Το βραβείο «Αντρέι Ζαχάροφ», που απονέμεται «για την ελευθερία της σκέψης» και έχει θεσπιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, απονεμήθηκε σήμερα στο Ουκρανό σκηνοθέτη Όλεγκ Σεντσόφ, ο οποίος εκτίει ποινή 20ετούς κάθειρξης στην Ρωσία με την κατηγορία της τρομοκρατικής δράσης στην Κριμαία. Το βραβείο παρέλαβε η εξαδέλφη του Ουκρανού σκηνοθέτη Ναταλία Καπλάν, ενώ ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι δήλωσε ότι ο Σεντσόφ έχει καταδικαστεί στη Ρωσία για πολιτικούς λόγους. Η τελετή απονομής του βραβείου μεταδόθηκε απευθείας μέσω της ιστοσελίδας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Κατά την απονομή του βραβείου, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι δήλωσε ότι ο Σεντσόφ διαμαρτυρήθηκε ειρηνικά για την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία, υπερασπιζόμενος αποφασιστικά τη δημοκρατία και την υπερίσχυση του δικαίου. Γι αυτό και καταδικάστηκε στην Ρωσία για πολιτικούς λόγους δήλωσε ο Ταγιάνι.
«Επιδεικνύοντας ανδρεία και αποφασιστικότητα, θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια του την ζωή, ο σκηνοθέτης Όλεγκ Σεντσόφ έγινε σύμβολό του αγώνα για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων που κρατούνται στην Ρωσία και σε όλο τον κόσμο» αναφέρεται στην ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την απονομή του βραβείου.
Κατά την διάρκεια της τελετής απονομής του βραβείου, μερικοί ευρωβουλευτές κρατούσαν στα χέρια του πλακάτ που έγραφαν «Απελευθερώστε τον Όλεγκ Σεντσόφ»
Η εξαδέλφη του Ναταλία Καπλάν διάβασε την επιστολή που έστειλε ο Σεντσόφ προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην οποία αναφέρει μεταξύ άλλων : «Ο Αντρέι Ζαχάροφ υπήρξε αναμφισβήτητα ένας άνθρωπος, από τον οποίον μπορείς να παραδειγματιστείς και να σταθείς κάπου για λίγο κοντά του. Αυτή είναι μεγάλη τιμή για μένα καθώς ο ίδιος ανέβασε ψηλά τον πήχη της μόρφωσης και του ταλέντου, της καλλιέργειας και της παιδείας, της αξιοπρέπειας και του ανθρωπισμού. Ελπίζω όμως ότι θα μπορέσω ακόμη, θα προφτάσω να κάνω κάτι, για να αισθανθώ ότι είμαι αντάξιος αυτού του βραβείου. Ευχαριστώ»
Η Καπλάν παραλαμβάνοντας το βραβείο κατά την διάρκεια την συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε απευθυνόμενη στους ευρωβουλευτές, ότι κατά τις ανακρίσεις ο Σεντσόφ υποβλήθηκε σε βασανιστήρια για να εξαναγκαστεί να παραδεχθεί ότι είναι ένοχος , ωστόσο δεν ενέδωσε. Η ίδια επεσήμανε ότι τα βασανιστήρια ως γεγονός δεν ελήφθησαν υπ’ όψιν κατά την διάρκεια της δίκης.
Ο Σεντσόφ εκτίει ποινή κάθειρξης 20 ετών στις ρωσικές φυλακές που βρίσκονται στην Λαμπιτάνγκα, αφότου καταδικάστηκε τον Αύγουστο του 2015 με την κατηγορία ότι ετοίμαζε τρομοκρατικές επιθέσεις στην Κριμαία, την οποία ο ίδιος αρνείται. Στις 14 Μαΐου 2018 ξεκίνησε απεργία πείνας με αίτημα να αφεθούν ελεύθεροι οι ουκρανοί πολιτικοί κρατούμενοι που έχουν καταδικαστεί στην Ρωσία. Στις 5 Οκτωβρίου 2018 , ύστερα από 145 ημέρες ο Σεντσόφ δήλωσε ότι αναγκάστηκε να σταματήσει την απεργία πείνας φοβούμενος ότι θα τον υποβάλλουν σε εξαναγκαστική σίτιση.
Η αμερικανική πρεσβεία στο Κίεβο έγραψε σε ανάρτηση της στο Twitter ότι «Ο Σεντσόφ έπρεπε να βρίσκεται μαζί μας στο Στρασβούργο για να γιορτάσουμε το κουράγιο και τη αποφασιστικότητα του» και κάλεσε την Ρωσία «να απελευθερώσει όλους του Ουκρανούς πολιτικούς κρατούμενους».
Στο διάστημα που εκτίει την ποινή του, ο Σενετσόφ τιμήθηκε με το βραβείο του υπουργού Εξωτερικών της Πολωνίας Pro Dignitate Humana ( «Για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια»).
Το βραβείο Ζαχάροφ απονέμεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την ιδιαίτερη συμβολή στον αγώνα για τα δικαιώματα του ανθρώπου σε όλο τον κόσμο από το 1988 και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 50 χιλιάδων ευρώ.
