Ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σωκράτης Φάμελλος, μίλησε στην εφημερίδα Documento και στον Άγγελο Προβολισιάνο.
Κατά τις μαρτυρίες, η εκτροπή της κυκλοφορίας στη Μαραθώνος και παράλληλα η μη απαγόρευση αυτής προς το Μάτι αποτελούν γεγονότα που συνετέλεσαν σε μεγάλο βαθμό σε αυτή την τραγωδία. Πώς κρίνετε τον χειρισμό;
Από την άλλη, υπάρχουν επίσημες δηλώσεις αλλά και μαρτυρίες για το αντίθετο, δηλαδή για την υποστήριξη της αστυνομίας και της πυροσβεστικής σε χιλιάδες πολίτες που διέφυγαν από την περιοχή. Αυτές τις στιγμές χρειάζεται μεγάλη προσοχή, σεβασμός και ευαισθησία στη διαχείριση μιας φυσικής καταστροφής που εξελίχθηκε σε τραγωδία με συγκλονιστικό ανθρώπινο κόστος. Και γι’ αυτό τον λόγο πρέπει να αποκλείσουμε την πολιτική εκμετάλλευση και την τυμβωρυχία κάποιων μέσων ενημέρωσης και πολιτικών που θέλουν να εκμεταλλευτούν τον ανθρώπινο πόνο. Υπάρχουν αρμόδιες αρχές και έρευνα που εξελίσσεται, η οποία θα αναδείξει γρήγορα και με διαφάνεια τις ευθύνες. Εμείς πρώτοι έχουμε ζητήσει να διερευνηθεί αν εξαντλήθηκε η αξιοποίηση όλων των μέσων με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Από την πλευρά μας, ως ΥΠΕΝ και δασικές υπηρεσίες, διαθέσαμε το πολιτικό και υπηρεσιακό δυναμικό μας για να υποστηρίξουμε την περιοχή την ώρα της πυρκαγιάς και έπειτα από αυτήν, προκειμένου να διασώσουμε τους ανθρώπους που είχαν καταφύγει στις παραλίες, στη θάλασσα ή είχαν εγκλωβιστεί στα δρομάκια.
Πιστεύετε ότι η εκκένωση της περιοχής ήταν δυνατή; Σειρήνες πολιτικής προστασίας διαθέτει η περιοχή; Αν ναι, γιατί δεν λειτούργησαν;
Δεν μπορώ να έχω όλα τα στοιχεία του σχεδίου εκκένωσης της περιοχής και των διαθέσιμων μέσων. Αυτά θα αποδειχθούν κατά τη διάρκεια της σχετικής έρευνας. Αυτό που μπορώ να σας πω από την εμπειρία μου στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι ότι σαφέστατα τα υφιστάμενα σχέδια πολιτικής προστασίας χρειάζονται εκσυγχρονισμό με βάση τις κλιματικές αλλαγές αλλά και με αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας εντοπισμού του κινδύνου και ενημέρωσης των πολιτών. Υπάρχουν και διεθνή τηλεπικοινωνιακά πρότυπα για να μπορέσει να γίνει κάτι τέτοιο και έχει ξεκινήσει και στη χώρα μας η εφαρμογή τους. Αυτό που μας λείπει είναι η ενσωμάτωση βασικών πρακτικών της πολιτικής προστασίας στην καθημερινότητά μας. Πρέπει όλοι οι πολίτες να γνωρίζουν τις διαδικασίες αυτές. Γι’ αυτό χρειάζεται και η αυτοδιοίκηση και εμείς να επενδύσουμε σε πιλοτικές διαδικασίες συναγερμού και εκκένωσης για να είμαστε προετοιμασμένοι σε δύσκολες συνθήκες, ιδιαίτερα στις νέες συνθήκες της κλιματικής αλλαγής.
Αν και υποστηρίχθηκε ότι δεν έγιναν λάθη κατά την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς, εκτυλίσσεται ένα πινγκ πονγκ απόδοσης ευθυνών μεταξύ περιφέρειας, πυροσβεστικής και δημοτικών παραγόντων. Τα γεγονότα μοιάζουν να αναιρούν τις διαπιστώσεις.
