«Στρατιωτική» απόβαση στην αρχή, άτακτη υποχώρηση στη συνέχεια. Η κυβέρνηση λόγω των τεράστιων παλινωδιών στη διαχείριση του προσφυγικού και των ψεμάτων που έχει πει οδηγήθηκε σε ένα τεράστιο φιάσκο σε Λέσβο, Χίο και Σάμο.
Επί σειρά ετών ο Κυριάκος Μητσοτάκης και πρωτοκλασάτα στελέχη της ΝΔ έδιναν ψευδείς υποσχέσεις στους νησιώτες ότι τα νησιά θα αποσυμφορηθούν από τους χιλιάδες αιτούντες άσυλο που διαβιούν σε απάνθρωπες συνθήκες. Τώρα όμως που οι κάτοικοι των νησιών αντιλήφθηκαν ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί, εξοργίστηκαν. Ετσι η ΝΔ, πιστή στις ιστορικές καταβολές της, προσπάθησε για ακόμη μια φορά να επιβάλει το δόγμα «νόμος και τάξη». Με ξύλο. Εκτέθηκε όμως ανεπανόρθωτα, αφού η ασύδοτη δράση των αντρών των ΜΑΤ την ανάγκασε να τους αποσύρει.
«Είμαστε στρατός κατοχής;»
Εκατοντάδες ματατζήδες –αν και σχεδόν νηστικοί για περίπου 30 ώρες, όπως κατήγγειλε το συνδικαλιστικό σωματείο τους– ήταν ανεξέλεγκτοι: έδειραν αδιακρίτως ακόμη και ανήλικους, έστειλαν κόσμο στο νοσοκομείο, πετούσαν χημικά, έσπαγαν αυτοκίνητα, έκαψαν δασώδη περιοχή, έβριζαν και λοιδορούσαν. Παροξυσμός. Είναι άλλωστε χαρακτηριστική η ανακοίνωση που εξέδωσε η Πρωτοβουλία Αστυνομικών, η οποία κάνει λόγο για απόβαση των αντρών των ΜΑΤ στα νησιά και διερωτάται: «είμαστε Ελληνες αστυνομικοί ή στρατός κατοχής;».
Στην ανακοίνωσή της η πρωτοβουλία στάθηκε επίσης απέναντι στην «άγρια καταστολή και το ξύλο στους διαδηλωτές νησιώτες που υπερασπίζονται την τιμή και την ανθρωπιά τους απέναντι στην άδικη πολιτική της κυβέρνησης. Την ίδια καταστολή που εφάρμοζε στους πρόσφυγες και μετανάστες τώρα την έχει γυρίσει και εφαρμόζει σε όλους τους κατοίκους των νησιών».
Απέναντί τους βρέθηκαν χιλιάδες νησιώτες που αυθόρμητα κατέβηκαν στους δρόμους προκειμένου να αντισταθούν στην κυβερνητική τρομοκράτηση που επιβλήθηκε μέσω των ΜΑΤ. Το σκηνικό έγινε αμέσως πολεμικό. Οι χιλιάδες που ξεσηκώθηκαν δεν είχαν κοινή πολιτική ιδεολογία. Οπως υπογραμμίζουν και κάτοικοι στο Documento, υπήρχαν ταυτόχρονα από χρυσαυγίτες και ακομμάτιστοι απλοί πολίτες μέχρι δεξιοί ή αριστεροί, έως και αναρχικοί.
Για διαφορετικούς λόγους ο καθένας είχαν κοινό στόχο: να μη στηθεί κλειστό κέντρο κράτησης (ΚΥΤ) στο νησί τους. Η εκπλήρωση αυτού του στόχου οδήγησε σε σφοδρά επεισόδια με τις αστυνομικές δυνάμεις –υπήρξαν αρκετοί τραυματίες και από τις δύο πλευρές–ακόμη και στην εισβολή κατοίκων σε ξενοδοχεία όπου έμεναν άντρες των ΜΑΤ σε Λέσβο και Χίο. Περιστατικά για τα οποία ο πρωθυπουργός προανήγγειλε ότι θα διερευνηθούν, ενώ ήδη το αρχηγείο της ΕΛΑΣ ανακοίνωσε διενέργεια ΕΔΕ για τη συμπεριφορά των αστυνομικών σε Λέσβο και Χίο.
