Ενίσχυση με κρατικό χρήμα στην αεροπορική εταιρεία, αλλά χωρίς κανένα αντάλλαγμα για το δημόσιο
Την περασµένη ∆ευτέρα ο ισχυρός άνδρας της Aegean Ευτύχης Βασιλάκης κατά την ενηµέρωση των επενδυτών περιέγραψε µε µελανά χρώµατα την κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί η αεροπορική εταιρεία λόγω της πανδηµίας. Ανέφερε ότι η χρονιά είναι η χειρότερη στην ιστορία της Aegean, µε την πτώση στη µετακίνηση των επιβατών να αγγίζει το 98% για τους µήνες Μάιο και Απρίλιο, ενώ υποστήριξε πως κάθε µήνα η εταιρεία «καίει χρήµα» 40 εκατ. ευρώ. Αναφέρθηκε επίσης στο ενδεχόµενο «κρατικής ενίσχυσης», αποκλείοντας όµως το σενάριο της κρατικοποίησης.
Με λίγα λόγια ο µεγαλοµέτοχος της Aegean ζήτησε κρατική στήριξη προκειµένου να µη βρεθεί σε κατάσταση αδυναµίας η εταιρεία του, αλλά χωρίς το δηµόσιο να αποκτήσει µετοχικό έλεγχο, όπως συµβαίνει σε ευρωπαϊκές χώρες. Απαιτεί δηλαδή κάτι ανάλογο µε τη στήριξη των τραπεζών στα πρώτα µνηµόνια, οι οποίες ανακεφαλαιοποιήθηκαν µε κρατικό χρήµα, που πλήρωσε ο ελληνικός λαός, µε τον έλεγχο όµως να παραµένει στα χέρια των παλαιών µετόχων.
Το σενάριο Βασιλάκη, να στηριχθεί δηλαδή η Aegean µε κρατικό χρήµα αλλά το δηµόσιο να µην αποκτήσει δικαιώµατα ούτε να ζητηθούν ανταλλάγµατα, βρίσκει ευήκοα ώτα στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Την Πέµπτη άλλωστε ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Αδωνης Γεωργιάδης το δήλωσε ξεκάθαρα. «Επεξεργαζόµαστε ένα ολοκληρωµένο σχέδιο για να µη βρεθεί η Aegean σε θέση αδυναµίας» ανέφερε, για να διευκρινίσει όµως ότι «το πρόβληµά µας δεν είναι αν θα µπει το δηµόσιο ως µέτοχος στην εταιρεία αλλά να παρουσιάσουµε ένα ολοκληρωµένο σχέδιο».
Η στήριξη της κυβέρνησης Μητσοτάκη δίχως το δηµόσιο να ασκήσει τα δικαιώµατά του δεν είναι τυχαία. Σίγουρα η Aegean αποτελεί τον µεγαλύτερο αεροπορικό µεταφορέα στη χώρα µας και η στήριξή της θεωρείται εύλογη, ωστόσο ο ζηµιογόνος για το δηµόσιο ταµείο τρόπος µε τον οποίο επιχειρείται από την πλευρά του κράτους κρύβει ακόµη έναν βαθύτερο λόγο: τους στενούς δεσµούς της οικογένειας Μητσοτάκη όχι µόνο µε τον µεγαλοµέτοχο Ευτ. Βασιλάκη (κατέχει το 37,08%), αλλά και µε την εφοπλιστική οικογένεια Λασκαρίδη. Η οικογένεια, όπως είχε αποκαλύψει το Documento, φαίνεται ότι συνδέεται επιχειρηµατικά µε τον κρυφό χορηγό της εταιρείας της Μαρέβας Μητσοτάκη Zeus+Dione αλλά και µε τον επίσης κρυφό χρηµατοδότη των µετόχων του «Πρώτου Θέµατος», την παναµέζικη εταιρεία Velvet Success.
