Ένα μήνα μετά την έναρξη της επιχείρησης του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ για την κατάληψη της Τρίπολης το αδιέξοδο είναι πλήρες: οι δύο αντίπαλες πλευρές δεν έχουν μετακινηθεί από τις θέσεις τους στη γραμμή του μετώπου και ο διάλογος για την εξεύρεση λύσης στη νιοστή κρίση στη Λιβύη μοιάζει αδύνατος.
Στις 4 Απριλίου, τέσσερις ημέρες πριν την προγραμματισμένη έναρξη της διαλιβυκής διάσκεψης με στόχο την εξεύρεση πολιτικής λύσης στο αδιέξοδο που αντιμετωπίζει η Λιβύη εδώ και οκτώ χρόνια, ο Χάφταρ, ο ισχυρός άνδρας της ανατολικής Λιβύης, ξεκίνησε εκστρατεία για την κατάληψη της Τρίπολης, έδρας της διεθνής αναγνωρισμένης κυβέρνησης εθνικής ενότητας.
Οι δυνάμεις του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (ΛΕΣ) έφτασαν γρήγορα στις εισόδους της πρωτεύουσας, όμως εκεί συνάντησαν αντίσταση από τις φιλοκυβερνητικές δυνάμεις, οι οποίες στηρίζονται από πολιτοφυλακές από τη δυτική Λιβύη και κυρίως την πόλη Μιζουράτα, οι οποίες κατηγορούν τον Χάφταρ ότι επιθυμεί να εγκαθιδρύσει μια νέα «στρατιωτική δικτατορία».
Στην τρέχουσα σύγκρουση η γραμμή του μετώπου δεν έχει μετακινηθεί σημαντικά εδώ και περισσότερες από τρεις εβδομάδες.
Συγκρούσεις σημειώνονται καθημερινά στο νότιο προάστιο της πρωτεύουσας Άιν Ζάρα, περίπου 12 χιλιόμετρα από το κέντρο της Τρίπολης, αλλά και στις περιοχές Σαλαχεντίν και Χάλαρ αλ Φέρζαν, περίπου 20 χιλιόμετρα από το κέντρο.
Πιο δυτικά οι φιλοκυβερνητικές δυνάμεις ανακατέλαβαν το έδαφος που είχαν χάσει γύρω από την αλ Αζιζίγια. Συγκρούσεις μαίνονται γύρω από το διεθνές αεροδρόμιο, το οποίο είναι εκτός λειτουργίας από το 2014, και βόρεια της πόλης Γάριαν, βάση του ΛΕΣ.
Όμως «η γραμμή του μετώπου αλλάζει με ρευστό και τυχαίο τρόπο, συχνά πολλές φορές την ημέρα», σχολιάζει ο Τζάλελ Χαρσάουι ερευνητής του ινστιτούτου Clingendael της Χάγης.
Στήριξη και διχασμός – Οι αντίπαλοι στρατοί είναι ισοδύναμοι.
«Ο ΛΕΣ μετρά 25.000 άνδρες: 7.000 τακτικούς και 18.000 μέλη παραστρατιωτικών οργανώσεων. Ο φιλοκυβερνητικός στρατός μπορεί να βασίζεται στα 18.000 μέλη 200 παραστρατιωτικών οργανώσεων της Μιζουράτα, στη δύναμη Ράντα (1.500 μαχητές), στην ταξιαρχία Ναουάσι (1.800 μαχητές), την προεδρική φρουρά (800 άνδρες)», επίσης και οι δύο πλευρές διαθέτουν περίπου 15 αεροπλάνα και λίγα ελικόπτερα, εξηγεί ο Αρνό Νελαλάντ, σύμβουλος αμυντικών θεμάτων, ειδικός στη Λιβύη.
«Οι δυνάμεις φαίνεται να βρίσκονται σε μια κατάσταση στρατιωτικού αδιεξόδου που διαρκεί και έχει καταστροφικά αποτελέσματα», εκτιμά ο Τζάλελ Χαρσάουι. «Ωστόσο οι ξένοι υποστηρικτές του Χάφταρ είναι γνωστοί για την ανυπομονησία τους και την προτίμησή τους σε βίαιες λύσεις».