Ψευδείς υποσχέσεις
Μπορεί για ορισμένους να αποτέλεσε κεραυνό εν αιθρία η οργισμένη αντίδραση των κατοίκων των νησιών, εντούτοις η ίδια η κυβέρνηση προκάλεσε αυτή την έκρηξη. Προεκλογικά αλλά και τους πρώτους μήνες διακυβέρνησης ο Κυρ. Μητσοτάκης διαλαλούσε ότι μεταξύ των μέτρων που θα έπαιρνε για το προσφυγικό θα ήταν και η αποσυμφόρηση των νησιών. Δέσμευση που ανέλαβε και σε ομιλία του στη Μυτιλήνη τον Φεβρουάριο του 2017. Στις 16 Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς σε ομιλία του στη Χίο διεμήνυε ότι «δεν πρόκειται να ανεχτούμε τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου να γίνουν μόνιμο πάρκινγκ ψυχών με μόνιμη παρουσία προσφύγων και μεταναστών». Την 1η Ιουλίου 2019 από τη Σάμο ο Κυρ. Μητσοτάκης δήλωνε ότι «η αποσυμφόρηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου είναι προτεραιότητα».
Στις 14 Νοεμβρίου 2019 ο Αδωνης Γεωργιάδης σχολίαζε ότι «κανένας μας δεν αισθάνεται ευχάριστα με την αναγκαστική μεταφορά μεταναστών στην ενδοχώρα». Είχε βέβαια προηγηθεί δήλωσή του από τη Χίο στις 23 Οκτωβρίου 2016: «Η γραμμή του Κυρ. Μητσοτάκη είναι καθαρή. Φύλαξη των συνόρων, προαναχωρησιακά κλειστού τύπου κέντρα στην ηπειρωτική χώρα. Στα νησιά μόνο hotspots, στα οποία θα μένουν μόνο δυο τρεις ημέρες το πολύ για να φεύγουν και να πηγαίνουν στα κέντρα».
Σχετικές δηλώσεις δεν θα μπορούσε να μην κάνει και ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος. Προκειμένου να ταχθεί υπέρ της κυβερνητικής γραμμής σχετικά με την αποσυμφόρηση των νησιών ανέφερε το εξής προκλητικό: «Βεβαίως μπορούν να πάνε πρόσφυγες στα ξερονήσια. Είναι χώροι για να “φιλοξενήσουμε” κάποιους. Πρέπει να ξεπεράσουμε αυτά τα ταμπού, να ξεπεράσουμε τα κόμπλεξ του παρελθόντος, τα μετεμφυλιακά και τα δικτατορικά». Ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης άδειασε μεν τον Μπογδάνο αλλά τάχθηκε με τη σειρά του υπέρ της δημιουργίας ΚΥΤ για να αποσυμφορηθούν τα νησιά.
Ακροδεξιά πολιτική
Αυτή η ρητορική είναι και ο λόγος που λίγο καιρό αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά της η κυβέρνηση διέδιδε ότι βρέθηκαν οχτώ στρατόπεδα στην ενδοχώρα όπου μπορούν να κατασκευαστούν ΚΥΤ. Λίγες ημέρες αργότερα όμως η ΕΕ ακύρωσε τα κυβερνητικά σχέδια, αφού διεμήνυσε ότι δεν θα χρηματοδοτήσει την κατασκευή και λειτουργία κλειστών προαναχωρησιακών κέντρων κράτησης. Ως αποτέλεσμα, η κυβέρνηση οδηγήθηκε σε πράξη νομοθετικού περιεχομένου βάσει της οποίας επιτάσσονται ακίνητα και εκτάσεις σε Λέσβο, Χίο, Σάμο, Λέρο και Κω προκειμένου να κατασκευαστούν ΚΥΤ. Οι υποσχέσεις της ΝΔ έπεσαν στο κενό. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο πρωθυπουργός σε δηλώσεις του την περασμένη Πέμπτη συσχέτισε τα επεισόδια στα νησιά με τους «αγανακτισμένους», καλώντας τους κατοίκους να δείξουν «ψυχραιμία και υπευθυνότητα».
