Στην ταινία του αυστραλού Σάιμον Στόουν δεν υπάρχει μεγαλύτερο διαμάντι από την ερμηνεία του Φάινς
Στο Σάφοκ του 1939 ο ερασιτέχνης αρχαιολόγος Μπαζίλ Μπράουν, ένας άνθρωπος που «κάνει ανασκαφές από τότε που έμαθε να κρατάει μυστρί» προσλαμβάνεται από την εύπορη χήρα Ίντιθ Πρίτι για να ερευνήσει τη πιθανότητα ύπαρξης σημαντικών αρχαιολογικών ευρημάτων στους ταφικούς τύμβους που βρίσκονται στην πεδιάδα γύρω από την έπαυλη της.
Αξιοπρόσεχτη και δουλεμένη στις λεπτομέρειες της η ανάπλαση της εποχής, θαυμάσιες ερμηνείες -ισάξια στο πλευρό του Φάινς η Κάρι Μάλιγκαν- κομψή μελαγχολία και υπόγειο χιούμορ, διακριτική σκηνοθεσία που πιστώνεται κάποιες υπέροχες λυρικές εικόνες από τον Στόουν, που προσδίδει στο εύρημα της ανασκαφής, ψήγματα μιας υπαρξιακής αλληγορίας.
Οι δύο αντίθετοι χαρακτήρες δίνουν το καύσιμο της πλοκής σε μια ιστορία που έχει ρεαλιστική βάση (το θαμμένο πλοίο που ανακαλύφθηκε από τους Μπράουν- Πρίτι ανέδειξε αρχαιολογικούς θησαυρούς που ανάγκασαν τους ειδικούς να ξαναγράψουν την αγγλοσαξονική ιστορία του 6ου αιώνα) και διττή χρησιμότητα. Από τη μια παρακολουθούμε τη κοινή αγάπη για την αρχαιολογία του αυτοδίδακτου, φτωχού, αφοσιωμένου κυρίου Μπράουν που «αναγκάστηκε να παρατήσει το σχολείο στα 12» και της σπουδαγμένης, πλούσιας αλλά και με εύθραυστη υγεία Ίντιθ και από την άλλη γινόμαστε μάρτυρες της προετοιμασίας ενός έθνους για την επικείμενη μάχη με τους Γερμανούς. Είναι η εποχή που τα γερμανικά στρατεύματα έχουν ήδη εισβάλει στην Πολωνία και οι Άγγλοι συνειδητοποιούν ότι δεν είναι μακριά η στιγμή της σύρραξης.
Σε κάποιες σκηνές του φιλμ παρακολουθούμε στιγμιότυπα που σχετίζονται με την αγωνία των βρετανών και την προετοιμασία των κατοίκων στο Λονδίνο και τις άλλες μεγαλουπόλεις. Είναι εικόνες που έχουν ανάμικτα συναισθήματα (η σκηνή με τις χρωματιστές μπάλες που αφήνονται στους δρόμους με σκοπό να ειδοποιείται ο πληθυσμός για το είδος της επίθεσης που δέχονται- αέρια, βόμβες ή άλλα εκρηκτικά- και τα παιδιά όλο χαρά να τρέχουν πίσω από αυτές) εκτός από εκείνες όπου ενθουσιώδεις νέοι φοράνε τα χακί και πάνε μέσα στο γέλιο και τη χαρά να πολεμήσουν αγνοώντας τι τους περιμένει.
Όμως το σενάριο δεν στέκεται τόσο στη δύσκολη και αβέβαιη πορεία εκείνης της κρίσιμης ιστορικής περιόδου («άραγε θα ζούμε του χρόνου» ακούγεται κάποια στιγμή) όσο στη σημασία της ανακάλυψης της Ιστορίας και στην αξία του να ακολουθείς το όραμα σου χωρίς συμβιβασμούς. Όπως λέει κάποια στιγμή η σύζυγος του Μπράουν στον κουρασμένο ήρωα όταν δείχνει να χάνει το κουράγιο του. «Εσύ δεν είσαι εκείνος που λέει ότι η δουλειά σου δεν αφορά το παρόν ή το παρελθόν αλλά το μέλλον ώστε οι επόμενες γενιές να ξέρουν από που προήλθαν. Να μάθουν τη γραμμή που τους ενώνει με τους προγόνους τους. Γιατί βασανίζεστε στο χώμα όταν όλη η χώρα προετοιμάζεται για τον πόλεμο; Για κάτι που έχει μεγαλύτερη διάρκεια και σημασία από αυτό που ετοιμαζόμαστε όλοι να ζήσουμε τώρα».
