Η ομάδα του Docville ανατρέχει στις 40 σημαντικότερες στιγμές από τον χώρο του πολιτισμού για τη χρονιά που αφήνουμε πίσω μας.
Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Καϊμάκης, Κατερίνα Αγγελιδάκη, Ειρήνη Δρίβα, Αντώνης Μποσκοΐτης, Ηρακλής Λογοθέτης, Εμυ Ντούρου, Γιάννης Πούλλος
01
Η τραγωδία της Ακρόπολης
Αφού την τσιμέντωσαν, την έβγαλαν στο σφυρί. Για τους μεγαλύτερους πλειοδότες και για τα χοντρά πορτοφόλια που μπορούν πλέον να την απολαμβάνουν πριβέ. Για τους Ινδούς επιχειρηματίες που κάνουν πάρτι με χλαμύδες και περικεφαλαίες. Για τα πρακτορεία και τους κρουαζιεράδες που κανένας πια δεν ελέγχει. Οι αρχαιοφύλακες απομακρύνθηκαν από τις πύλες εισόδου του μνημείου και για πρώτη φορά στα χρονικά η έκδοση και ο έλεγχος των εισιτηρίων πέρασαν στα χέρια ιδιωτικής εταιρείας, όπως και η υποδοχή των υψηλών πελατών για τις ιδιωτικές ξεναγήσεις. Εναντι αδρής αμοιβής, φυσικά, με ποσό που έφτανε και περίσσευε για να ενισχυθεί με προσλήψεις το φυλακτικό προσωπικό της Ακρόπολης. Η παραχώρηση της διαχείρισης του μεγαλύτερου πολιτιστικού θησαυρού της χώρας σε εργολάβους ήταν μια συνειδητή απόφαση της κυβέρνησης χωρίς καν το άλλοθι της οικονομίας πόρων.
02
Συναυλία για τα Τέμπη
Ηταν μια συναυλία απ’ αυτές που όταν περάσουν τα χρόνια θα λέμε «ήμουν κι εγώ εκεί». Χιλιάδες άνθρωποι προσήλθαν σαν σε προσκύνημα στο Καλλιμάρμαρο (11/10) για τον δικό τους φόρο τιμής σε 57 χαμένες ψυχές και για μια διαμαρτυρία μετά μουσικής. Ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, η Τάνια Τσανακλίδου, ο Λουδοβίκος των Ανωγείων, η Μάρθα Φριντζήλα, η Ιουλία Καραπατάκη, ο Δημήτρης Μυστακίδης, οι Κοινοί Θνητοί και ο Φοίβος Δεληβοριάς με το ολοκαίνουργιο σπαραξικάρδιο τραγούδι του αναδείχτηκαν στους μεγάλους πρωταγωνιστές της βραδιάς. Η συναυλία για τα Τέμπη αποσιωπήθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, από το μεγαλύτερο μέρος των ΜΜΕ, ωστόσο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φρόντισαν για τη live μετάδοσή της και για τα πολλά βιντεάκια που προέκυψαν και που μοιράζονταν για μέρες σε Facebook, Instagram και Twitter.
03
Πυρετός δημιουργίας στο ελληνικό σινεμά
Για πρώτη φορά εδώ και χρόνια είδαμε σημαντικό αριθμό ελληνικών ταινιών που κατάφεραν είτε να διακριθούν σε κάποιο φεστιβάλ είτε να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του κοινού («Πολύδροσο», «Το καλοκαίρι της Κάρμεν», «Ο τελευταίος ταξιτζής», «Μέντιουμ», «Κουραμπιέδες από χιόνι», «Φόνισσα» κ.ά.), ενώ αναμένουμε με περιέργεια να μάθουμε την πορεία που θα διαγράψει στα ταμεία το «Υπάρχω», το οποίο ήδη κάνει τεράστια επιτυχία. Τον τίτλο πάντως της καλύτερης ελληνικής ταινίας στα βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου απέσπασε το «Animal» (φωτογραφία) της Σοφίας Εξάρχου (επτά συνολικά νίκες) αφήνοντας στη «Φόνισσα» την πίκρα για τη δεύτερη θέση, που έγινε εντονότερη λίγους μήνες μετά το φιάσκο του ΥΠΠΟ γύρω από την περίφημη ελληνική υποψηφιότητα στα Οσκαρ.