Η οικογένεια Λασκαρίδη και η Velvet Success
Μέτοχοι στην Aegean Airlines, σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα, µε συνολικό ποσοστό 17,12% είναι οι αδερφοί Θανάσης και Παναγιώτης Λασκαρίδης. Μάλιστα η πτώση της µετοχής της εταιρείας τους τελευταίους µήνες φέρεται να έχει προκαλέσει απώλειες ύψους 53,6 εκατ. ευρώ στα δικά τους µετοχικά χαρτοφυλάκια, ενώ οι απώλειες για το χαρτοφυλάκιο Βασιλάκη εκτιµάται ότι ανέρχονται στο 36,5%.
Οπως έχει αποκαλύψει το Documento, η παναµέζικη offshore Velvet Success συµµετείχε στην αύξηση µετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας Zeus+Dione δίνοντας 800.000 ευρώ τον Ιούνιο του 2017, ενώ φαίνεται να έχει καταθέσει ακόµη 1,8 εκατ. ευρώ σε λογαριασµό του Τάσου Καραµήτσου, µετόχου της εφηµερίδας «Πρώτο Θέµα». Στη συνέχεια το ποσό αυτό µεταφέρθηκε από τον Καραµήτσο σε ελληνική τράπεζα για να µετάσχει στην αύξηση µετοχικού κεφαλαίου της εφηµερίδας, η οποία βρίσκεται σε άσχηµη οικονοµική κατάσταση.
Μετά τις αποκαλύψεις η τότε κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα ζήτησε από τον Κυριάκο Μητσοτάκη να γνωστοποιήσει ποιος είναι ο κρυφός χρηµατοδότης της συζύγου του, αλλά ούτε αυτός ούτε η εφηµερίδα «Πρώτο Θέµα» έδωσαν εξηγήσεις.
Από τα έγγραφα που είχε αποκαλύψει το Documento φαίνεται ότι τρία έµπιστα πρόσωπα της οικογένειας Λασκαρίδη, τα οποία εµφανίζονται ως «µπροστινοί» σε δεκάδες offshore αλλά και ελληνικές εταιρείες, είναι εµπλεκόµενα στη Velvet Success. Μάλιστα σε µια επένδυση, αυτή του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρεταννία, διευκρινίζουν σε επίσηµα τραπεζικά έγγραφα ότι διαχειρίζονται χρήµατα της οικογένειας Λασκαρίδη. Συγκεκριµένα, πρόκειται για τρία πρόσωπα ελληνικής καταγωγής τα οποία εµφανίζονται σε πάµπολλες εταιρείες, είτε ελληνικές είτε του εξωτερικού, που φέρονται να είναι συµφερόντων της οικογένειας Λασκαρίδη. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις τα ίδια άτοµα εµφανίζονται στα ∆Σ των εταιρειών αυτών µαζί µε µέλη της εφοπλιστικής οικογένειας Λασκαρίδη. Πρόκειται για τη Μαρία-Ιφιγένεια Βαρβάρα Πρωτόπαπα, τον Ιωάννη Γιαννακάκη και την Ελευθερία Καλλίνη. Αν και την περίοδο εκείνη απευθύναµε επίσηµο ερώτηµα στην οικογένεια Λασκαρίδη µέσω του δικηγόρου τους Εµµανουήλ Μαυρικάκη, εντούτοις δεν λάβαµε κάποια απάντηση.
Οι φιλικές σχέσεις δεκαετιών Κυριάκου µε Βασιλάκη
Εκτός από τις σχέσεις της συζύγου του πρωθυπουργού µε την οικογένεια Λασκαρίδη, η οικογένεια Μητσοτάκη φαίνεται ότι διατηρεί σχέσεις δεκαετιών µε την οικογένεια Βασιλάκη. Ηταν Αύγουστος του 2007 όταν η εφηµερίδα «Πρώτο Θέµα» ασκούσε κριτική στην Ντόρα Μπακογιάννη ότι «“επενδύει” στη διαπλοκή για να ενισχύσει το ηγετικό της προφίλ και να διεκδικήσει την αρχηγία της Νέας ∆ηµοκρατίας, µόλις το επιτρέψουν οι πολιτικές συνθήκες». Εκανε λόγο µεταξύ άλλων για «χρυσό weekend» της Ντόρας στην κοσµική Μύκονο, φιλοξενούµενη στην παραµυθένια βίλα του επιχειρηµατία Θεόδωρου Βασιλάκη της Aegean. Η ίδια εφηµερίδα που χρόνια µετά, όπως θα αποκάλυπτε το Documento, θα είχε τον ίδιο χρηµατοδότη µε τη νύφη της Ντόρας, Μ. Γκραµπόφσκι.
