είναι έγκλημα για την πόλη αυτό που ετοιμάζουν. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης καλά θα κάνει να το ξανασκεφτεί γιατί μπροστά του θα το βρει!». Έκανε ένα βήμα, μου έσφιξε το χέρι και απομακρύνθηκε. Στα μάτια του μου φάνηκε πως άναψε ξάφνου μια φλόγα. Σαν να την πυροδότησε τα λόγια που έβγαλε από μέσα του. Παρακάτω τον είδα ανάμεσα στο πλήθος κάτω από την Εγνατία συντονισμένο στον παλμό της συγκέντρωσης να φωνάζει ρυθμικά «Βενιζέλου και Εγνατία η δική μας Πομπηία».
Ήταν η στιγμή που ο ξεναγός και μέλος της Κίνησης Πολιτών Ιωάννης Κιουρτσόγλου, ανεβασμένος σε ένα από τα τσιμεντένια διαχωριστικά του εργοταξίου στη Βενιζέλου, μιλούσε στο πλήθος για το τι σημαίνει το βυζαντινό σταυροδρόμι στο οποίο συγκεντρωθήκαμε και αποκαλύφθηκε ακέραιο ενώ κατέληξε τονίζοντας: «Εδώ εκπροσωπείται η πόλη και η ιστορία της. Δεν έχουμε χρώματα και λάβαρα κομματικά. Είμαστε πολύχρωμοι όπως ήταν πάντοτε η Θεσσαλονίκη. Θα μείνουμε εδώ και θα μείνουμε πολύχρωμοι. Σήμερα ο καθένας από μας στέλνει το δικό του μήνυμα στην Αθήνα σε ανθρώπους που δεν επισκέφθηκαν ποτέ την πόλη για να δούμε για ποιανού μνημείου την τύχη θα αποφασίσουν. Αυτό που ετοιμάζουν δεν πρέπει να γίνει».
«Απόσπαση σημαίνει καταστροφή»
«Δείχνουμε τι θεωρούμε καλό για την πόλη, εμείς οι πολίτες της Θεσσαλονίκης και όχι οι φορείς-σφραγίδα», πρόσθεσε παίρνοντάς το λόγο στο ίδιο αυτοσχέδιο βήμα ο αρχαιολόγος και πρόεδρος του παραρτήματος Μακεδονίας – Θράκης του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Γιάννης Καρλιάμπας. «Αύριο στο ΚΑΣ θα προσπαθήσουν να περάσουν ουσιαστικά την ταφόπλακα για το καταπληκτικό αυτό μνημείο του βασικού ιστού της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, αυτοί που υποθηκεύουν το μέλλον μας, αυτοί που ενώθηκαν με του ιθύνοντες της πόλης για να την υποβαθμίσουν και να καταστρέψουν στην ουσία αυτό το εύρημα που αποτελεί το μεγαλύτερο πλούτο της και είναι ένα δώρο για την πόλη. Όλοι περάσαμε και είδαμε την τρύπα από τη οποία θέλουν να βγάλουν έξω τα αρχαία μετά τον κατατεμαχισμό τους για την απόσπαση. Είναι 25τμ. Η απόσπαση σημαίνει καταστροφή. Δεν πρόκειται για ανάδειξη, αλλά για υποβάθμιση. Θέλουν να υποτάξουν την πόλη σε έναν εργολαβικό επαρχιωτισμό. Αυτό δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε ούτε ως επιστήμονες και ούτε, πολύ περισσότερο, ως πολίτες της Θεσσαλονίκης».