04
Νταλάρας – Παπακωνσταντίνου
Αναμφισβήτητα το σχήμα του φετινού χειμώνα είναι η σύμπραξη του Γιώργου Νταλάρα με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου στο VOX. Δεν γνωρίζουμε ποιος είναι ο ιθύνων νους –ενδεχομένως ο στιχουργός και ραδιοφωνικός παραγωγός Οδυσσέας Ιωάννου που εμφανίζεται επίσης να διαβάζει κείμενά του–, πάντως πρόκειται για μια καθ’ όλα συγκινητική επανένωση των δύο κορυφαίων Ελλήνων τραγουδιστών 34 χρόνια μετά τις θρυλικές συναυλίες τους στο Αττικόν.
05
Γλυπτά του Παρθενώνα
Χωρίς η βρετανική πλευρά να κάνει πίσω στις θέσεις της, αφού στο τραπέζι των μυστικών διαπραγματεύσεων με την κυβέρνηση και τον Ελληνα πρωθυπουργό δεν μπαίνουν ούτε το θέμα της κυριότητας των Γλυπτών ούτε η αλλαγή του νόμου του 1963 που απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να επιστρέφει θησαυρούς του, η ελληνική πλευρά συζητάει με τον επικεφαλής του μουσείου για μακροχρόνιο δανεισμό με αντάλλαγμα διακεκριμένες ελληνικές αρχαιότητες που θα εκτεθούν στο Λονδίνο. Η λύση που προκρίνεται είναι η παρακαταθήκη (deposit), όπως έγινε με το θραύσμα Fagan από το Παλέρμο, η οποία επίσης είναι σύνθετη και ακανθώδης.
06
Για τη δημοκρατία
Η αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα μας σηματοδότησε την έναρξη της μεταπολίτευσης, μιας μακράς περιόδου που τη βρίσκει στο σήμερα να παλεύει με την άνοδο της ακροδεξιάς σε Ελλάδα και Ευρώπη. Δύο παράλληλες εκθέσεις –«Δημοκρατία» στην Εθνική Πινακοθήκη και «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της» στο Κέντρο Τεχνών του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων– συγκέντρωσαν σπάνιο αρχειακό υλικό, φωτογραφίες, πρωτοσέλιδα εφημερίδων, εικαστικά έργα και βιντεοπροβολές, υπενθυμίζοντάς μας γιατί δεν πρέπει να εφησυχάζουμε.
07
Μουσεία ΝΠΔΔ
Η παταγώδης αποτυχία της μετατροπής των πέντε μεγάλων μουσείων της χώρας σε «ανεξάρτητους» και «ευλύγιστους» οργανισμούς (Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου) δεν μπορεί να κρυφτεί όσες φιλότιμες προσπάθειες κι αν κάνει η κυβέρνηση να μας πείσει για το αντίθετο. Με κλειστές πάνω από τις μισές αίθουσες το κατακαλόκαιρο λόγω έλλειψης προσωπικού, με ελλιπή ή καθόλου καθαριότητα και με κλειστά πωλητήρια, το μπάχαλο δεν έχει τέλος. Κερασάκι στην τούρτα η παραχώρηση του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου για γαμήλια τελετή στην τέως βασιλική οικογένεια.
08
Το νέο άλμπουμ του ΛΕΞ
Στην εκπνοή της χρονιάς κυκλοφόρησε το ολοκαίνουργιο ψηφιακό άλμπουμ του ράπερ ΛΕΞ με τίτλο «Γ.Τ.Κ.», κερδίζοντας διθυραμβικές κριτικές και σηματοδοτώντας την πιο φανερή κοινωνικοπολιτική διάθεση του δημιουργού: τα νέα τραγούδια του στηλιτεύουν την ανελευθερία των ελληνικών ΜΜΕ και φλέγοντα ζητήματα, όπως το προσφυγικό, χωρίς όμως η καταγγελτική τους «όψη» να χάνει σε χιούμορ, ακόμη και σε αυτοσαρκασμό. Οταν μάλιστα όλο αυτό βασίζεται και σε όμορφες μουσικές συνθέσεις, αντιλαμβάνεται κανείς γιατί ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης πέρασε –ενδεχομένως ερήμην του– στη σφαίρα των λεγόμενων ποπ σταρ.