Εκείνη την ώρα από τη μεριά των μελών του υπουργικού συμβουλίου αλλά και από τους επικεφαλής των σωμάτων ασφαλείας και των ενόπλων δυνάμεων και των εθελοντών είδα να γίνεται ό,τι ήταν δυνατόν για να εξασφαλιστεί η προστασία της ανθρώπινης ζωής και η εκκένωση της περιοχής. Ωστόσο βρισκόμασταν μπροστά σε ένα ακραίο φαινόμενο.
Είναι σημαντικό για εμάς και σε πολιτικό και σε επιχειρησιακό επίπεδο να αξιολογηθούν όλα αυτά τα εργαλεία. Είναι δεδομένο ότι το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά της πυρκαγιάς μάς ξεπέρασαν όλους. Είχαμε δυσβάσταχτο κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Και αυτό είναι ηθικά, ανθρώπινα και πολιτικά συγκλονιστικό για όλους μας. Ο πρωθυπουργός και όλη η κυβέρνηση έχουμε αναλάβει την πολιτική ευθύνη και η μείζονα υποχρέωσή μας είναι να ανατρέψουμε τις παθογένειες που οδήγησαν σε αυτή την πολύ μεγάλη τραγωδία και να ενισχύσουμε τους μηχανισμούς πολιτικής προστασίας.
Σημαντική μερίδα της κοινωνίας αναγνωρίζει ότι κληθήκατε να διαχειριστείτε ένα ακραίο φαινόμενο σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από πολεοδομικές στρεβλώσεις, ωστόσο φαίνεται να μην αποδέχεται ότι η κυβέρνηση αρνείται να ζητήσει συγγνώμη.
Δεν φοβηθήκαμε την πολιτική ευθύνη γι’ αυτό το καταστροφικό φαινόμενο. Η έμπρακτη συγγνώμη μας στα θύματα αλλά και συνολικά στην ελληνική κοινωνία πρέπει να είναι η αναστολή των αιτιών που οδήγησαν στην τραγωδία. Να μην εγκλωβιστεί ξανά κανένας συμπολίτης μας σε μια περίφραξη που του στερεί τη διέξοδο προς τη σωτηρία, να μην εγκλωβιστεί ποτέ ξανά κανείς σε ένα πλημμυρισμένο ρέμα. Διότι μια συγγνώμη που δεν εμπεριέχει έμπρακτες αλλαγές στην καθημερινότητα και τη ζωή του τόπου μας θα ήταν απλώς για δημόσια κατανάλωση.
Πριν από την καταστροφή τι μέτρα είχατε θεσπίσει για την αντιμετώπιση των πολεοδομικών αυθαιρεσιών;
Οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις, που καθυστερούσαν στην Ελλάδα, ώστε να υπάρχει πρόληψη και αντιμετώπιση των λαθών και των αυθαιρεσιών που συντέλεσαν σε αυτή την καταστροφή είχαν ξεκινήσει από την αρχή της κυβερνητικής μας θητείας. Η ανάρτηση και η κύρωση των δασικών χαρτών, η εκπόνηση και κύρωση των σχεδίων διαχείρισης κινδύνου πλημμύρας, η δασική στρατηγική με πρόληψη για τις πυρκαγιές, η πρόσληψη 5.066 εργαζομένων για την πρόληψη πυρκαγιών, ο νέος νόμος για τη δόμηση και η λειτουργία παρατηρητηρίου για τα αυθαίρετα, εφόσον είχε εντοπιστεί ότι η πολεοδομική νομοθεσία δεν εφαρμοζόταν πλήρως, αποδεικνύουν ότι είχαμε προνοήσει, κάνοντας ουσιαστικές τομές για να υπάρχει ασφάλεια, κανονικότητα και ισονομία στη λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας.
