Στην πρόβα: «Ήλιος με δόντια» - Μια ιστορία που πρέπει να ειπωθεί

Λίγες ημέρες πριν την πρεμιέρα είδαμε πρόβα της παράστασης «Ήλιος με δόντια» του Γιάννη Μακριδάκη, στο θέατρο Μπέλλος, σε σκηνοθεσία Θανάση Ζερίτη.

«Μη του λες κουβέντα του κουνιστού», «Κουβαλάει βρωμιές», «Που είναι το φόρεμα σου μωρή».

Η αλήθεια είναι πως πριν παρακολουθήσω πρόβα της παράστασης «Ήλιος με δόντια» σε σκηνοθεσία Θανάση Ζερίτη δεν είχα ιδέα για το μυθιστόρημα του Γιάννη Μακριδάκη. Είχα διαβάσει άλλα έργα του συγγραφέα όμως για την ιστορία του Κωνσταντή δεν γνώριζα τίποτα.

Ίσως για αυτό ξαφνιάστηκα όταν είδα στη σκηνή του θεάτρου Μπέλλος ένα τυπικό αρχονταρίκι. Τα κουστούμια-άμφια που φορούν οι ηθοποιοί Παναγιώτης Εξαρχέας και Γιάννης Λεάκος, ο μεγάλος σταυρός και οι καμπάνες που ακούγονται μαζί με τις ηχογραφημένες ψαλμωδίες δια στόματος Δημήτρη Καραμπέτση μπορεί να σε προϊδεάζουν για αυτό που θα ακολουθήσει σε καμία περίπτωση όμως για το φινάλε του έργου που προσωπικά με σόκαρε.

Η ντροπή του Φρουρίου

Ο Κωνσταντής Χάψας γεννήθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα στο Κάστρο της Χίου, γνωστό και ως Φρούριο, στη βόρεια πλευρά του λιμανιού της πόλης. Δύο ήταν οι μεγαλύτερες ντροπές του Φρουρίου, οι παστρικές και ο Κωνσταντής. Οι παστρικές γιατί ασκούσαν το αρχαιότερο επάγγελμα και ο Κωνσταντής επειδή ήταν λίγο θηλυπρεπής. Η ομορφιά του σκανδάλιζε τους νοικοκυραίους του νησιού όπως τους σκανδάλιζαν και οι προσφύγισσες που είχαν περάσει από απέναντι και τις κατηγορούσαν πως θα μαγέψουν τους άντρες τους.

Το μοναδικό στήριγμα του Κωνσταντή ήταν η μητέρα του. Όταν έβλεπε τους γείτονες να παίρνουν με τις πέτρες τον Κωνσταντή άρχιζε τις κατάρες και παρακαλούσε «να τους βρει κακή σκορδούλα». Μόνο που, τελικά, η «κακή σκορδούλα» βρήκε την ίδια αφήνοντας τον Κωνσταντή ορφανό. Τα όσα ακολούθησαν μέχρι και τον θάνατο του καταγράφονται σε μπομπίνες που τις διέσωσε ο άνθρωπος που ήταν μαζί του μέχρι και την τελευταία στιγμή.

Ο Κωνσταντής της Χίου – Η Δήμητρα της Λέσβου

Η ιστορία του Κωνσταντή είναι μια από αυτές τις ιστορίες που δύσκολα θα ακούσεις να συζητάνε. Ίσως ακούσεις να τις ψιθυρίζουν όχι όμως να μιλάνε ανοιχτά για αυτές. Η ιστορία του Κωνσταντή μοιάζει με εκείνη της «Δήμητρας της Λέσβου» και τόσες άλλες που δεν θα μάθουμε ποτέ.

Την κακοποίηση ο Κωνσταντής την ένιωσε από πολύ μικρός. Ο εξευτελισμός που βίωνε ήταν καθημερινός. Βρισιές, ξύλο και ο παπά Νικόλας που τον στρίμωξε στο ιερό γιατί ήθελε να του γνωρίσει τον δρόμο του θεού. Λίγο αργότερα και αφού δούλευε σαν κάλφας στον μαστρό-Μιμάκη γνώρισε τον Αποστόλη. Ο Κωνσταντής τον αγαπούσε πολύ κι ας τον πονούσε όταν τον άγγιζε χαμηλά. Δεν ήθελε να του χαλάσει χατίρι. Εξάλλου, ο Αποστόλης ήταν ο μόνος που τον αποδεχόταν για αυτό που ήταν. Τι κι αν τον πίεζε να ολοκληρώσουν και τον απειλούσε πως θα τον παρατήσει. Ο Κωνσταντής ένιωθε ευγνωμοσύνη. Μόνο όταν ο Αποστόλης έβρισε την κυρία Μάγδα, μια από τις παστρικές του Φρουρίου, ο Κωνσταντής αντέδρασε. Τις νοιαζόταν ειλικρινά αυτές τις γυναίκες που μύριζαν ωραία γιατί του μοιάζανε και τους έμοιαζε.