Δεν ήταν όμως όλες οι υποσχέσεις της ΝΔ ψευδείς, αφού ο Κυρ. Μητσοτάκης –προκειμένου να ικανοποιήσει και τα ρατσιστικά αντανακλαστικά σημαντικής μερίδας ψηφοφόρων του κόμματος– διεμήνυε ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι η επιτάχυνση όλων των προβλεπόμενων διαδικασιών ασύλου και η φύλαξη των εθνικών συνόρων. Αυτός ήταν και ο λόγος που στις 31 Οκτωβρίου 2019 ψήφισε το νομοσχέδιο σχετικά με τη διαδικασία ασύλου, η οποία στην πράξη καταργείται αφού χιλιάδες πρόσφυγες τίθενται εκτός συστήματος χωρίς να λαμβάνεται υπόψη αν είναι σοβαρά ασθενείς ή θύματα βασανιστηρίων και ενώ εξαιρέθηκαν από τις ευάλωτες κατηγορίες αιτούντων όσοι είναι 16-18 ετών.
Στο νομοσχέδιο προβλέπεται επίσης η αύξηση του χρόνου κράτησης έως και 36 μήνες κι ενώ μόλις 2 στους 100 αιτούντες άσυλο στα νησιά έχουν πρόσβαση σε νομική υποστήριξη. Χιλιάδες είτε θα παραμένουν φυλακισμένοι για τεράστιο χρονικό διάστημα είτε θα επαναπροωθούνται στη χώρα τους, ενδεχομένως και στον θάνατο. Η κυβέρνηση για να αποδείξει ότι κινείται στα πρότυπα του Σαλβίνι ετοιμάζεται να τοποθετήσει πλωτό φράγμα στο Αιγαίο με στόχο να εμποδίσει την άφιξη των «εισβολέων»! Κι ας έχουν μειωθεί κατά πολύ οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές το 2019 σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
Ολοι εναντίον της
Ενδεικτική του εκρηκτικού κλίματος που επικράτησε στη Λέσβο και της πόλωσης ανθρώπων με τελείως διαφορετική πολιτική ταυτότητα που εντέλει ενώθηκαν ενάντια στην κυβερνητική πολιτική είναι η μαρτυρία μιας κατοίκου στο Documento: «Κατέβηκε κόσμος από το χωριό, ενώ ταυτόχρονα υπήρχαν αναρχικοί και χρυσαυγίτες. Είμαστε στα ίδια χαρακώματα –κάτι που είναι λυπηρό– αλλά δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Είμαστε όλοι στον δρόμο κατά της κρατικής βίας που επιβάλλει η κυβέρνηση. Ο κόσμος κατέβηκε αυθόρμητα στους δρόμους, δεν καπελώνεται από πουθενά. Δεν ξέρω αυτός ο κόσμος που θα απογοητευτεί από την κυβέρνηση –αν δεν έχει ήδη απογοητευτεί– πού θα στραφεί. Φοβάμαι προς το ακόμη χειρότερο, ακόμη πιο δεξιά. Δεν νομίζω όμως ότι αυτός ο κόσμος έχει βάλει μυαλό και κατεβαίνει γι’ αυτό τον λόγο. Αυτό που λέει αυτός ο κόσμος είναι ότι μας παίρνουν τη γη και την πατρίδα μας. Εμείς κατεβαίνουμε στον δρόμο γιατί δεν θέλουμε κλειστές δομές. Δεν έχουμε τα ίδια αιτήματα, αλλά αυτήν τη στιγμή είμαστε όλοι μαζί γιατί κανείς δεν θέλει να γίνει κλειστή δομή».
«Φυλακή για να μη φαίνονται»
Η μαρτυρία μιας άλλης κατοίκου της Λέσβου στο Documento θυμίζει πολεμική ανταπόκριση: «Την περασμένη Τρίτη φάγαμε πολύ ξύλο στην Καράβα. Υπήρχαν παιδιά από την αναρχία που είχαν πάρει τηγάνια και κατσαρόλια και τραγουδούσαν μπροστά από τους αστυνομικούς. Κι αυτοί αναίτια έβγαλαν την αύρα. Ενα παιδί το σάπισαν στο ξύλο. Από τη μια μεριά μας περικύκλωναν οι ματατζήδες και από την άλλη η αύρα».
Σχετικά με την ανθρωπογεωγραφία των διαδηλωτών η κάτοικος σημείωσε ότι «ενώθηκε ο κόσμος. Δεν υπάρχει πολιτική θέση. Εννοείται πως υπάρχουν και πολλοί “υπερπατριώτες” και φασίστες, οι οποίοι θέλουν να φύγουν από το νησί οι αιτούντες άσυλο. Οπότε για τους δικούς τους λόγους δεν θέλουν κλειστά κέντρα κράτησης. Οι υπόλοιποι επίσης δεν θέλουμε προφανώς την κλειστή δομή, αλλά για τους ίδιους τους ανθρώπους που θέλουν να κλείσουν εκεί. Θέλουμε να γίνει κάτι ώστε αυτός ο κόσμος να μη ζει σε αυτές τις άθλιες συνθήκες. Οπότε όλος αυτός ο κόσμος έχει ενωθεί κάτω από άλλες προοπτικές».