09
Η ντροπή της συλλογής Στερν
Ολοκληρώθηκε πανηγυρικά η νομιμοποίηση «από το παράθυρο» της παράνομης συλλογής του Λέοναρντ Στερν από την ελληνική κυβέρνηση με τα εγκαίνια της έκθεσης 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Φυσικά η υπουργός Πολιτισμού ήταν εκεί, ευχαριστώντας τον Αμερικανό μεγιστάνα που δέχτηκε να «αποχωριστεί» τη συλλογή του. Σύμφωνα με το success story που μας πούλησε η κυβέρνηση, τα επόμενα 25 (+25) χρόνια η συλλογή θα εκτίθεται στις ΗΠΑ, με το κύρος που εμείς της δώσαμε και με θεματοφύλακες στη διαχείριση των κλεμμένων τον ίδιο τον αμφιλεγόμενο συλλέκτη και τους κληρονόμους του.
10
«Ορέστεια» του Αισχύλου
Στη συγκλονιστική παράσταση της «Ορέστειας», που ο Θεόδωρος Τερζόπουλος καταθέτει ως ύψιστη συμβολή στη διδασκαλία της αρχαίας τραγωδίας, γίνεται εξαρχής και σε όλους φανερό ότι ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής εδώ θα είναι ο χορός. Από την πρώτη είσοδο των μελών του στην ορχήστρα της Επιδαύρου ο αρχέγονος σχηματισμός του πάθους και του αλαλαγμού, του ψιθύρου και της κραυγής, του ρίγους και της γιορτής, του πένθους και της οργής στρέφει την πυξίδα του δράματος στις διονυσιακές απαρχές του. Εάν ο Νίτσε οραματίστηκε την αναγέννηση της τραγωδίας από το πνεύμα της μουσικής, ο Τερζόπουλος την πραγματοποίησε υπό το πνεύμα του χορού που συναιρεί στην επικράτειά του τον ήχο και την κίνηση, τον λόγο και τη μουσική.
11
Το μετρό της Θεσσαλονίκης
H απόσπαση από το φυσικό και ιστορικό τους περιβάλλον και η «μεταφύτευση» των αρχαιολογικών ευρημάτων στον σταθμό Βενιζέλου όχι μόνο απέδωσε ένα προκάτ, ιμιτασιόν εκθεσιακό σύνολο στερώντας μας από την αυθεντικότητα ενός μοναδικού μνημείου, αλλά κόστισε και πανάκριβα σε χρήματα, σε καθυστερήσεις χρόνων και σε υπομονή. Το επιχείρημα ότι κανείς δεν καταλαβαίνει ότι τα αρχαία μετακινήθηκαν είναι όχι μόνο αστείο αλλά και υποτιμητικό για όλους μας.
12
Το Νόμπελ στη Χανγκ Γκανγκ
Το Νόμπελ Λογοτεχνίας στη Νοτιοκορεάτισσα Χαν Γκανγκ είναι από εκείνα που δεν ξεσήκωσαν ιδιαίτερες αντιδράσεις. Στην Ελλάδα τη γνωρίσαμε μέσα από δύο βιβλία της, τη «Χορτοφάγο» και τα «Μαθήματα ελληνικών» (και τα δύο από εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση της Αμαλίας Τζιώτη από τα κορεατικά). Η Χαν Γκανγκ γράφει για την εποχή της με ειλικρίνεια που πληγώνει. Και εκείνη και τον αναγνώστη. Γι’ αυτό και συζητιέται για καιρό αφότου διαβαστεί.
13
Η Μονή της Χώρας γίνεται τζαμί
Ματαίως περιμέναμε την αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης για την τεράστια πρόκληση της μετατροπής της Μονής της Χώρας, του εμβληματικού βυζαντινού μνημείου της Κωνσταντινούπολης, σε τζαμί λίγες μέρες πριν από την επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τουρκία. Κι όμως. Καμιά σοβαρή δεν υπήρξε για τη μέγιστη απρέπεια του γείτονα Ερντογάν.
14
Συναυλία Τσαρλς Λόιντ με γκεστ τη Μαρία Φαραντούρη
Ο 86άχρονος ζωντανός θρύλος της τζαζ, ο Αμερικανός Τσαρλς Λόιντ, έδωσε ακόμη μία συναυλία στο Ηρώδειο (18/7) με το περίφημο Sky Quartet και με γκεστ τη Μαρία Φαραντούρη, με την οποία συνεργάζεται από το 2002 στις συναυλίες ανά τον κόσμο και στη δισκογραφία. Μαζί τους ο Σωκράτης Σινόπουλος, ενώ η ιδιαιτερότητα της βραδιάς ήταν η πρώτη live παρουσίαση των συνθέσεων της Λένας Πλάτωνος για τη φωνή της Φαραντούρη βασισμένες σε σπαράγματα αρχαίων Ελληνίδων λυρικών ποιητριών.
