Τις τελευταίες ημέρες εξελίσσεται ένα σχέδιο που αποσκοπεί στην υφαρπαγή της Τράπεζας Πειραιώς από ιδιώτες επενδυτές με τρόπο που θα οδηγήσει σε ζημία του δημοσίου. Και το σχέδιο αυτό ακολουθεί εν πολλοίς τη συνταγή-μεθόδευση που ακολουθήθηκε το 2014 με τη Eurobank.
Αυτό που γνωρίζαμε μέχρι και προ επτά ημερών ήταν ότι η Τράπεζα Πειραιώς διαθέτει συνολικό δείκτη κεφαλαίων ανερχόμενο στο 16,1%, δηλαδή εποπτικά θεωρείται επαρκώς κεφαλαιοποιημένη. Ξαφνικά την προηγούμενη Δευτέρα δημοσιεύτηκαν πληροφορίες που έφεραν τρεις ιδιώτες μετόχους της Πειραιώς, τον fund manager Τζον Πόλσον, τον trader εμπορευμάτων Αριστοτέλη Μυστακίδη και το εν πολλοίς άγνωστο fund Bienville να έχουν καταθέσει πρόταση στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) για αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς κατά 800 εκατ. ευρώ. Κατά τις πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν σε συγκεκριμένα media και αναπαράχθηκαν χωρίς να μπορούν να επαληθευτούν, οι εν λόγω επενδυτές έθεταν ως προϋπόθεση για να προχωρήσουν στην αύξηση κεφαλαίου να έχει προηγηθεί η μετατροπή των υπό αίρεση μετατρέψιμων ομόλογων (CoCos) της Πειραιώς ύψους 2 δισ. ευρώ σε μετοχές. Αυτή η πρόταση συσχετίστηκε με το ότι οι ιδιώτες επενδυτές δεν θέλουν η Πειραιώς να καταβάλλει ετησίως στο δημόσιο 165 εκατ. ευρώ που είναι οι τόκοι για τα CoCos. Από το μεσημέρι της Δευτέρας πηγές κοντά στο ΤΧΣ ξεκαθάριζαν πως η πρόταση απορρίφθηκε. Λίγο αργότερα διαψεύστηκε πως οι πλευρές των Μυστακίδη και Bienville είχαν γνώση της πρότασης και αποκαλύφθηκε ότι το σχέδιο ήταν αποκλειστικά έμπνευσης Πόλσον!
Ωστόσο, ανεξαρτήτως του ποιος ήταν ο λαγός που έφερε την πρόταση στο τραπέζι, το ενδεχόμενο μη πληρωμής των τόκων ύψους 165 εκατ. ευρώ και το σενάριο της αυτόματης μετατροπής των CoCos ύψους 2 δισ. ευρώ σε μετοχές –κάτι που θα οδηγούσε σε αύξηση του ποσοστού συμμετοχής του ΤΧΣ στο μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας από το 26,4% σήμερα στο 61,3%– σχεδόν προεξοφλήθηκε. Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Ο φόβος για τον κίνδυνο απίσχνασης των μετοχών τους (λόγω πιθανής μετατροπής των CoCos) οδήγησε τους επενδυτές να προχωρήσουν σε μαζικές ρευστοποιήσεις μετοχών της Πειραιώς. Eτσι η μετοχή της Πειραιώς βρέθηκε μέσα σε πέντε συνεδριάσεις από 0,959 ευρώ στα χαμηλά του 0,515 ευρώ, από τα οποία ανέκαμψε μόλις οριακά.
Για να γίνει πιο κατανοητό, σε περίπτωση που δεν καταβληθεί για δεύτερη φορά ο τόκος των CoCos, τότε τα ομόλογα θα μετατραπούν σε κοινές μετοχές με προκαθορισμένη τιμή 6 ευρώ ανά μετοχή. Αυτό θα γίνει όταν σήμερα η μετοχή της Πειραιώς είναι λίγο παραπάνω από 0,65 ευρώ. Δηλαδή κατά τη μετατροπή των CoCos το ΤΧΣ θα πληρώσει τουλάχιστον δέκα φορές περισσότερο τη μετοχή σε σχέση με την τιμή στο ταμπλό, καταγράφοντάς τεράστια ζημία.
Το βράδυ της προηγούμενης Πέμπτης κυκλοφόρησαν από την πλευρά της Τράπεζας Πειραιώς πληροφορίες πως υπήρξε σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου στην οποία αποφασίστηκε η αλλαγή του νόμου του ΤΧΣ, ώστε να δοθεί στο ταμείο η δυνατότητα να μετάσχει σε μελλοντική αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Πειραιώς, η οποία θα ακολουθήσει τη μετατροπή των CoCos σε μετοχές. Κατά τις πληροφορίες αυτές, στόχος είναι η διατήρηση της συστημικής ευστάθειας στην απευκταία περίπτωση που μια αύξηση κεφαλαίου της τράπεζας δεν καλυφθεί από ιδιώτες μετόχους. Δηλαδή η συμμετοχή του ΤΧΣ στην υποτιθέμενη αύξηση κεφαλαίου δεν θα είναι δεδομένη αλλά προαιρετική! Αυτό σημαίνει πως παρά την ενδεχόμενη μετατροπή των CoCos, εάν το ΤΧΣ δεν μπει στη μελλοντική αύξηση κεφαλαίου, το δημόσιο θα υποστεί νέα απίσχναση και από το 61,3% της τράπεζας θα βρεθεί να κατέχει… ψίχουλα.