«Σε διεθνές επίπεδο δεν έχει υπάρξει καμία σοβαρή καταδίκη εναντίον του Χάφταρ. Η διεθνής κοινότητα αποδέχεται λοιπόν ντε φάκτο τη συνέχιση ενός επικίνδυνου πολέμου ο οποίος γρήγορα αναμένεται να επιδεινωθεί πολύ», προσθέτει.
Στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ οι χώρες μέλη δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν στη βρετανική πρόταση που ζητούσε κατάπαυση του πυρός. Η Ρωσία αντιτάχθηκε στο κείμενο που επέκρινε συγκεκριμένα τον Χάφταρ, ενώ οι ΗΠΑ ζήτησαν χρόνο για να εξετάσουν την κατάσταση.
Η Γαλλία, την οποία η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης κατηγορεί ότι στηρίζει πολιτικά τον Χάφταρ, το διαψεύδει και ζητεί τη διεξαγωγή «πολιτικής διαδικασίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ».
Οι περιφερειακές δυνάμεις είναι διχασμένες
Η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στηρίζουν τον Χάφταρ καθώς εκτιμούν ότι μπορεί να αντιμετωπίσει την επιρροή στη χώρα των ισλαμιστών. Η Τουρκία και το Κατάρ στηρίζουν τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση.
«Με τα μέτωπα σχεδόν μπλοκαρισμένα, μόνο οι αεροπορικές επιδρομές θα κάνουν τη διαφορά», τονίζει ο Ντελαλάντ.
Ο φιλοκυβερνητικός στρατός κατήγγειλε την ξένη επέμβαση στις αεροπορικές επιδρομές εναντίον νότιων προαστίων της Τρίπολης. Αυτά τα πλήγματα δεν θα μπορούσαν να εξαπολυθούν με τον εναέριο εξοπλισμό που υπάρχει στη Λιβύη, σημειώνει ο Ντελαλάντ.
«Τα υπολείμματα των πυραύλων που εντοπίστηκαν μετά τις επιδρομές δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την προέλευσή τους: LJ-7 κινεζικής κατασκευής (…) τα οποία μπορούν να μεταφερθούν μόνο με κινεζικής κατασκευής drones Wing Loong 2».
«Τα Εμιράτα διαθέτουν (τέτοια μη επανδρωμένα αεροσκάφη) και τα έχουν αναπτύξει στη βάση αλ Χάντιμ (στην ανατολική Λιβύη). Τα έχει χρησιμοποιήσει και ο υπό τη Σαουδική Αραβία συνασπισμός που επεμβαίνει στην Υεμένη. Οι Wing Loong έχουν ενταχθεί επίσης και στην αιγυπτιακή Πολεμική Αεροπορία από τον Οκτώβριο», υπογραμμίζει ο Ντελαλάντ.
Προς το παρόν αυτές οι επιδρομές δεν άλλαξαν σημαντικά τις ισορροπίες.
Όμως σε μια χώρα γεμάτη με παραστρατιωτικές οργανώσεις όπου αλλάζουν συνεχώς οι συσχετισμοί, η ανατροπή των συμμαχιών είναι συχνά εξίσου γρήγορη και αναπάντεχη.
«Είναι πάντα πιθανό η Τρίπολη να χάσει τη στήριξη της Ζαουίγια», μια πόλη 50 χιλιόμετρα πιο δυτικά, σημειώνει ο Χαρσάουι. «Σε αυτή τη στρατηγικής σημασίας πόλη ένα μέρος των ομάδων στις οποίες βασίζεται η Τρίπολη είναι διεφθαρμένο. Η αντίστασή τους δεν μπορεί να διαρκέσει επ’ αόριστον».
Ο φιλοκυβερνητικός στρατός πάντως αποκλείει το ενδεχόμενο διαπραγματεύσεων με τον Χάφταρ, αν δεν αποσύρει πρώτα τα στρατεύματά του.
Για τον Χαρσάουι «ακόμη κι αν κηρυχθεί εκεχειρία, είναι μάλλον αδύνατο ο ΛΕΣ να σταματήσει. Πρόκειται για έναν πόλεμο πιθανόν πολύ μακροχρόνιο και καθόλου καθαρό».