15
Αντισυνταγματικό το προεδρικό διάταγμα
Ηχηρό ράπισμα για την κυβέρνηση ήταν η απόφαση παραπομπής του προεδρικού διατάγματος 85/2022 για τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των καλλιτεχνικών σχολών, τα οποία εξισώνονταν με αυτά των αποφοίτων λυκείου. Είναι μια πρώτη μεγάλη νίκη των καλλιτεχνών που βγήκαν στον δρόμο εναντίον της παράλογης και αντιδημοκρατικής υποβάθμισης όχι μόνο των πτυχίων αλλά και της υπόστασής τους. Εν τω μεταξύ, στα σκαριά βρίσκεται το νομοσχέδιο για την ίδρυση Ανώτατης Σχολής Παραστατικών Τεχνών, διαχρονικό αίτημα της καλλιτεχνικής κοινότητας και αναμένονται οι εξελίξεις.
16
Το ταξίδι του Χατζηκυριάκου-Γκίκα
Το Μουσείο Μπενάκη, 30 χρόνια μετά τον θάνατό του μεγάλου Ελληνα καλλιτέχνη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, διοργάνωσε μια έκθεση αφιερωμένη στο ταξίδι του, από τη Δύση στην Ανατολή, το 1958. Μέσα από σχέδια, αντικείμενα και έργα τέχνης από την Ιαπωνία, την Μπανγκόγκ, την Καμπότζη, αρκετές πόλεις της Ινδίας, το Κάιρο και τέλος το Λονδίνο και την Αθήνα αποτυπώνεται πόσο ο Γκίκας είχε εντρυφήσει ήδη από τη δεκαετία του ’30 στην τέχνη, τη σκέψη και τη θρησκεία της Ανατολής, αναγνωρίζοντας τις ομοιότητες και τους δεσμούς ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση.
17
Τρίτος κύκλος «Maestro»
Στην τρίτη σεζόν της πρώτης ελληνικής παραγωγής που ανοίχτηκε στη διεθνή αγορά του Netflix ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης πάτησε πιο γερά στα πόδια του, άφησε τους χαρακτήρες να αναπνεύσουν και να δώσουν περισσότερους χυμούς, ξέχασε τις γνωστές σκηνοθετικές εμμονές του, ελευθερώθηκε από υπερβολές και μονοσήμαντες αντιστίξεις. Και δεν του βγήκε σε κακό. Οι ηθοποιοί της σειράς έκαναν και πάλι το θαύμα τους με τη μεγαλύτερη «μαεστρία» (Mega, Netflix).
18
Αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη
Ηταν μια πολυαναμενόμενη συναυλία (14/10), με το τελικό αποτέλεσμα να δικαιώνει την ερμηνεύτρια Νατάσσα Μποφίλιου και τον συνθέτη Θέμη Καραμουρατίδη, που επιμελήθηκε τις ενορχηστρώσεις. Αποσπάσματα από τους πιο γνωστούς κύκλους τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη παρουσιάστηκαν με φρέσκο ηχητικό περίβλημα και αποδόθηκαν από την Μποφίλιου και το επιτελείο της, αποτελούμενο από νέους μουσικούς και τραγουδιστές. Ξεχωριστή στιγμή η εμφάνιση του Νίκου Μποφίλιου, πατέρα της Νατάσσας, που κατάφερε να μετατρέψει τη σκηνή του Ηρωδείου σε ζεστή μπουάτ, σαν να κάναμε μια μεγάλη συγκινητική δρασκελιά στον χρόνο. Η συναυλία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του αφιερώματος στον Μίκη Θεοδωράκη που διοργάνωσε ο ραδιοφωνικός σταθμός Μελωδία 99,2.
