Όταν η επιτυχία μιας συνταγής δεν βασίζεται ούτε στα υλικά, ούτε στο μαγείρεμα, αλλά στον ίδιο τον άνθρωπο…
Οι αυτοδιαχειριζόμενες δράσεις έχουν πάντα μία ιδιαίτερη συνταγή, μια -ακόμα πιο-ιδιαίτερη γεύση και τις περισσότερες φορές την δική τους ξεχωριστή ιστορία. Βρέθηκα στον Κεραμεικό και πιο συγκεκριμένα στον αριθμό 122 της οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Εκεί βρίσκεται η Κοινωνική Κουζίνα «Ο Άλλος Ανθρωπος», η οποία σε μία δεκαετία ζωής έχει ξεπεράσει τα σύνορα της πρωτεύουσας, έχοντας επεκταθεί σε περισσότερες από 30 πόλεις εντός και εκτός χώρας. Εκεί συνάντησα τον Κωνσταντίνο Πολυχρονόπουλο, τον εμπνευστή, δημιουργό και κυρίως την ψυχή του «Άλλου Ανθρώπου». Καθίσαμε στο σκεπαστό κομμάτι του διπλανού κτιρίου, για να έχουμε μία σχετική ησυχία, μου ξεκαθάρισε αμέσως ότι θα μιλάμε στον ενικό και κάπως έτσι ξεκίνησε η κουβέντα μας.
Η ιδέα, οι άνθρωποι και ο δρόμος…
Ρώτησα τον Κωνσταντίνο τι ακριβώς γίνεται στον «Άλλο Άνθρωπο» και χαμογελώντας είπε: «Είναι μία τρελή ιδέα που σκέφτηκα κάποτε, όπου μέσω του μαγειρέματος οι άνθρωποι να αρχίσουν να επικοινωνούν μεταξύ τους, με βασική προτεραιότητα τους ανθρώπους που είχαν μπει στο περιθώριο. Οι άνθρωποι αυτοί είναι μόνοι τους και στον «Άλλο Ανθρωπο» ενώνονται «άστεγες» ψυχές. Κάποιος ίσως νομίζει ότι εννοώ τους αστέγους, αλλά δεν είναι έτσι. Οι «άστεγες» ψυχές είναι οι άνθρωποι που είναι μόνοι, που έχουν χάσει τη δουλειά τους, που έχουν χάσει δικούς τους ανθρώπους, που μπορεί να μένουν από ένα παγκάκι μέχρι μία βίλλα. Όταν κάποιος τρώει μόνος του, είναι άστεγος. Το φαγητό πρέπει να τρώγεται πάντα με παρέα. Αυτό που θέλω είναι να προσφέρω φαγητό και να τρώω μαζί τους, στο σπίτι τους. Ενας άστεγος έχει για σπίτι του το δρόμο, άρα θα πάω εκεί να τον συναντήσω. Στο δρόμο περνούν πολλοί άνθρωποι και με όπλο την περιέργεια του περαστικού, βλέποντας έναν τύπο με καπελάκι και μούσι και μία κατσαρόλα, θα έρθει και θα δει τι συμβαίνει».
Οι πολέμιοι και οι αμφισβητίες…
Μία τέτοια δράση, εκτός από τους ανθρώπους που την στηρίζουν με κάθε τρόπο, υπάρχουν πάντα και οι πολέμιοι, αλλά και όσοι αμφισβητούν τα όσα κάνει ο «Άλλος Ανθρωπος». Ζήτησα ένα σχόλιο από τον Κωνσταντίνο. «Ο πολέμιος δεν ξέρει για ποιο λόγο μας πολεμάει, αλλά ο αμφισβητίας είναι το καλύτερο που μπορεί να συμβεί και πρέπει να υπάρχει. Αμφισβητίας υπήρξα και εγώ ο ίδιος ξεκινώντας την ιδέα. Οσοι μας πολεμούν, το κάνουν γιατί είμαστε μια πραγματική μη κυβερνητική οργάνωση χωρίς νομική μορφή και έχει βρει συμπαραστάτες χωρίς να κάνει την παραμικρή πρόσκληση. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι όλο αυτό δεν έχει γίνει από μόνο του».
