Η κοινωνική ένταξη των προσφύγων γίνεται πραγματικότητα στο Κιλκίς. Εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο, δεκάδες προσφυγικές οικογένειες με παιδιά έχουν βρει σπίτι στην περιοχή μέσω ενός ριζοσπαστικού, αυτονόμου στεγαστικού προγράμματος, η ιδέα του οποίου δημιουργήθηκε από μια ομάδα αλληλέγγυων.
Το πρόγραμμα “ESTIA” της Ύπατης Αρμοστείας που χρηματοδοτείται από την ευρωπαϊκή επιτροπή, σε συνεργασία με την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία “Ηλιαχτίδα”, υλοποιείται στο Κιλκίς, από την τοπική εθελοντική ομάδα “Omnes”. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που στοχεύει όχι μόνο στην αξιοπρεπή διαβίωση των προσφύγων, αλλά κυρίως στην ένταξή τους στον τοπικό κοινωνικό ιστό μέσω του βιοπορισμού τους.
«Βοηθήσαμε γιατί είμαστε άνθρωποι»
Το πρόγραμμα, που αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα για το μέλλον των προσφύγων οι οποίοι δεν θα καταφέρουν να φύγουν από την Ελλάδα, ουσιαστικά ξεκίνησε από την Ειδομένη των κλειστών συνόρων. Τότε ο νυν πρόεδρος της Omnes Δημήτρης Καμπέρης μαζί με μια ομάδα ντόπιων αλληλέγγυων έσπευσαν να συνδράμουν στο προσφυγικό δράμα. «Δεν μπορούσαμε να λείπουμε γιατί είμαστε άνθρωποι» αναφέρει στο Documento. Οι χιλιάδες εγκλωβισμένοι πρόσφυγες οδήγησαν στη δημιουργία κι άλλων καμπ, ένα από αυτά στο Χέρσο.
«Οι συνθήκες που επικρατούσαν εκεί ήταν τραγικές. Εβρεχε για 40 ημέρες συνεχόμενα, είχε -7 βαθμούς. Υπήρχαν 3.956 άτομα, εκ των οποίων πάνω από το 80% ήταν οικογένειες με παιδιά. Σε ένα μέρος με δώδεκα τουαλέτες και οχτώ μπάνια. Ηταν ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να εκραγεί». Οι εθελοντές σύντομα διαπίστωσαν ότι στην περιοχή διαβιούσαν πολλές ευάλωτες οικογένειες που «ήταν αδύνατο να συνεχίσουν να ζουν σε τέτοιες συνθήκες. Ετσι, κάναμε ένα διαδικτυακό κάλεσμα σε ελληνικές οικογένειες που εμπιστευόμασταν προκειμένου να συγκατοικήσουν προσωρινά με προσφυγικές οικογένειες». Η ανταπόκριση «ήταν εντυπωσιακή και προήλθε από όλα τα κοινωνικά στρώματα». Σε τέσσερις ημέρες στεγάστηκαν 75 οικογένειες, κάποιες από τις οποίες παρέμειναν εκεί μέχρι που έφυγαν για τη βόρεια Ευρώπη.
Το εγχείρημα δεν μπορούσε να προχωρήσει σε αυτό το πλαίσιο, αφού «οι ελληνικές οικογένειες δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να συντηρήσουν τους πρόσφυγες». Οι εθελοντές όμως διέκριναν ότι η στέγαση των προσφύγων είναι ρεαλιστικός στόχος: «Ετσι, αποφασίσαμε να στεγάσουμε δεκαέξι οικογένειες σε σπίτια στο Κιλκίς, στο όνομα των προσφύγων. Βγάλαμε ΑΦΜ και ΑΜΚΑ στο όνομα κάθε προστάτη οικογένειας και νοικιάσαμε σπίτια με μικρές χρηματοδοτήσεις που προέρχονταν από αλληλέγγυους κυρίως της βόρειας Ευρώπης, αλλά και της Ελλάδας».
Στη συνέχεια οι εθελοντές διαπίστωσαν βάσει μελέτης που πραγματοποίησαν ότι «1.300 άνθρωποι θα μπορούσαν να μεταφερθούν από το Χέρσο σε ενοικιαζόμενα σπίτια σε 118 χωριά στο Κιλκίς. Βασιζόμενοι στον κανόνα της ισοκατανομής, υπολογίσαμε ότι οι 60 χιλιάδες πρόσφυγες που βρίσκονταν τότε εγκλωβισμένοι στη χώρα –σήμερα είναι περίπου 43 χιλιάδες– θα μπορούσαν να στεγαστούν σε δήμους της περιφέρειας άνω των 20 χιλιάδων κατοίκων».