Οι σχέσεις Μπακογιάννη – Βασιλάκη είχαν αποτέλεσµα όµως να ξεσπάσει πριν από έντεκα χρόνια και προσωπική κόντρα µεταξύ της αδερφής του πρωθυπουργού και του επιχειρηµατία Ανδρέα Βγενόπουλου. Σύµφωνα πάντα µε τα δηµοσιεύµατα, ο τότε ισχυρός άνδρας της MIG, στον έλεγχο της οποίας είχε περάσει η Ολυµπιακή, είχε αναφέρει δηµόσια ότι θα ζητήσει από την επόµενη κυβέρνηση «τη διερεύνηση των σχέσεων της Aegean µε την πολιτεία και ιδιαίτερα µε την Ντόρα Μπακογιάννη», ενώ «µε µια σκληρή ανακοίνωση άφησε αιχµές ότι η Aegean ενισχύθηκε και “ανδρώθηκε” από κρατικούς µηχανισµούς κατά τρόπο αθέµιτο ή ακόµη και παράνοµο, µε αποτέλεσµα τη ζηµίωση της Ολυµπιακής και κατ’ επέκτασιν του ∆ηµοσίου», όπως αναφερόταν σε δηµοσίευµα της «Ελευθεροτυπίας». Στην ίδια ανακοίνωση υπογραµµιζόταν ότι η Ντ. Μπακογιάννη «εκτός από πανίσχυρη υπουργός είναι και στενή φίλη της οικογένειας Βασιλάκη». Οι καταγγελίες Βγενόπουλου προκάλεσαν την αντίδραση της Ντ. Μπακογιάννη, η οποία εξέφρασε τότε πρόθεση να προσφύγει στη ∆ικαιοσύνη.
Το 2015 o Κώστας Μπακογιάννης βρέθηκε στη Σκύρο για τη βράβευση του Θ. Βασιλάκη από τον δήµαρχο του νησιού και το 2016 η Ντόρα εκπροσώπησε την οικογένεια στην ανακήρυξη του Βασιλάκη σε επίτιµο διδάκτορα του Πανεπιστηµίου Πειραιώς. Το 2018 σύσσωµη η οικογένεια Μητσοτάκη παρευρέθηκε στην κηδεία του Θ. Βασιλάκη στην Κρήτη. Επίσης τον περασµένο Φλεβάρη ο Κυρ. Μητσοτάκης βρέθηκε στην εκδήλωση παραλαβής αεροσκαφών της εταιρείας, κατά την οποία της έπλεξε το εγκώµιο.
Καταγγελίες και η ΠΝΠ µε τα εισιτήρια
Η κυβέρνηση έχει ήδη δώσει τα πρώτα δείγµατα γραφής για τη στήριξη προς την Aegean, σε σηµείο που προκάλεσε και την αντίδραση της Κοµισιόν. Αιτία ήταν το άρθρο 61 της πράξης νοµοθετικού περιεχοµένου (ΠΝΠ) που ψήφισε στις αρχές Απριλίου, µε την οποία καθιστούσε υποχρεωτική τη χορήγηση πιστωτικών κουπονιών διάρκειας 18 µηνών για τις πτήσεις που έχουν µαταιωθεί µέχρι τον Σεπτέµβριο του 2020. Με αυτήν οι επιβάτες των οποίων οι πτήσεις µαταιώθηκαν δεν µπορούν να ζητήσουν επιστροφή των χρηµάτων τους παρά µόνο µετά τη λήξη του 18άµηνου. Μέχρι τότε οι επιβάτες µπορούν απλώς να χρησιµοποιήσουν το κουπόνι και να ταξιδέψουν. Πρόκειται στην ουσία για άτοκο δάνειο που παρείχε η κυβέρνηση προς τις αεροπορικές εταιρείες, µεταξύ αυτών και η Aegean, µε τα χρήµατα όµως των καταναλωτών.
