Μέσα σ ένα ιδιαίτερα συγκινητικό κλίμα πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Τρίτης, 11 Ιουνίου, η παράσταση του θεατρικού εργαστηρίου του σωφρονιστικού καταστήματος Κορυδαλλού.
«Ελευθερία-Ελευθερία». Με αυτή τη φράση ξεκίνησε η «Αντιγόνη» όπως την οραματίστηκε η Αικατερίνη Παπαγεωργίου και οι συμμετέχοντες του θεατρικού εργαστηρίου Κορυδαλλού. Οι 26 κρατούμενοι – μέλη μαζί με τις ηθοποιούς Αφροδίτη Κατσαρού και Ζηνοβία Ανανιάδου, μετέτρεψαν για λίγο το προαύλιο των φυλακών κορυδαλλού σε ένα ανοιχτό θέατρο. Κουστούμια σε γήινα χρώματα, λιτό σκηνικό και θαυμασμός για ότι κατάφεραν τόσους μήνες οι συμμετέχοντες.
Το σπουδαίο κείμενο του Σοφοκλή, έχοντας τον ίδιο τον άνθρωπο στο κέντρο του, ζωντάνεψε μέσα από τις ερμηνείες των κρατούμενων. Κάθε λέξη έπαιρνε νόημα μαρτυρώντας τη σκληρή δουλειά που είχε προηγηθεί. Καμία προχειρότητα και κανένας εύκολος εντυπωσιασμός δεν είχε θέση στη χθεσινή παράσταση που ολοκληρώθηκε με τους στίχους του τραγουδοποιού Θανάση Παπακωνσταντίνου «Όσες κι αν χτίζουν φυλακές, κι αν ο κλοιός στενεύει, ο νους μας είναι αληταριό, που όλο θα δραπετεύει».
Κάπως έτσι, έστω για λίγο κρατούμενοι και επισκέπτες μοιραστήκαμε μια αλήθεια πολύτιμη από την α΄ στροφή του πρώτου στάσιμου της τραγωδίας «πολλὰ τὰ δεινὰ κοὐδὲν ἀνθρώπου δεινότερον πέλει».
Το θεατρικό εργαστήρι
Από το 2016, το Σωφρονιστικό κατάστημα κράτησης Κορυδαλλού, έχει τη δική του θεατρική ομάδα. Το θεατρικό εργαστήρι δημιουργήθηκε κατόπιν πρωτοβουλίας του Σ.Κ.Κ. Κορυδαλλού, της Γενικής Γραμματείας Αντιεγκληματικής Πολιτικής του Εθνικού Θεάτρου και του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά.
Σκοπός του εργαστηρίου είναι να δοθεί στους συμμετέχοντες η δυνατότητα να βιώσουν τα οφέλη της θεατρικής πράξης, εντός της ιδιαίτερης συνθήκης στην οποία βρίσκονται. Μέσα από τη διαδικασία των συναντήσεων οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να καλλιεργήσουν τις πνευματικές τους ικανότητες, τη δημιουργικότητά τους και μέσα από την ομαδικότητα να αυτοβελτιωθούν γνωρίζοντας την αξία της συλλογικότητας.
Πέντε είναι οι παραστάσεις που έχουν ανέβει από το 20216 που ξεκίνησε το εργαστήριο. Το πρώτο έργο ήταν η «Τρικυμία» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ (2016-2017), σειρά πήρε ο «Θάλαμος αρ.6» του Άντον Τσέχωφ (2017-2018), ακολούθησαν τα «Οικόπεδα με θέα» του Ντάβιντ Μάμετ (2018-2019) και το 2022-2023 ανέβηκαν οι «Πέρσες» του Αισχύλου για να φτάσουμε στο σήμερα και στην «Αντιγόνη» του Αισχύλου.
Την παράσταση παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, η Διευθύντρια του Σ.Κ.Κ., Μαρία Στέφη, εισαγγελείς και φυσικά οι φύλακες του ιδρύματος που χειροκρότησαν και αυτοί με τη σειρά τους το άρτιο αποτέλεσμα.
Εμψυχωτές του εργαστηρίου είναι η σκηνοθέτις Αικατερίνη Παπαγεωργίου και ο ηθοποιός Γιώργος Πατεράκης, ενώ συντονίστρια και «φύλακας άγγελος» του θεατρικού εργαστηρίου είναι η κοινωνιολόγος Γιολάντα Κωνσταντινίδου, που όχι μόνο δεν έλειψε στιγμή από το πλευρό των συμμετεχόντων αλλά είναι εκείνη που επιμένει να υπογράφει συστατικές επιστολές που λειτουργούν ευνοϊκά στο φάκελο των κρατουμένων.
Για την ίδια οι άνθρωποι των φυλακών αξίζουν μια ζωή μακριά από το στίγμα του εγκλεισμού: «Η δικαιοσύνη δεν είναι τιμωρητική. Όλοι οι άνθρωποι αξίζουν μια δεύτερη ευκαιρία. Είναι δύσκολος ο εγκλεισμός. Και μόνο που στερούνται την ελευθερία τους είναι φοβερό. Ας τους δώσουμε μια ελπίδα. Μια ευκαιρία να βγουν από εδώ μέσα και να ζήσουν καλύτερα. Αυτό κάνουμε με το θεατρικό εργαστήρι. Αυτό κάνουμε με όλες τις δράσεις. Θέλουμε βοήθεια για να συνεχίσουμε. Εδώ και οκτώ χρόνια η Εναλλακτική σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής βοηθάει τους κρατούμενους μέσα από το εργαστήρι μουσικής. Τον Ιούλιο έχουμε και τη συναυλία μας. Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να βοηθήσουν και πρέπει να βοηθήσουν. Χρειαζόμαστε κι άλλους. Οι κρατούμενοι είναι άνθρωποι όπως όλοι μας».