Η μελέτη παρουσιάστηκε στο Ευρωκοινοβούλιο «αποσπώντας εύσημα, όχι όμως και χρηματοδότηση». Οι εθελοντές όμως επέμειναν στο πλάνο τους, ιδρύοντας στις 27 Οκτωβρίου 2016 το σωματείο Omnes. Ο λόγος ήταν ότι «η Υπατη Αρμοστεία μάς διεμήνυσε ότι επιθυμεί να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα, οπότε έπρεπε να αποκτήσουμε νομική μορφή προκειμένου να το υλοποιήσουμε. Δεν θέλαμε να γίνουμε ΜΚΟ γιατί δεν επιθυμούμε να χτίσουμε καριέρα από αυτή την προσπάθεια. Επίσης δεν θέλουμε να επεκταθούμε. Πρέπει να καταλάβουν όλοι ότι μόνο αν προσπαθήσουμε όλοι μαζί θα υπάρξει αντίστοιχη χρηματοδότηση».
Ετσι, τον Νοέμβριο του 2016 υπογράφεται συμφωνία με την Υπατη Αρμοστεία για ενοικίαση 30 σπιτιών στο Κιλκίς. Πλέον, μέσω χρηματοδότησης από την Υπατη Αρμοστεία, νοικιάζονται 106 διαμερίσματα στο Κιλκίς και στην Παιονία όπου διαμένουν 481 πρόσφυγες, κυρίως από τη Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, την Παλαιστίνη και το Κουβέιτ. Αλλα 10 διαμερίσματα νοικιάζονται από την ομάδα Help Refugees, στα οποία διαμένουν οικογένειες ντόπιων που επιλέχθηκαν βάσει κοινωνικών κριτηρίων. Από τον Νοέμβριο του 2016 συνολικά 1.021 πρόσφυγες έμειναν σε σπίτια στο Κιλκίς, εκ των οποίων περισσότεροι από 400 διαμένουν πλέον μόνιμα στη βόρεια Ευρώπη. Το συνολικό μηνιαίο κόστος ενοικίου ανέρχεται σε περίπου 23 χιλιάδες ευρώ.
«Δεν θέλουμε νέες Μανωλάδες»
Οι πρόσφυγες ανέκτησαν την χαμένη αξιοπρέπειά τους αποκτώντας σπιτικό, όμως εξίσου σημαντικός φαντάζει ο στόχος για την εργασιακή τους αποκατάσταση. «Επειδή δεν θέλουμε στο Κιλκίς νέες Μανωλάδες, έχουμε καταρτίσει σχέδια –βασιζόμενα στον πρωτογενή τομέα– για τον βιοπορισμό των προσφύγων, τα οποία θα προσφέρουν θέσεις εργασίας και σε ντόπιους. Αρχικά, στοχεύουμε στη συμπαραγωγή αγροτικών προϊόντων από ντόπιους και πρόσφυγες. Τον Μάρτιο αναμένουμε να ξεκινήσουμε την πώληση –ήδη συσκευασμένων– βοτάνων, σαλτσών, αλευριού και ελαιολάδου. Επομένως, δεν θέλουμε χρηματοδότηση αλλά να συνδράμει ο κόσμος αγοράζοντας τα προϊόντα. Επειτα, σε συνεργασία με το ΤΕΙ του Κιλκί, επιδιώκουμε να παράγουμε οργανικά μωρουδιακά ρούχα, ενώ σκεφτόμαστε και την παραγωγή οργανικού βαμβακιού και κλωστικής κάνναβης. Είναι απαραίτητο να επιτύχει το πρόγραμμα και για να σταματήσουν να ερημώνουν τα χωριά μας».
Η πρωτοβουλία όμως δεν σταματάει εκεί. Μέσω χρηματοδότησης από τους Help Refugees δημιουργήθηκε κέντρο ένταξης, όπου παρέχεται σε ενήλικες πιστοποιημένη διδασκαλία ελληνικών, αγγλικών και πληροφορικής και επιμόρφωση σε δεξιότητες που ήδη κατέχουν. Παράλληλα, γίνεται εκμάθηση ποντιακών σε Έλληνες προκειμένου «να διατηρηθεί η κληρονομιά». Συνολικά στο πρόγραμμα εργάζονται 61 άτομα διαφόρων ειδικοτήτων, όπως διερμηνείς, παιδαγωγοί, ψυχολόγοι, γιατροί, νοσοκόμοι, φροντιστές σπιτιού, μεταφορείς και δικηγόροι. Τα γραφεία του σωματείου στεγάζονται σε ένα κτίριο με συμβολική σημασία, το οποίο χτίστηκε από επτά προσφυγικές οικογένειες της Αρδασσας του Πόντου. «Είναι μια υπενθύμιση ότι όλοι μας έχουμε κοινή καταγωγή και πως το προσφυγικό αφορούσε και θα αφορά τους πάντες».