Κοινός στόχος είναι και «η αγανάκτηση εναντίον της κυβέρνησης. Συνεχίζουν να έρχονται άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν πού να μείνουν. Και τώρα θέλουν να χτίσουν ΚΥΤ. Θέλουν να τους φυλακίσουν, να μη φαίνονται τα χάλια τους στις άθλιες συνθήκες που ζουν φυλακισμένοι».
«Σου άρεσε το γαμησάκι;»
«Το κλίμα των ημερών είναι απλό: Εδώ δεν είναι Αθήνα, εδώ είναι σύνορα. Δεν λογαριάζουμε κανέναν ματατζή, όποια κυβέρνηση κι αν τον στέλνει». Τα οργισμένα λόγια κατοίκου της Λέσβου στο Documento είναι χαρακτηριστικά της οργής που αισθάνονται οι κάτοικοι: «Δεν έχουμε πολιτικές ταυτότητες. Εδώ είμαστε τρελοί, δεν λογαριάζουμε τίποτα. Οσο και να προκαλεί αυτή η κυβέρνηση και η κάθε κυβέρνηση, εμείς εδώ δεν θα πέσουμε. Εδώ στη Μυτιλήνη έβγαλαν όπλα, πυροβόλησαν, μας έδειραν και εμείς δεν έχουμε τίποτα. Ούτε μάσκες ούτε μολότοφ, κι όμως καταφέραμε να διώξουμε τις διμοιρίες και να ξαναπάρουμε το Καβακλί και το Διαβολόρεμα. Μπορεί εμάς να μη μας υπολογίζει κανείς επειδή είμαστε ξεχασμένοι από τον Θεό, όμως κρατάμε Θερμοπύλες».
Η αστυνομική καταστολή ήταν τεράστια: «Φάγαμε πολύ ξύλο και χημικά. Χτύπησαν παπάδες, μωρά, γέρους και γυναίκες. Εμένα προσωπικά με χτύπησαν την περασμένη Τρίτη χωρίς να έχω κάνει κάτι. Ενας από τους τρεις ματατζήδες που προσπάθησαν να με ρίξουν κάτω μου είπε “σου άρεσε το γαμησάκι ή θέλεις δεύτερο γύρο;”. Τόσο μάγκες! Μας λένε τουρκόσπορους, μας βρίζουν. Δεν θα τους περάσει. Εμείς θέλουμε να φύγει ο κόσμος που είναι εγκλωβισμένος στο νησί μας. Οπως το ίδιο θέλουν κι αυτοί. Δεν θέλουμε φυλακές. Την ησυχία μας θέλουμε».
Ετος
προσφυγεσ
2015
861.630
2016
177.234
2017
36.310
2018
50.508
2019
74.613
Παρά τα όσα ισχυρίζεται η κυβέρνηση, οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές μπορεί να είναι αυξημένες το 2019 σε σχέση με τα δύο προηγούμενα χρόνια, ωστόσο ο αριθμός τους είναι κατά πολύ μικρότερος σε σχέση με την περίοδο 2015-2016. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση επικαλούμενη ψευδή στοιχεία αναφορικά με το ποσοστό των αιτούντων που έχουν υψηλό προσφυγικό προφίλ κάνει αποκλειστικά λόγο για μεταναστευτικό και όχι για προσφυγικό ζήτημα, σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει την ακροδεξιά πολιτική της.
Από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης η ΝΔ με πρωτεργάτη τον Κυρ. Μητσοτάκη μιλούσε επί χρόνια για αδιαφάνεια, σκάνδαλο και κακοδιαχείριση στα κονδύλια για τη σίτιση των προσφύγων. Σήμερα, όμως, μήνες μετά την ανάληψη των ηνίων της διακυβέρνησης της χώρας, μοιράζουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ σε εταιρεία που κάποτε είχαν καταγγείλει.
Το θέμα της σίτισης των προσφύγων και των μεταναστών στα ΚΥΤ ερευνάται από το 2018 από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF). Η ΝΔ το εκμεταλλεύτηκε αυτό σύσσωμη στο έπακρον.