Μιλώντας στο Documento o κ. Καρλιάμπας σχολίασε πως αυτή η συγκέντρωση έδειξε το ενδιαφέρον της πόλης για το ζήτημα. «Δεν είναι τυχαίο που συγκεντρώθηκαν χιλιάδες άνθρωποι χωρίς καμία μεγάλη κινηματική προετοιμασία, χωρίς οργανωτικές ομπρέλες. Αυτό αποδεικνύει ότι η πόλη και γνωρίζει και αντιδρά σε όλη αυτή τη μεθόδευση του τελευταίου διαστήματος κατά το οποίο δεν έγινε πραγματική δουλειά για την εξεύρεση λύσης για την ολοκλήρωση του έργου. Οι μεθοδεύσεις που ζήσαμε ήταν μία επικοινωνιακή διαχείριση της εξαγγελίας του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο. Από κει και μετά μια ομάδα ανθρώπων δούλεψε μόνο για να καταφέρει να τεκμηριώσει αυτό το οποίο ανακοινώθηκε χωρίς να υπάρχει καμμιά προεργασία και αυτό είναι αντιληπτό στον καθένα. Αν σκεφτούμε μόνο ότι ενώ όλο το προηγούμενο διάστημα προσπαθούσαν πρώτα να μας πείσουν ότι το έργο δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστεί επειδή υπάρχει πρόβλημα κόστους σε χρόνο και χρήμα, η Αττικό Μετρό ανέθεσε στον εξωτερικό συνεργάτη της τη μελέτη της τεχνικής έκθεσης που καταρρίπτει τη δυνατότητα in situ διατήρησης των ευρημάτων τον Νοέμβριο. Και πρέπει να σημειωθεί ότι η μελέτη αυτή εστάλη στις αρμόδιες και εμπλεκόμενες υπηρεσίες μόλις την περασμένη Παρασκευή, οι οποίες έπρεπε να ετοιμάσουν τις εισηγήσεις τους μέσα στο χρονικό διάστημα μόλις τεσσάρων ημερών μέχρι τη συνεδρίαση του ΚΑΣ την Τετάρτη όπου θα συζητηθεί. Είναι σαφέστατη η στόχευση αυτής της μεθόδευσης από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας, δεν χρειάζεται να πει κανείς περισσότερα».
Η επιμονή των αρχαιολόγων για την κατά χώραν διατήρηση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων στο Σταθμό της Βενιζέλου, όπως τονίζει ο κ. Καρλιάμπας, προκύπτει από το ίδιο το εύρημα. «Όχι μόνο οι αρχαιολόγοι αλλά και οι μηχανικοί και οι αναστηλωτές επιμένουν στην κατά χώραν διατήρηση. Αυτό θα έπρεπε να ήταν αρκετό στους ιθύνοντες. Δεν είναι εμμονή των αρχαιολόγων αυτό που μας οδηγεί. Σε πολλές άλλες περιπτώσεις και σύμφωνα με το άρθρο 42 του αρχαιολογικού νόμου όταν δεν είναι δυνατόν να διατηρηθούν in situ, δεχόμαστε φυσικά την απόσπαση. Αυτό όμως το μνημειακό σύνολο είναι απόλυτα αναδείξιμο και επίσης είναι ήδη ενταγμένο στο βασικό ιστό και στη λειτουργία της πόλης».
Ψήφισμα για τις αρχαιότητες του μετρό Θεσσαλονίκης από τους υπαλλήλους του υπουργείου Πολιτισμού Βορείου Ελλάδος
Ο Σύλλογος Υπαλλήλων Υπουργείου Πολιτισμού Βορείου Ελλάδος εκφράζει για άλλη μια φορά την αγωνία του για την τύχη των αρχαιοτήτων του μετρό Θεσσαλονίκης.
Από την έναρξη της κατασκευής του μετρό μέχρι σήμερα οι αρχαιότητες δεν αντιμετωπίστηκαν ως ένα αναπόσπαστο τμήμα του συνολικού έργου, αλλά ως ένα αναγκαίο κακό και ως πρόβλημα, με αποτέλεσμα να προκύπτουν συνεχώς ζητήματα σχετικά με τη διαχείρισή τους και οι ανασκαφές και τα αρχαιολογικά ευρήματα να χρησιμοποιούνται ως άλλοθι για τις καθυστερήσεις του έργου. Κατά το παρελθόν αναδείξαμε αυτά τα ζητήματα με ανακοινώσεις, καταγγελίες και παραστάσεις σε όλους τους αρμόδιους φορείς. Σημαντικές αρχαιότητες, που θα μπορούσαν να προσδώσουν πρόσθετη αξία στο έργο του μετρό, θα αναδείκνυαν την ιστορία και θα πλούτιζαν το παρόν της Θεσσαλονίκης, θυσιάστηκαν στην κατασκευή του έργου. Η παλαιοχριστιανική βασιλική στον σταθμό «Σιντριβάνι» δεν αναδείχθηκε, αλλά εγκιβωτίστηκε. Το τμήμα του decumanus maximus στον σταθμό της Αγίας Σοφίας αποσπάστηκε και δεν πρόκειται να επανατοποθετηθεί στο σύνολό του παρά τις δεσμεύσεις της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ, αποδεικνύοντας στην πράξη πόσο αβάσιμες είναι και οι δεσμεύσεις για την απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου.