Αυτοί που οι περιουσίες τους καταστράφηκαν στο Μάτι θα αποζημιωθούν για να χτίσουν στο ίδιο σημείο;
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανέλαβε μια πρωτοβουλία για την πολεοδομική ανασυγκρότηση της περιοχής, έτσι ώστε η επιστροφή της καθημερινότητας να γίνει με όρους που δεν θα αμφισβητούν το δικαίωμα της ζωής. Αυτό σημαίνει τη διάνοιξη δρόμων, την κατασκευή πεζοδρομίων, τη δημιουργία χώρων συνάθροισης πολιτών σε περίπτωση κινδύνου, όπως και τη διάνοιξη διόδων προς την ακτή. Σε αυτή την κατεύθυνση θα προσαρμόσουμε τα εργαλεία αποκατάστασης της περιουσίας και των κατοικιών που υπάρχουν στην περιοχή. Μεγάλο κομμάτι της ευρύτερης περιοχής στο Μάτι μπορεί να μπει σε πολεοδομικό σχέδιο εφόσον δεν υπόκειται στους περιορισμούς της δασικής νομοθεσίας, κάτι όμως που δεν προχώρησε τα τελευταία 20 χρόνια που εκκρεμούν οι πολεοδομικές μελέτες. Η πολεοδομική νομοθεσία έχει τα απαραίτητα εργαλεία για να τακτοποιεί όλα τα θέματα περιουσιών και ιδιοκτησίας δίκαια και φυσικά όλες οι περιουσίες θα αποζημιωθούν.
Στο σχέδιο πολεοδομικής ανασυγκρότησης σκοπεύετε να ζητήσετε από τους ιδιοκτήτες μέτρα επί των οικοπέδων τους για δημιουργία κοινόχρηστων χώρων, οδών και διόδων προς τη θάλασσα;
Αυτό είναι ένα κλασικό πολεοδομικό εργαλείο, καθώς σε όλες τις περιοχές που εντάσσονται σε οργανωμένα σχέδια υπάρχει εισφορά σε γη. Έτσι εξασφαλίζεται η ποιότητα ζωής και δεν περιορίζεται η ιδιοκτησία· αντίθετα αναβαθμίζεται, αποκτά υπεραξία και κανονικότητα. Από την άλλη, έχουμε ξεκαθαρίσει ότι θα υπάρχουν ασφαλείς διέξοδοι προς την παραλία και εξαιτίας του κοινόχρηστου χαρακτήρα της, αλλά και δεδομένου ότι αποτελεί βασική επιλογή ζωής. Εξάλλου είναι νομοθετική υποχρέωση δεκαετιών.
Προσδοκάτε στη συνδρομή των κομμάτων της αντιπολίτευσης για την κατάρτιση του εθνικού σχεδίου που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός;
Για να αλλάξει σελίδα η χώρα μας απαιτείται συνεννόηση και μια νέα κοινωνική συμφωνία. Το εθνικό σχέδιο αντιμετώπισης των οικιστικών στρεβλώσεων που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός είναι μια προσπάθεια πολεοδομικής αναγέννησης και κανονικότητας την οποία έχει ανάγκη όλη η κοινωνία. Είναι προφανές ότι θα επιδιώξουμε να υπάρξει εθνικός διάλογος για το ζήτημα αυτό.
Θα διατηρηθεί ο όρος «οικιστικές πυκνώσεις»;
Θα ολοκληρώσουμε τη διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών και μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα αντιμετωπίσουμε το θέμα των οικιστικών πυκνώσεων. Οι οικιστικές πυκνώσεις είναι η εφαρμογή του δασικού χάρτη και σε περιοχές με πυκνή εκτός σχεδίου δόμηση. Πρέπει να επιλυθούν όλα αυτά τα ζητήματα μιας και έχει μπει πλέον ένας χρονικός κόφτης όσον αφορά την πολεοδομική αυθαιρεσία, αφού δεν υπάρχει καμία τακτοποίηση αυθαίρετης κατασκευής μετά το 2011.
