O Σωτήρης Μητραλέξης γράφει για μια μνήμη προπανδημικής μυσταγωγίας και τη στοχοθεσία επανακατάληψης του καλοκαιριού.
Ιούνιος 2018 και –haters gonna hate– συναυλία Θανάση Παπακωνσταντίνου και Σωκράτη Μάλαµα στην πλατεία Νερού. Ακριβώς στο µεταίχµιο: µέσα του Ιούνη, να έχει σωρευθεί η… πίκρα του εργασιακού χειµώνα, να κοντοζυγώνει το ενδεχόµενο παραθεριστικής απελευθέρωσης (παρέκβαση: το ότι λέµε τα διήµερα/τριήµερα εκτός κλεινού άστεως «απόδραση», όπως από τις φυλακές, µάλλον κάτι λέει για τους όρους µε τους οποίους αυτονόητα κατανοούµε την αθηναϊκή εργασιακή ευωχία), να κοντεύει και στο τέλος της εξεταστικής η φοιτητιώσα, οι θερµοκρασίες να υπαγορεύουν σιγά σιγά το αναπόφευκτο µιας κατά το µάλλον ή ήττον κατατονικής νοητικής αναρχίας καθ’ όλη τη διάρκεια της ηµέρας: όλα συντείνουν στην ηρωική ψυχική έξοδο. Οι κλειδοκράτορές της είναι εκεί, στη σκηνή, µε τα όργανα, µε τους λαµπρούς συνεργάτες και µε νέο δίσκο, τότε («Με στόµα που γελά»).
Και αρχίζουν. Και προβάλλονται οι µορφές τους, ασπρόµαυρες και ήκιστα χοϊκές, στο πανί πίσω. Και οι 16.000 προσκυνητές από κάτω µπαίνουν στο κλίµα – και τι κλίµα! Οσο να πεις, το παρά θίν’ αλός αεράκι του Φαλήρου βοηθάει.
Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου είναι περίεργη περίπτωση. ∆εκάδες χιλιάδες άνθρωποι περιµένουν τις σπάνιες συναυλίες του πώς και πώς. Τις προάλλες, προ λίγων ηµερών, το «πώς και πώς» µεταφράστηκε στο να εξαντληθούν τα εισιτήρια για την πρώτη βραδιά της επικείµενης συναυλίας του –και µάλιστα ∆ευτέρα, ηµέρα βροντώδους φρίκης παγίως– σε ελάχιστες ώρες, µε αφήσανε και χωρίς εισιτήριο, να τους καεί το βίντεο.* Συνήθως το «δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι» µεταφράζεται σε ένα σµήνος µε εντυπωσιακή εκπροσώπηση των ηλικιών 18-27, που ανανεώνεται όσο περνάνε τα χρόνια µε νέες φουρνιές αυτών των ηλικιών επιπροσθέτως στους αποφοίτους προηγούµενων κλάσεων: µε αδιανόητο για άλλους αντίκτυπο στη νεολαία. Αυτό τον αντίκτυπο τον παράγει ένας τύπος που µόνο σταρ δεν τον λες: αντί π.χ. για φιζίκ είτε ροκ σταρ είτε µυστηριώδους ξωτικού είτε µπαρουτοκαπνισµένου ρεµπέτη είτε καταραµένου ποιητή και ούτω καθεξής, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου µοιάζει παρουσιαστικά µε άνθρωπο που θα µπορούσες κάλλιστα να συναντήσεις πίσω από γκισέ επαρχιακής ∆ΟΥ.