Μιλώντας για τους αμφισβητίες και τους πολέμιους, ο Κωνσταντίνος συνέχισε. «Είμαι στο δρόμο και μαγειρεύω κάθε μέρα, όλο το χρόνο. Εχω γυρίσει όλη την Ελλάδα και πολύ απλά ο οποιοσδήποτε μπορεί να έρθει και να καταλάβει αυτό που κάνουμε. Ο πολέμιος είναι ο φασίστας, ο οποίος βάζει τους ανθρώπους σε κατηγορίες, είτε ανώτερες είτε κατώτερες. Ο αμφισβητίας ας έρθει και θα λυθούν όλες του οι απορίες».
«Ζω εδώ»
Ο «Άλλος Ανθρωπος» είναι κυριολεκτικά η ζωή του Κωνσταντίνου, με κάθε έννοια. «Ζω εδώ, μένω εδώ, μαγειρεύω εδώ και ο στόχος είναι να κινητοποιηθούν όλοι για το καλό όλων μας . Ο άνεργος που κάθεται στον καναπέ μπορεί να προσφέρει, ο καθένας που νομίζει ότι βρίσκεται στο περιθώριο μπορεί να προσπαθήσει και να δραστηριοποιηθεί. Ανεργος υπήρξα και δεν με βοήθησε κανένας κρατικός οργανισμός ποτέ… και μάλιστα με έχουν πάει και στο τμήμα αρκετές φορές στο παρελθόν. Τελικά αυτό που λέμε ότι πρέπει να γίνει, πρέπει πρώτα να το κάνουμε μόνοι μας, για τον εαυτό μας».
Ο «Άλλος Ανθρωπος» έχει σχέση μόνο με την αλληλεγγύη και καμία σχέση με την φιλανθρωπία. Ο Κωνσταντίνος το εξήγησε. «Η λέξη φιλανθρωπία είναι «κακιά» λέξη, γιατί σημαίνει οίκτο, λύπηση για κάποιον, μπορώ να βοηθήσω κάποιον και τελικά το κάνω. Κανένας δεν θέλει να τον λυπούνται, κανένας δεν έχει το δικαίωμα να νιώσει λύπη για κάποιον. Επίσης, στην φιλανθρωπία κανένας δεν επιτρέπεται να πάρει μέρος στην δράση του «φιλάνθρωπου», εντός και εκτός εισαγωγικών. Αλληλεγγύη σημαίνει συμμετοχή, σημαίνει ότι μαγειρεύουμε μαζί και τρώμε μαζί και αυτό είναι πάνω από όλα σεβασμός. Αυτόν έχουμε ανάγκη και όχι τον οίκτο».
Ρώτησα τον Κωνσταντίνο τι θα αλλοίωνε τον «Άλλο Ανθρωπο» και απάντησε αμέσως. «Μόνο αν αποκτούσε νομική μορφή και δεν θα αποκτήσει ποτέ όσο ζω τουλάχιστον. Ο χαρακτήρας του «Αλλου Ανθρώπου» είναι απλός: Αυτός που δεν έχει ανάγκη, να φάει μαζί με αυτόν που έχει ανάγκη. Χωρίς να μπλέκονται ιστορίες γραφειοκρατίας και ελέγχου για το οτιδήποτε».
Οι αλυσίδες καταστημάτων τροφίμων και τα προβλήματα του «Άλλου Ανθρώπου»
Μιλώντας για την απουσία νομικής μορφής, ρώτησα τον Κωνσταντίνο για την βοήθεια που δέχεται ο «Άλλος Ανθρωπος» από τις αλυσίδες τροφίμων. «Εδώ συμβαίνει το εξής μοναδικό. Όλα τα μεγάλα, είτε είναι εταιρίες, είτε είναι αλυσίδες, για να σε στηρίξουν επίσημα πρέπει να είσαι νομικό πρόσωπο για να αποδείξουν που πηγαίνουν αυτά που δίνουν. Οι εργαζόμενοι όμως σε αυτές τις εταιρίες -και βάζω και τους ιδιοκτήτες, γιατί και αυτοί εργαζόμενοι είναι στις εταιρίες τους- στηρίζουν από το παντελόνι τους την προσπάθεια που κάνουμε. Αυτό ακριβώς είναι που γουστάρω».