Ασκείται οξύτατη κριτική στην κυβέρνηση για την on air συνεδρίαση του συντονιστικού στο κέντρο επιχειρήσεων το βράδυ της Δευτέρας. Κατά τα Μέσα που πρόσκεινται στη ΝΔ, η κυβέρνηση αποπειράθηκε να κρύψει τους νεκρούς ενόσω γνώριζε για τις διαστάσεις της καταστροφής, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να επικρίνει τον πρωθυπουργό για επικοινωνιακή διαχείριση της τραγωδίας και συγκάλυψη ευθυνών, ζητώντας παραιτήσεις. Ποια είναι η απάντησή σας;
Είναι αδιανόητο να εκμεταλλευόμαστε πολιτικά τον ανθρώπινο πόνο και την απώλεια της ανθρώπινης ζωής. Αν δεν υπήρχε αυτός ο τραγικός φόρος ζωής που πλήρωσε η κοινωνία μας, θα μιλούσα για πολιτικό τυχοδιωκτισμό ή πολιτική ανοησία. Δεν έγινε καμία προσπάθεια παραπληροφόρησης ή περιορισμού της πληροφόρησης. Το αντίθετο.
Ο πρωθυπουργός γύρισε εσπευσμένα από το εξωτερικό και μετά την ενημέρωσή του τοποθετήθηκε δημόσια για τους κινδύνους που απειλούν την ανθρώπινη ζωή στην περιοχή. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος τοποθετήθηκε το βράδυ –παρουσία του πρωθυπουργού στο κέντρο επιχειρήσεων– για τα τουλάχιστον 20 θύματα που είχαμε επιβεβαιωμένα εκείνη την ώρα. Από την κυβέρνηση και από θεσμικά χείλη ανακοινώθηκαν μόνο οι επιβεβαιωμένες περιπτώσεις θυμάτων. Δεν θα ήταν επιτρεπτό σε καμία περίπτωση να ανακοινώσουμε θεσμικά μη επιβεβαιωμένες πληροφορίες. Εμείς δεν φοβηθήκαμε αυτή την ευθύνη και την αναλάβαμε, αφού παράλληλα λάβαμε όλα τα διαθέσιμα μέτρα για την προστασία και τη μεταφορά των πολιτών. Αυτή ήταν και η προτεραιότητά μας.
Ποιο το σχόλιό σας για τις κατηγορίες του τομεάρχη Περιβάλλοντος της ΝΔ Κώστα Σκρέκα, σύμφωνα με τις οποίες η κυβέρνηση επί 3,5 χρόνια ανέβαλλε την εκτέλεση 1.639 τελεσίδικων αποφάσεων κατεδάφισης;
Η κυβέρνηση στην οποία συμμετείχε ο κ. Σκρέκας μείωσε τους προϋπολογισμούς όλων των δημόσιων οργανισμών και το προσωπικό, αποδεικνύοντας ότι δεν τους ενδιέφεραν οι δημόσιες λειτουργίες, όπως αυτές των κατεδαφίσεων και της μείωσης της αυθαιρεσίας. Να θυμίσουμε επίσης ότι η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου πέρασε ειδική τροπολογία (ν. 4280) για να μην κατεδαφιστούν οι αυθαίρετες ταβέρνες στον Σχινιά, πράξη που εκκρεμούσε σχεδόν είκοσι χρόνια. Αντίθετα, είναι η δική μας κυβέρνηση που κατεδάφισε αυτές τις ταβέρνες. Επιπλέον, εμείς εισαγάγαμε προχθές την τροπολογία για την επίσπευση των κατεδαφίσεων, την οποία η ΝΔ αναγκάστηκε να ψηφίσει μιας και δεν μπορούσε να αντισταθεί στο καθολικό αίτημα της κοινωνίας για εφαρμογή της πολεοδομικής και περιβαλλοντικής κανονικότητας. Παράλληλα ενισχύσαμε με 5 εκατομμύρια ευρώ τους αντίστοιχους κωδικούς, ώστε να προχωρήσουν τα έργα και οι πολίτες να δουν έργα και όχι λόγια. Αν ήθελαν να υποστηρίξουν τις κατεδαφίσεις, γιατί δεν είχαν αναλάβει τέτοια πρωτοβουλία επιτάχυνσής τους; Γιατί από λόγια και υποκρισία η ΝΔ μάς χόρτασε…