19
Εξανεμίζονται τα κονδύλια του ΟΔΑΠ
Σε χρυσωρυχείο για φίλους και εκλεκτούς έχει μετατραπεί ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων με τη μέθοδο της σαλαμοποίησης των έργων, με βροχή στημένων απευθείας αναθέσεων και με φωτογραφικούς διαγωνισμούς όπως συνέβη με τα 59 αναψυκτήρια σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία. Εκατομμύρια ευρώ του Ελληνα φορολογούμενου, αλλά και ευρωπαϊκά κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης εξανεμίζονται σε μια προσπάθεια πλήρους ιδιωτικοποίησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς προς όφελος ιδιωτικών εταιρειών και συμφερόντων. Μόνο για την αποτυχημένη προβολή των δράσεών του πληρώθηκαν πάνω από 250.000 ευρώ.
20
Φεστιβάλ για σύγκριση
Οι Κάννες έκαναν και πάλι τη διαφορά βραβεύοντας έναν συνεπή κινηματογραφιστή που στέκει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και πορεύεται μοναχικός, ανεξάρτητος και ασυμβίβαστος όλα αυτά τα χρόνια. Ο λόγος για τον Αμερικανό Σον Μπέικερ («The Florida project») που συγκέντρωσε στην «Anora» του όλα όσα τον συγκινούν στον μικρόκοσμο των περιθωριακών αντιηρώων του, κερδίζοντας ανέλπιστα τον Χρυσό Φοίνικα κόντρα σε όλα τα προγνωστικά. Αντίθετα, το Φεστιβάλ της Βενετίας προτίμησε σίγουρες και ασφαλείς επιλογές (ο Χρυσός Λέοντας στο αλμοδοβαρικό «Διπλανό δωμάτιο»), ενώ το Βερολίνο με την ντοκιμαντερίστικη «Δαχομέη» της Ματί Ντιοπ έδωσε ένα καίριο πορτρέτο της μεταποικιακής Ευρώπης.
21
Το Μουσείο της Ανασκαφής
Με αφορμή τα δεκαπέντε χρόνια που έκλεισε το Μουσείο της Ακρόπολης ο γενικός διευθυντής καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης ανακοίνωσε την έναρξη της λειτουργίας του Μουσείου της Ανασκαφής στις 26 Ιουνίου. Δηλαδή ενός μουσείου κάτω από το Μουσείο της Ακρόπολης με 1.150 αντικείμενα που βρέθηκαν στα θεμέλια από τα χιλιάδες που άφησαν πίσω τους οι άνθρωποι που έζησαν εκεί για περισσότερο από 4.500 χρόνια.
22
Οσκαρ σκηνοθετών κι ερμηνευτών
Τον περασμένο Μάρτιο το «Οπενχάιμερ» ήταν η αφορμή για να κατακτήσει ο υποτιμημένος Κρίστοφερ Νόλαν το πρώτο του Οσκαρ σκηνοθεσίας, ενώ το «Poor things» (φωτογραφία) επιβεβαίωσε την υποψία πως ο Γιώργος Λάνθιμος έχει ξεφύγει οριστικά από τα στενά ελληνικά πλαίσια και ανήκει πλέον στη διεθνή ελίτ των κινηματογραφικών δημιουργών. Επίσης με το Οσκαρ ερμηνείας που κέρδισε η πρωταγωνίστριά του Εμα Στόουν (το δεύτερο στην καριέρα της μετά το «La La Land»), ο δικός μας Yorgos πιστοποίησε ότι είναι κι ένας σπουδαίος σκηνοθέτης ηθοποιών, αφού θυμίζουμε ότι χάρη στην «Ευνοούμενη» η Ολίβια Κόλμαν το 2018 είχε επίσης καταφέρει να αποσπάσει το δικό της Οσκαρ.
23
Tindersticks στον Λυκαβηττό
Το αδιαχώρητο έγινε στη συναυλία του βρετανικού alternative rock συγκροτήματος των Tindersticks στον Λυκαβηττό (19/9). Ο «αρχηγός» τους Στιούαρτ Στέιπλς δεν σταμάτησε να αλλάζει κιθάρες με τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας που θα μας μείνει στη μνήμη για τον φροντισμένο ήχο της, τη νεοψυχεδελική αισθητική, τις γιγαντοοθόνες του θεάτρου και όλα τα μεγάλα τραγούδια με τη χαρακτηριστική φωνή του Στέιπλς, που το ελληνικό κοινό αγαπάει σταθερά εδώ και τριάντα χρόνια.