Το Ιδιώνυμο

Ο Θανάσης Ζερίτης συνεπής στο νεοελληνικό κείμενο και έχοντας μαζί τη σταθερή του συνεργάτιδα Νεφέλη Μαϊστράλη, με όχημα το μυθιστόρημα του Γιάννη Μακριδάκη «Ήλιος με δόντια», ξετυλίγουν τις σημαντικότερες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας μέσα από τις αφηγήσεις ενός ανθρώπου που άθελα του έγινε μέρος της. Ακόμα και το παρατσούκλι που του έδωσαν κουβαλούσε το βάρος της ιστορίας. «Ιδιώνυμο» τον φώναζαν όπως το ειδικό αδίκημα που περιγράφεται στον νόμο N.4229/24 του Ελευθέριου Βενιζέλου και σκοπός του ήταν η δίωξη κάθε αντικαθεστωτικής ιδέας καθώς και η καταστολή των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων.

«Έχει σημασία να ακουστεί η ιστορία του Κωνσταντή»

Αυτό που εντυπωσιάζει στη δουλειά του Θανάση Ζερίτη είναι ο τρόπος του να λέει ιστορίες. Το να αφηγείσαι μια ιστορία χωρίς να την προδίδεις δεν είναι κάτι εύκολο. Οι ηθοποιοί Παναγιώτης Εξαρχέας και Γιάννης Λεάκος μοιράζονται όλους τους χαρακτήρες του έργου παίρνοντας πάνω τους ένα δύσκολο κείμενο που το δικαιώνουν από το πρώτο κιόλας λεπτό γκρεμίζοντας την απόσταση ανάμεσα σε σκηνή και πλατεία. Μέσα από τις ερμηνείες τους η ιστορία του Κωνσταντή γίνεται η δική μας ιστορία.

Για τον σκηνοθέτη αυτό που έχει σημασία είναι οι θεατές να μάθουν την ιστορία του Κωνσταντή και στη θέση του να τοποθετήσουν κάθε άνθρωπο που δοκιμάζεται επειδή είναι διαφορετικός. Έτσι κι αλλιώς σε μια κοινωνία που έχει μάθει να κλείνει τα μάτια όλοι έχουμε τη δική μας ιστορία να υπερασπιστούμε: «Ο Κωνσταντής είναι ένας άνθρωπος που κουβαλάει τα δικά του τραύματα. Έζησε μια ζωή μέσα στο σκοτάδι. Αυτό που μου έκανε εντύπωση όταν διάβασα το βιβλίο του Μακριδάκη ήταν πως στην καρδιά του Κωνσταντή δεν υπάρχει μίσος ούτε καν οργή για τους βασανιστές του. Προσπαθώντας να γιατρέψει τις πληγές του φτιάχνει έναν ιδανικό κόσμο όπου η αγάπη είναι η απάντηση σε ό,τι τον πλήγωσε. Η ανάγκη του για αποδοχή, η επιθυμία του να χωρέσει στις ζωές των άλλων έχουν δημιουργήσει ένα κουκούλι που εκεί μέσα η κακοποίηση και η ταπείνωση δίνουν τη θέση τους στην καλοσύνη. Δεν ξέρω τι είχε στο μυαλό του και πως γίνεται να χαμογελάς μπροστά σε τέτοιο σκοτάδι αλλά υπάρχουν αρκετοί Κωνσταντήδες εκεί έξω. Δυστυχώς υπάρχουν και πολλοί Αποστόληδες για να μη μιλήσω για αυτούς που σηκώνουν την πέτρα και την ρίχνουν έτοιμοι να κρίνουν και να πληγώσουν κάθε ευάλωτο πλάσμα που βρίσκεται στο δρόμο τους. Για αυτό έχει σημασία να ακουστεί η ιστορία του Κωνσταντή γιατί μαζί του κουβαλάει κάθε άνθρωπο που έχει αδικηθεί».

Αντί επιλόγου

Υπάρχει ένα γεγονός που συνέβη, το τελευταίο έτος της γερμανικής κατοχής, τον Φεβρουάριο του 1944 και σημάδεψε τη ζωή και τον θάνατο του Κωνσταντή για πάντα. Πρόκειται για τον βομβαρδισμό του πλοίου liberty» του Λευκού Στόλου, με την ονομασία «Wiril», που μετέφερε τρόφιμα στην πληγείσα Χίο. Καμιά φορά είναι παράξενο πως οι ιστορίες μπλέκονται μεταξύ τους. Το μόνο σίγουρο είναι πως πριν πεθάνει ο Κωνσταντής, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, τους συγχώρεσε όλους.

INFO

Σκηνοθεσία: Θανάσης Ζερίτης

Δραματουργική επεξεργασία: Νεφέλη Μαϊστράλη

Σκηνικά- Κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα

Κίνηση: Πάνος Τοψίδης

Παίζουν: Παναγιώτης Εξαρχέας, Γιάννης Λεάκος

Ακούγεται ο Δημήτρης Καραμπέτσης και ο Κώστας Φλωκατούλας.

Ημέρες και ώρες παραστάσεων:

Κάθε Σάββατο στις 18:00 και κάθε Κυριακή στις 21:00

Θέατρο Μπέλλος

Διαβάστε επίσης:

Τι θα δούμε απόψε; Θέατρο, συναυλίες, εκθέσεις έως 2 Νοεμβρίου – Η ατζέντα της πόλης