Σκάνδαλο αλά Eurobank
Η μεθόδευση που πάει να ακολουθηθεί στην περίπτωση της Πειραιώς έχει επαναληφθεί το 2014 με την περίπτωση της Eurobank. Ξανά με CEO τον Χρήστο Μεγάλου. Η διαφορά είναι πως τότε η Eurobank θεωρούνταν υποκεφαλαιοποιημένη ενώ σήμερα η Πειραιώς θεωρείται πως διαθέτει ισχυρά κεφαλαιακά αποθέματα. Τι έγινε όμως με τη Eurobank;
Τον Μάιο του 2013 και ενώ είχε εγκαταλειφθεί από τον βασικό της μέτοχο –την οικογένεια Λάτση–, η Eurobank διασώθηκε από τους Ελληνες φορολογούμενους που μέσω του ΤΧΣ επένδυσαν 5,8 δισ. ευρώ στην τράπεζα, αποκτώντας το 98,56% των μετοχών της με τιμή 1,54 ευρώ ανά μετοχή. Το φθινόπωρο του 2013 εμφανίστηκε ομάδα επενδυτών υπό τους Fairfax, Capital, Ουίλμπουρ Ρος κ.ά. και εκδήλωσε ενδιαφέρον να καλύψει αύξηση κεφαλαίου στη Eurobank σε τιμή αισθητά χαμηλότερη του 1,54 ευρώ ανά μετοχή (0,29 ευρώ). Η τότε ηγεσία του ΤΧΣ υπό την Αναστασία Σακελλαρίου φοβήθηκε πως θα κατηγορηθεί για απιστία και παρέπεμψε το θέμα στην κυβέρνηση Σαμαρά. Για να ξεπεράσει το εμπόδιο η τότε κυβέρνηση με υπουργό Οικονομικών τον Γιάννη Στουρνάρα επέφερε αλλαγή στον νόμο του ΤΧΣ, επιτρέποντας την κάλυψη κεφαλαίου σε αισθητά μικρότερη τιμή. Eτσι στις 29/4/2014 η Eurobank ολοκλήρωσε με συνοπτικές διαδικασίες αύξηση κεφαλαίου ύψους 2,864 δισ. ευρώ χωρίς δικαιώματα προτίμησης στο ΤΧΣ με τιμή διάθεσης 0,31 ευρώ ανά μετοχή. Μετά την αύξηση το ποσοστό συμμετοχής του ΤΧΣ στην τράπεζα μειώθηκε κατά περίπου 60%, στο 35,41%.
Στην αύξηση κεφαλαίου του 2015 που ακολούθησε και η οποία έγινε ξανά με αλλαγή του νόμου του ΤΧΣ απαγορεύτηκε ξανά στο ΤΧΣ να μετάσχει και ακολουθήθηκε η σκανδαλώδης διαδικασία του επιταχυνόμενου βιβλίου προσφορών (accelerated book building), η οποία επέτρεψε στους επενδυτές να καθορίσουν εκείνοι την τιμή της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου. Με τιμή διάθεσης 0,01 ευρώ ανά μετοχή, το ποσοστό του ΤΧΣ στη Eurobank μειώθηκε από το 35,41% στο 2,38%! Eτσι, μέσα σε δύο χρόνια το δημόσιο έχασε όλα τα χρήματα που είχε τοποθετήσει στη Eurobank.
Η κεφαλαιακή τρύπα
Ενδεχόμενη μετατροπή των CoCos σε μετοχές θα προκαλέσει τεράστιο κεφαλαιακό άνοιγμα στην Πειραιώς. Γιατί; Σήμερα πολλά δάνεια της Τράπεζας Πειραιώς έχουν μοναδικό ενέχυρο μετοχές της τράπεζας. Είναι χαρακτηριστικό πως τα δάνεια του ομίλου Libra, του γνωστού εφοπλιστή Λογοθέτη, ύψους 400 εκατ. ευρώ περίπου, έχουν ως εξασφαλίσεις σε μεγάλο βαθμό μετοχές. Το ίδιο συμβαίνει με πολλά άλλα δάνεια. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι η διοίκηση Μεγάλου φέρεται να μην έχει λάβει προβλέψεις για πολλά απ’ αυτά τα δάνεια. Δεν τα έχει ρυθμίσει και δεν μπορεί να τα τιτλοποιήσει. Εάν και εφόσον υπάρξει μετατροπή των CoCos σε μετοχές, η αξία των ενεχύρων των δανείων αυτών σχεδόν θα μηδενιστεί, καθιστώντας την είσπραξή τους πρακτικά αδύνατη.
Ο Θανάσης Κουκάκης είναι δημοσιογράφος