Για το θέµα υπήρξε αντίδραση και της επιτρόπου Μεταφορών της ΕΕ Αντίνα Βαλεάν. Σε απάντησή της προς την «Αυγή» παραδέχτηκε ότι η κίνηση αυτή αποτελεί σαφή παραβίαση του Ευρωπαϊκού Κανονισµού 261/2004 (άρθρο 8) και αντιβαίνει στις ειδικές οδηγίες της Κοµισιόν της 18ης Μαρτίου που προσδιορίζουν ότι ακόµη και «σε περίπτωση που ο αεροµεταφορέας προσφέρει πιστωτικά κουπόνια, αυτή η προσφορά δεν επηρεάζει το δικαίωµα των επιβατών να επιλέξουν την επιστροφή του αντιτίµου του εισιτηρίου αντί του voucher». Η επίτροπος σηµείωσε ακόµη ότι «δεν µπορούµε να βάλουµε τους καταναλωτές να πληρώσουν τον λογαριασµό για τα προβλήµατα ρευστότητας των αεροπορικών εταιρειών».
Ηδη σε βάρος της Aegean διατυπώνονται συνεχώς καταγγελίες από πολίτες. Μία εξ αυτών δηµοσιοποίησε την Παρασκευή το documentonews.gr. Πελάτης της Αegean είχε κλείσει εισιτήριο αξίας 180 ευρώ µετ’ επιστροφής συν 220 ευρώ για µεταφορά κατοικιδίου. Η πτήση ακυρώθηκε και ο ίδιος ενηµερώθηκε ότι θα µπορούσε είτε να αλλάξει online την πτήση του είτε να κάνει χρήση του σχετικού κουπονιού. Ηταν αδύνατη η επικοινωνία ηλεκτρονικά ή ψηφιακά, όπως κατήγγειλε, και το κουπόνι δεν έχει καµία αξία πλέον, καθώς το κόστος της πτήσης του έχει εκτοξευτεί από 85 ευρώ σε πάνω από 200 ευρώ µόνο για τη Θεσσαλονίκη!
Στην Ευρώπη στήριξαν αλλά με ανταλλάγματα
Σε αντίθεση με τα σχέδια της κυβέρνησης Μητσοτάκη, άλλες χώρες ακολούθησαν διαφορετική οδό. Ναι μεν στήριξαν με κρατικό χρήμα τις αεροπορικές εταιρείες, ωστόσο το δημόσιο απέκτησε ανταλλάγματα. Προέταξαν δηλαδή το δημόσιο συμφέρον και όχι το ιδιωτικό, φίλων και χρηματοδοτών. Από τις πιο ηχηρές περιπτώσεις είναι της Lufthansa. Η γερμανική κυβέρνηση αποφάσισε να τη στηρίξει με πακέτο διάσωσης 9 δισ. ευρώ, με αντάλλαγμα την απόκτηση μειοψηφικού ποσοστού 25,1% στον γερμανικό αερομεταφορέα, δικαίωμα άσκησης βέτο και την τοποθέτηση ενός ή δύο μελών στο ΔΣ. Στην Ιταλία η κυβέρνηση σχεδιάζει να εθνικοποιήσει τη ζημιογόνα Alitalia και να συστήσει νέα εταιρεία με πολύ μικρότερο στόλο αεροσκαφών μέχρι τον Ιούνιο. Το Παρίσι παρείχε πακέτο βοήθειας ύψους 7 δισ. ευρώ στον όμιλο France – KLM, με την προϋπόθεση ότι «θα γίνει η πιο φιλική προς το περιβάλλον αεροπορική εταιρεία στον πλανήτη» και θα μειώσει τα νυχτερινά της δρομολόγια.