Η «Αντιγόνη» και οι άγραφοι νόμοι της ζωής
Η απόφαση της σκηνοθέτριας, Αικατερίνης Παπαγεωργίου, να ανεβάσει στις φυλακές Κορυδαλλού την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή χαιρετήθηκε με ενθουσιασμό από το σύνολο των συμμετεχόντων. Ο τρόπος που η ηρωίδα αντιστέκεται στους κοινωνικούς νόμους υψώνοντας το ανάστημα της απέναντι στην εξουσία που έχει επιβάλλει τον τρόμο στην πόλη άγγιξε τους κρατούμενους που αμέσως ενδιαφέρθηκαν να μάθουν περισσότερα για το έργο.
Όπως επισήμανε στο Documento η σκηνοθέτρια, η φυλακή έχει τους δικούς της νόμους οι οποίοι είναι σκληροί μα έχουν και τσαγανό: «Είναι ουτοπία να πιστεύουμε πως με τις συνθήκες που επικρατούν στις φυλακές μπορεί να επιτευχθεί σωφρονισμός. Οι άνθρωποι που βρίσκονται εδώ κρίθηκαν για τις πράξεις τους και πληρώνουν το τίμημα των έργων τους. Από εκεί και πέρα όμως οφείλουμε να σκεφτούμε τι θα γίνουν αυτοί οι άνθρωποι όταν αποφυλακιστούν. Που θα βρουν δουλειά και πως θα ενταχθούν ξανά στο κοινωνικό σύνολο» και συνεχίζει «Αποφασίσαμε να ανεβάσουμε την «Αντιγόνη» γιατί όπως εκείνη επιλέγει να ακολουθήσει τους άγραφους νόμους των θεών έτσι και η φυλακή έχει τους δικούς της άγραφους νόμους που μπορεί να είναι σκληροί αλλά και η πραγματικότητα εδώ είναι πολύ σκληρή. Η αντίσταση της Αντιγόνης στην εξουσία είναι ένα όμορφο παράδειγμα για το πώς η αντίσταση μπορεί να γίνει μέσα από την τέχνη».
Έχουμε φωνή-Ακούστε μας
Συχνά αναφερόμαστε στους ανθρώπους που εκτίουν την ποινή τους στις φυλακές με διάφορα ονόματα. Κρατούμενοι, τρόφιμοι, έγκλειστοι, παραβάτες είναι μόνο μερικά από αυτά. Ο Δημήτρης, ο Νίκος, ο Αριστείδης, ο Μπουσί, ο Κώστας, ο Τρύφωνας είναι -μεταξύ άλλων- τα μέλη της θεατρικής ομάδας των φυλακών Κορυδαλλού.
Ο Δημήτρης πριν 10 μήνες συμμετείχε στα γυρίσματα πολύ γνωστής σειράς μεγάλου ιδιωτικού καναλιού. Τώρα περιμένει την εκδίκαση της υπόθεση του και ελπίζει οι δικαστές να δείξουν επιείκεια.
Ο Νίκος είναι πρώην δημοσιογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός. Σε δύο ημέρες θα αποφυλακιστεί. Το πρώτο πράγμα που ανέφερε είναι πως στο φάκελο της υπόθεσης του έπαιξε θετικό ρόλο η βεβαίωση της συμμετοχής του στο θεατρικό εργαστήρι.
Ο Αριστείδης έχει τρία παιδιά. Συνέχεια μου έλεγε πως θέλει να βγει έξω και να μην χάσει ούτε μια μέρα από τη ζωή τους.
Ο Μπουσί έχει περάσει από Αυλώνα, Αλικαρνασσό και τώρα βρίσκεται στον Κορυδαλλό. Μπαινοβγαίνει στις φυλακές από τα 20 του. Για εκείνον έξω είναι δύσκολα γιατί κανείς δεν του δίνει δουλειά.
Ο Κώστας περιμένει το εφετείο. Μου σχολιάζει τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών και φωνάζει που η ακροδεξιά ανεβαίνει. Φταίει, όπως ισχυρίζεται, και η Αριστερά που δεν λέει να σοβαρευτεί.
Ο Τρύφωνας περιμένει να έρθει η πρώην σύζυγός του μαζί με την κουμπάρα τους. Τα παιδιά του είναι στη Γερμανία και στη Θεσσαλονίκη. Μου είπε πως η καλύτερη ευχή είναι να περάσει γρήγορα ο καιρός και να βγει έξω.
Διαβάστε επίσης:
Είδαμε την παράσταση του Κριστόφ Βαρλικόφσκι στην Πειραιώς 260
Είδαμε την έκθεση κοστουμιών της ταινίας Poor things στο Μουσείο Μπενάκη