Ρωτώντας για τις σχέσεις με την εκκλησία, ο Κωνσταντίνος είπε. «Πρώτα από όλα σέβομαι το οτιδήποτε πιστεύει ο κάθε άνθρωπος. Πιστεύω σε κάτι ανώτερο, αλλά η κόλαση και ο παράδεισος είναι εδώ που ζούμε. Πιστεύω την καρδιά του κάθε ανθρώπου που κοιτώ στα μάτια, γιατί είναι ο καθρέφτης της καρδιάς, της ψυχής και του μυαλού. Είμαι κατά της εκκλησίας, χωρίς να τους βάζω όλους στο ίδιο τσουβάλι, αλλά στην περίοδο της κρίσης για παράδειγμα, είχε και έχει ακόμα κτίρια άδεια, ανεκμετάλλευτα, που θα μπορούσε να τα δώσει σε ανθρώπους, να τα συντηρήσουν και να μπορέσουν να ζήσουν σε ανθρώπινες συνθήκες. Το ίδιο συμβαίνει και στα συσσίτια, όπου απαιτείται ταυτότητα για να πάρει κάποιος ένα πιάτο φαί. Μιλάμε για φαγητό, όχι για χρυσό. Κάτι που είναι απαραίτητο σε όλους για να ζήσουμε».
Η συζήτηση μεταφέρθηκε στα προβλήματα και τις δυσκολίες και ο Κωνσταντίνος είπε. «Είναι πάντα το οικονομικό, για την ακρίβεια το άγχος να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στις δυσκολίες των συνανθρώπων. Πληρώνουμε τους λογαριασμούς αρκετών ανθρώπων, ειδικά την περίοδο που ζούμε και πολλοί από αυτούς είναι άνθρωποι που μας βοηθούσαν παλαιότερα. Ξαναγυρνάμε λοιπόν στην πραγματική αλληλεγγύη».
Ρώτησα αν η περίοδος της πανδημίας είναι κατάλληλη για να γνωρίσει κάποιος τον «Άλλο Ανθρωπο» και ο Κωνσταντίνος απάντησε αμέσως. «Αυτό είναι αλήθεια, γιατί έρχονται για να προσφέρουν βοήθεια άνθρωποι από μακρινές περιοχές, γνωρίζοντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και εκείνοι, μαζί με την κοινωνία».
Χωρίς αρχηγό και χωρίς ακόλουθους…
Ο Κωνσταντίνος προχώρησε την κουβέντα μας, μιλώντας για την θέση όλων στον «Άλλο Ανθρωπο» και ήταν απόλυτος. «Δεν υπάρχει αρχηγός, δεν υπάρχουν ακόλουθοι, δεν υπάρχει κάποιος μπροστά και οι υπόλοιποι να ακολουθούν από πίσω. Ολοι μας είμαστε δίπλα, πλάι πλάι, ή αν προτιμάς γύρω γύρω από την κατσαρόλα. Αυτή είναι ο αρχηγός και υπαρχηγός είναι το κουπί που ανακατεύουμε».
Η δράση αυτή είναι μία πολιτική κίνηση; «Σαφώς και είναι, γιατί όλα γίνονται καθημερινά στον δρόμο, ενάντια σε κάθε μορφή εξουσίας. Είναι η απάντηση στην ερώτηση των περισσότερων, γιατί το κάνω. Είναι κάτι που μπορούμε όλοι να κάνουμε μόνοι μας, χωρίς να έχουμε ανάγκη κανέναν. Μιλάμε για φαγητό, για κάτι απαραίτητο για να ζήσουμε».