Στο σταθμό Βενιζέλου αποκαλύφθηκε ένα μοναδικό μνημειακό σύνολο, ένα τμήμα του αστικού ιστού της βυζαντινής Θεσσαλονίκης. Σ’ αυτόν τον εντυπωσιακό αρχαιολογικό χώρο συνυπάρχουν ένα μεγάλο τμήμα του decumanus maximus, του διαχρονικά κεντρικού δρόμου της Θεσσαλονίκης με τα δημόσια και τα ιδιωτικά κτήρια που τον περιέβαλλαν.Το σύνολο αυτό κατασκευασμένο με μεγάλη ποικιλία υλικών, από τα «πολυτελή» μάρμαρα μέχρι την «ταπεινή» και εύφθαρτη λάσπη, δεν είναι δυνατό να αποσπαστεί χωρίς να καταστραφεί.
Οι εργαζόμενοι του υπουργείου πολιτισμού καλούμε τον πρωθυπουργό, την υπουργό πολιτισμού και τους συναρμόδιους υπουργούς να μεριμνήσουν για την επανατοποθέτηση του συνόλου του decumanus maximus στον σταθμό της Αγίας Σοφίας. Να μην επιμείνουν στην απόφασή τους για την απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου. Να μην επιμείνουν σε μια απόφαση που θα καταστρέψει ένα εύρημα σημαντικό για την ιστορία, τον πολιτισμό αλλά και την αναπτυξιακή πορεία της σύγχρονης Θεσσαλονίκης. Να μην επιμείνουν σε μία απόφαση που θα βάλει σε νέες περιπέτειες και θα καθυστερήσει ακόμα περισσότερο την ολοκλήρωση του μετρό, ενός έργου απαραίτητου για την πόλη.
Συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην Αθήνα
Ο Σύνδεσμος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) ενόψει της εσπευσμένης από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ συνεδρίασης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου προκειμένου να εξετάσει τεχνική μελέτη για την απόσπαση των εξαιρετικής σπουδαιότητας αρχαιοτήτων που έχουν βρεθεί στον Σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης προκηρύσσει στάση εργασίας των μελών του σήμερα Τετάρτη 18/12 από τις 12:00 έως τη λήξη του ωραρίου προκειμένου να παρευρίσκονται και στη Συνέντευξη Τύπου που έχει ορίσει την ίδια ημέρα στις 12:00 στο αμφιθέατρο του ΥΠΠΟΑ.
Παράλληλα, ο ΣΕΑ καλεί τους συναδέλφους από τις υπηρεσίες της Αττικής σε συγκέντρωση στο υπουργείο Πολιτισμού στις 13.00
Επίσης, καλεί τα μέλη του να συμμετέχουν στις κατά τόπους συγκεντρώσεις των τοπικών Παραρτημάτων στην Θεσσαλονίκη και σε όλη την επικράτεια.
Καλεί όλα τα Σωματεία του ΥΠΠΟΑ σε κοινή στράτευση για την κατά χώραν διατήρηση του μοναδικού ευρήματος για τη Θεσσαλονίκη.
Καλεί την επιστημονική κοινότητα και τους πολίτες σε εγρήγορση προκειμένου να αποτραπεί η απόπειρα ακύρωσης των έως τώρα αποφάσεων, που στρέφονται ενάντια στην τύχη των αρχαιοτήτων.
Απευθύνει έκκληση στα μέλη του ΚΑΣ να μη συναινέσουν στην καταστροφή του σημαντικού αυτού μνημείου, έχοντας κατά νου ότι τυχόν ψήφιση μίας μελέτης-προϊόντος μεθόδευσης αποτελεί στίγμα στην Ελληνική Αρχαιολογική Κοινότητα, όπως αυτή έχει ανοικτά και σε συλλογικό επίπεδο εκφραστεί με σειρά ψηφισμάτων.
Φωτογραφίες : Μαρίνα Αγγελάκη