Τα τραγούδια του οιονεί τελώνη είναι κυρίως αργόσυρτα κι όµως τα πιτσιρίκια και τα πρώην πιτσιρίκια –και ο γράφων οµού– από κάτω να χτυπιούνται και να µεταρσιώνονται, να κάνουν τον µεγάλο χαµό µε αργά τραγούδια όπως ο (παλιός και καλός) «Πεχλιβάνης», λες και από πάνω παίζει το «Highway to Hell(as)» ή µε απόκρηµνους στίχους όπως «το απολιθωµένο φως να σε λογχίσει». Και να µαρτυρούν µετά, περίπου σαν µέτοχοι µυστικής θρησκευτικής οµάδας, πόσο σηµαντική και ψυχικά καθαρτική ήταν γι’ αυτούς η συναυλία. Η εκάστοτε συναυλία (του). Πρόσθετο αντι-διαισθητικό στοιχείο το ότι ο άνθρωπος αυτός απλώς εξαφανίζεται ανάµεσα στις σπάνιες συναυλίες του, αποσύρεται στο θεσσαλικό ησυχαστήριό του κι όµως το ενδιαφέρον, η προσδοκία και η προσµονή, η µετοχή και η µυσταγωγία βαίνουν αµείωτες, συνήθως και διογκούµενες. Φαινοµενική αντίφαση, στίχοι αργόσυρτων τραγουδιών γίνονται µετά επαναστατικά συνθήµατα ανυπακοής σε τοίχους από την Ορεστιάδα µέχρι την Ιεράπετρα: «Οσες κι αν χτίζουν φυλακές κι αν ο κλοιός στενεύει…». Ο Θανάσης κάτι ξέρει και τα καταφέρνει όλα αυτά τα παράδοξα. Και δεν µας το λέει. Ευτυχώς, µας το τραγουδάει.
«Τα παλιά τα χρόνια» οι συναυλίες αυτές σηµατοδοτούσαν και οριοθετούσαν την περίοδο που ανοίγει και κλείνει η θερινή ανάσα: Ιούνιο το πρώτο κύµα, Σεπτέµβριο το δεύτερο. Υστερα όµως από αυτήν τη συναυλία του 2018 πήξαµε στη χλόη που σκεπάζει ερειπιώνες: προετοιµασµένη από τον βίο και την πολιτεία της προηγούµενης κυβέρνησης παλινόρθωση ενός δικαιωµένου και εκδικητικού ancien régime το καλοκαίρι του 2019 («άντε, µας διώξατε. Είδατε µετά χαΐρι σοβαρό µε τη φοβερή σας εναλλακτική; Ή απλώς µια πείνα για νέο δεύτερο πόλο δικοµµατισµού; Εδώ µια φορά σας ζητήσανε τη γνώµη σας µε δηµοψήφισµα, για να κάνουν στο καπάκι το ακριβώς αντίθετο. Επανενθρονίστε µας λοιπόν τώρα µε 40% – και να είστε καλά παιδιά, ειδάλλως θα στείλω τον Θεοδωρικάκο να δείρει τα παιδιά σας»). Μετά, στο καπάκι όµως, πανδηµία, -εγκλεισµός, έκλειψη του φυσικού δηµόσιου χώρου, της δηµοσιάς που ιδρύει το κοινωνικό και το πολιτικό αλλά και την πιο στοιχειώδη ανάσα, µόνιµη κατάσταση εξαίρεσης. Τώρα πόλεµος προς διεύρυνση, ενεργειακές και επισιτιστικές κρίσεις που µόλις αρχίζουν, ζόφος έντεκα διαστάσεων. Ο χρόνος εξωραΐζει, βρίσκεις τον εαυτό σου να θυµάται µε ιδιαίτερη νοσταλγία τον Ιούνιο του 2018 στην πλατεία Νερού – κι ας έκλεινε σχεδόν δεκαετία φτωχοποίησης, µνηµονιακής κατεδάφισης, εναλλαγής πρόσχαρων διαχειριστών αποκαϊδίων στην εξουσία, µαζικής αποδηµίας της γενιάς που συρρέει στις θερινές συναυλίες του Θανάση Παπακωνσταντίνου.
Τέσσερα χρόνια µετά η παρουσία στις επικείµενες συναυλίες δεν θα είναι µόνο µυσταγωγία, αναπόφευκτα η µνήµη της τελευταίας φοράς θα επιφέρει σύγκριση, απολογισµό. Εστω και έµµεσα η διάνοιξη των οριζόντων στη θανασική γιορτή λογικά θα επιφέρει και πείσµα: «Οχι άλλο έτσι. Τώρα αλλιώς». Θα δούµε. Μπορεί και να τραγουδήσει το «∆ε µ’ αναγνωρίζετε γιατί έλειπα καιρό». Οντως. Πολύ καιρό.
*Παραγωγή, αν διαβάζεις, παρακαλώ στείλε διπλή πρόσκληση για ∆ευτέρα. Μας φάγαν όλα τα εισιτήρια σε τρεις ώρες τα κωλόπαιδα. Τα στοιχεία µου είναι στη διάθεση του εντύπου. Πρέπει!
Ο Σωτήρης Μητραλέξης είναι συνδιευθυντής του mέta (www.metacpc.org), του Κέντρου Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού του ΜέΡΑ25