Μιλώντας για τους φίλους του «Αλλου Ανθρώπου», ρώτησα τον Κωνσταντίνο για την επιτυχία που είχε η πρόσφατη διαδικτυακή συναυλία. «Οι καλλιτέχνες στάθηκαν αμέσως δίπλα μας, αυτό το δίπλα που ανέφερα και προηγουμένως. Υπήρχε ένας στόχος και καλύφθηκε. Ηταν το «Σπίτι των Ονείρων», ένα παλιό τυπογραφείο εδώ στην περιοχή, το οποίο καταφέραμε να το κλείσουμε και αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα. Με τα χρήματα που θα περισσέψουν, θα βοηθήσουμε ανθρώπους με τα ενοίκια που χρωστούν και θα αγοράσουμε φάρμακα για παιδιά. Προτεραιότητα είναι πάντα το φαγητό και μόνο αν καλύπτονται οι ανάγκες για το μαγείρεμα, βοηθάμε τις διαφορετικές περιπτώσεις».
Μιλώντας για το «Σπίτι» ο Κωνσταντίνος είπε. «Υπήρχε το παλιό σπίτι στην Πλαταιών, αλλά παρόλο που σταμάτησε η λειτουργία του, το όνειρο παρέμεινε ζωντανό. Πλέον, με δεδομένη την εύκολη πρόσβαση σε όλους, γιατί είναι ισόγειο, θα μπορούν να ζωντανέψουν ξανά όλες οι δράσεις που αναγκαστικά σταμάτησαν τότε».
Πριν φτάσουμε στο τέλος της κουβέντας μας, ρώτησα τον Κωνσταντίνο για το ποια είναι η ερώτηση που δεν του έκαναν ποτέ, είτε τα ελληνικά, είτε τα διεθνή μέσα και ίσως θα την ήθελε για να βγάλει την απάντηση από μέσα του. «Πως ζω και γιατί να το κάνω όλο αυτό. Η απάντηση είναι από οργή, κυρίως ενάντια στον εαυτό μου, γιατί αποδέχτηκα αυτό που μου επέβαλλε το σύστημα. Μιλώ για την ανεργία που βίωσα στα 45 μου και ήθελα να αποδείξω πρώτα στον εαυτό μου ότι μπορούσα και να συνεχίσω να ζω, αλλά και να προσφέρω. Αν πέσουμε, θα ξανασηκωθούμε. Μια μάχη είναι χαμένη μόνο αν δεν την δώσεις… αν την δώσεις, δεν πρέπει να σε νοιάζει το αποτέλεσμα».
Μιλώντας για το αύριο, πάντα στον δρόμο…
Φτάνοντας προς το τέλος της κουβέντας μας, ο Κωνσταντίνος μου αποκάλυψε το επόμενο σχέδιο, ή για να είμαι πιο ακριβής, το μεγάλο εγχείρημα που ετοιμάζει ήδη. «Το 2023, καλά να είμαστε πάνω από όλα, θα λείψω για τρία χρόνια. Θα φύγω με ένα αυτοκινούμενο τροχόσπιτο ειδικά διαμορφωμένο για μαγείρεμα, με ένα μπάνερ σε διάφορες γλώσσες για την ιδέα του «Αλλου Ανθρώπου» και ο στόχος είναι να επισκεφτώ δύο πόλεις σε κάθε χώρα. Η αφύπνιση συνείδησης είναι η ιδέα του «Αλλου Ανθρώπου» και αυτό είναι που θέλω να επικοινωνήσω σε όσους περισσότερους μπορώ».
Χαιρετώντας τον Κωνσταντίνο, η γεύση από την κουβέντα μας, ήταν η ίδια που αφήνει το κάθε γεύμα από τον «Άλλο Ανθρωπο»… νόστιμη, γλυκιά ή πικρή, ξινή ή αλμυρή είναι πάνω από όλα εξαιρετικά αληθινή… και βαθιά ανθρώπινη.
