Στο… μικροσκόπιο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα τίθεται το ζήτημα της αναγραφής χαρακτηρισμού διαγωγής μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στους τίτλους και στα πιστοποιητικά σπουδών, περιλαμβανομένων των απολυτηρίων.
Εντός των επομένων ημερών έρχεται πόρισμα της αρχής που θα αποφανθεί αν από τη ρύθμιση προκύπτουν ζητήματα καταστρατήγησης της προστασίας προσωπικών δεδομένων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις νομικών, ο προβληματισμός που υπήρξε εξαρχής, ακόμη και από την επιστημονική υπηρεσία της Βουλής, έχει βάση. Αναμένεται ότι η απόφαση της αρχής θα δώσει νέα διάσταση στην εφαρμογή της ρύθμισης Κεραμέως, η οποία καθιερώνει την αναγραφή της διαγωγής των μαθητών γυμνασίου και λυκείου σε όλα τα πιστοποιητικά σπουδών και τα αποδεικτικά απόλυσης.
Η κυβέρνηση της ΝΔ χαρακτήρισε «παιδαγωγικό μέτρο» την αναγραφή της διαγωγής ακόμη και στο απολυτήριο, χωρίς να μπορεί να πείσει ούτε την εκπαιδευτική κοινότητα που ξεσηκώθηκε ούτε την κοινή γνώμη. Από τον Ιούνιο, πριν από την ψήφιση της ρύθμισης, η Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) σημείωνε ότι το υπουργείο Παιδείας επέμεινε στην απόφασή του «χωρίς να εξηγεί ουσιαστικά το σκεπτικό της, το οποίο θα μπορούσε να στηριχθεί μόνο στη θεωρία του ηθικού πανικού για τη νεολαία, όπως καταγράφηκε τη δεκαετία του 1960». Μάλιστα είχε εξηγήσει ότι η αναγραφή της διαγωγής των μαθητών στο απολυτήριο θυμίζει την περίπτωση της αναγραφής του θρησκεύματος και της ιθαγένειας, τα οποία το υπουργείο υποχρεώθηκε να αφαιρέσει μετά τις αποφάσεις της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) κατόπιν προσφυγών.
Πειθάρχηση και τιμωρία
Η… κοσμία και ο χαρακτηρισμός «μεμπτή» διαγωγή για μια στιγμή της έφηβης μαθητικής ζωής δεν έχει θέση ως δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα σε έγγραφο πιστοποίησης
σπουδών. Η τιμωρητική διάσταση ενδοσχολικά διαιωνίζεται και μετά το πέρας της σχολικής ζωής με την αναγραφή και την αποτύπωση δεδομένων που ελέγχονται αν είναι θεμιτές και σε συνάφεια με τον σκοπό που εκδίδονται τα σχολικά αποδεικτικά στο γυμνάσιο και το λύκειο. Το βέβαιο είναι ότι θα συνοδεύει αποφοίτους σαν στίγμα στην ενήλικη πορεία τους, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθεί σε βάρος τους ακόμη και επαγγελματικά/εργασιακά κάποτε.
Το Documento επικοινώνησε με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα αναφορικά με το ζήτημα αυτό. «Προς απάντηση των ερωτημάτων σας σας ενημερώνουμε
ότι η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα έχει επιληφθεί του ζητήματος της αναγραφής χαρακτηρισμού διαγωγής μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στους τίτλους και στα πιστοποιητικά σπουδών, κατόπιν υποβολής σχετικής καταγγελίας» τονίζουν στο Documento οι αρμόδιοι επιστήμονες.
Οπως εξηγεί η αρχή στην απάντησή της στις 8.7.2020, «σχετικά με το εν λόγω ζήτημα, για το οποίο έχει ήδη αποσταλεί η αρχική απάντηση του υπουργείου Παιδείας, θα συνεδριάσει η Ολομέλεια της Αρχής την Παρασκευή 10 Ιουλίου και στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα εκδοθεί η σχετική απόφαση, η οποία θα δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα της www.dpa.gr». Μάλιστα, στην ερώτηση του Documento τι θα σημαίνει η απόφασή της ως προς την εφαρμογή της ρύθμισης για τη διαγωγή στο απολυτήριο, οι αρμόδιοι επιστήμονες απάντησαν ότι «οι αποφάσεις της αρχής είναι εκτελεστές διοικητικές πράξεις και η διοίκηση πρέπει να συμμορφώνεται με αυτές».
Η αναδρομική ισχύ!
Τον Ιούνιο δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος 4692/2020 («Αναβάθμιση του σχολείου και άλλες διατάξεις»), που περιλάμβανε το άρθρο 5 για την «αναγραφή χαρακτηρισμού διαγωγής στους τίτλους σπουδών». Μάλιστα, στο άρθρο 61 του ίδιου νόμου υπάρχει διάταξη που είχε προκαλέσει σάλο, αλλά δεν αποσύρθηκε, και προβλέπει αναδρομική ισχύ! Η διαγωγή θα αναγράφεται στα αποδεικτικά και πιστοποιητικά σπουδών ακόμη και μαθητών που φοίτησαν πριν από το σχολικό έτος 2020-21, εφόσον τα σχετικά δεδομένα υπάρχουν στα βιβλία της εκπαιδευτικής μονάδας…
Η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως και κυβερνητικοί βουλευτές δεν έπαψαν να θυμίζουν ότι η αναγραφή ίσχυε αδιάλειπτα τις τελευταίες δεκαετίες μέχρι το έτος 2017 για να προβάλουν ότι το μέτρο συνάδει με τον σφαιρικότερο παιδευτικό ρόλο του σχολείου. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν αντιταχθεί στην αναγραφή στο απολυτήριο, κατηγορώντας την ηγεσία του υπουργείου ότι διαμορφώνει ένα σχολείο συντηρητικό, «τιμωρητικό», προσαρμοσμένο απολύτως και μονομερώς στις ανάγκες της αγοράς, όπως είχε επισημάνει χαρακτηριστικά και η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Μπέττυ Σκούφα.
Θέμα συνταγματικότητας
Πολλοί νομικοί θεωρούν ότι η ρύθμιση χωλαίνει και συνταγματικά με βάση και τη νομολογία του ΣτΕ (1759/2019) σε συνδυασμό και με γενικές αρχές για τα προσωπικά δεδομένα. Στοιχεία όπως το θρήσκευμα ή ακόμη και η διαγωγή δεν έχουν σχέση με αυτό που πιστοποιούν ως δημόσια έγγραφα το απολυτήριο και οι τίτλοι σπουδών, δηλαδή την επιτυχή ολοκλήρωση ενός σταδίου εκπαίδευσης με επίδοση και συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα. Μάλιστα η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής είχε υπενθυμίσει την υπ’ αρ. 28/2019 (Γ/ΕΞ/6010/04-092019) απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (σχετικά με την αναγραφή του θρησκεύματος και της ιθαγένειας στους τίτλους και τα πιστοποιητικά σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης).
Στη βάση αυτή ανέφερε ότι πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο η αναγραφή της διαγωγής σε δημόσια έγγραφα «εξυπηρετεί θεμιτό σκοπό δημόσιου συμφέροντος και τηρεί την αρχή της αναλογικότητας, λαμβανομένου υπόψη ότι η αναγραφόμενη στο απολυτήριο διαγωγή κατά τον χρόνο κτήσης του τίτλου θα αποκαλύπτει στο διηνεκές στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν σε δυσμενή αξιολόγηση, στιγματισμό ή ακόμη και δυσμενή διακριτική μεταχείριση, ιδίως σε διαδικασίες πρόσληψης».