24
Νέος φορέας για το βιβλίο
Φέτος ήταν η χρονιά που συστάθηκε ο πολυαναμενόμενος νέος φορέας για το βιβλίο. Το Ελληνικό Ιδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού (ΕΛΙΒΙΠ) έρχεται να καλύψει το κενό που προέκυψε μετά την κατάργηση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) το 2013, με εντολή του τότε αναπληρωτή υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού Κώστα Τζαβάρα. Πρόεδρος του προσωρινού διοικητικού συμβουλίου είναι ο Νίκος Μπακουνάκης, μια αξιοσέβαστη προσωπικότητα με μεγάλη γνώση και εμπειρία στον χώρο του βιβλίου.
25
Ερμηνευτικός μαραθώνιος
Μόνο ως μαραθώνιο μπορούμε να χαρακτηρίσουμε αυτό που έκανε η Στεφανία Γουλιώτη στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και την παράσταση «The second woman» της Νατ Ράνταλ και της Αννα Μπρέκον. Η ηθοποιός έπαιξε την ίδια σκηνή 100 φορές επί 24 ώρες. Παρτενέρ της εκατό άνδρες ή μη δυαδικά και queer άτομα, διαφορετικής ηλικίας, ιθαγένειας και επαγγέλματος, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία πρόβα. Ενα δυνατό θεατρικό, κοινωνιολογικό και ψυχολογικό πείραμα για τον ρόλο των φύλων και την ευαίσθητη δυναμική των σχέσεων.
26
Παραστάσεις που ξεχώρισαν
«Ολοι εμείς πουλιά» του Ουαζντί Μουαουάντ σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου. Ο έρωτας δύο νέων στα ερείπια της σύγκρουσης Ισραηλινών και Παλαιστινίων αναψηλαφεί δεξιοτεχνικά παλιές πληγές και φέρνει στην επιφάνεια τη δύσκολη σχέση εθνικής ταυτότητας και προσωπικής επιλογής. «Τρεις ψηλές γυναίκες» του Εντουαρντ Αλμπι. Ο Μπομπ Ουίλσον αναπλάθει με εικαστική αρτιότητα και άψογες ερμηνείες μια υποβλητική αφήγηση για το πέρασμα του χρόνου και τις αδιέξοδες φιλοδοξίες, την οικογενειακή ασφυξία και τις ερωτικές ψευδαισθήσεις. «Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σ’ αυτό το μέρος» του Ζουζέπ Μαρία Μιρό. Η Ζωή Ξανθοπούλου σκηνοθετεί τον εξαιρετικό Αργύρη Ξάφη σ’ έναν πολυπρόσωπο μονόλογο για την επαρχιακή ασφυξία και τις σεξουαλικές φοβίες που οδηγούν στον φόνο ενός εφήβου. «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» του Ματέι Βίζνιεκ. Η Αικατερίνη Παπαγεωργίου ανιχνεύει στοχαστικά τις ρίζες των αιματοβαμμένων εθνοτικών συγκρούσεων στα Βαλκάνια και την ονειρική διάσταση της μνήμης απέναντι στην ωμή πραγματικότητα.
27
Box office: Καζαντζίδης και «Inside out 2»
Τα «Μυαλά που κουβαλάς 2» με 664.000 εισιτήρια είναι μέχρι στιγμής η πιο πετυχημένη εμπορικά ταινία στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο, καθώς έχει ξεπεράσει το 1,55 δισεκατομμύριο δολάρια σε παγκόσμιες εισπράξεις. Το εν Ελλάδι ρεκόρ του φιλμ απειλείται μόνο από το «Υπάρχω» που λογικά θα κυμανθεί μεταξύ ανάμεσα στα 500.000900.000 εισιτήρια. Η χρονιά επίσης σημαδεύεται κι από το σουξέ ελέω Οσκαρ του «Poor things» που με τα 430.000 εισιτήρια έγινε η πιο πετυχημένη εμπορικά ταινία του Λάνθιμου στην Ελλάδα. Οι υπόλοιπες θέσεις στην πρώτη πεντάδα καλύπτονται από τα «Φόνισσα» (420.000 εισιτήρια), «Εγώ ο απαισιότατος 4» (374.500) και «Deadpool and Wolverine» (330.000).
28
«Πενήντα καλοκαίρια και χειμώνες»
Η Τάνια Τσανακλίδου είναι η μόνη ίσως καλλιτέχνιδα της γενιάς της που οι παραστάσεις της γίνονται sold out με το που ανοίγει η προπώληση. Στη συγκεκριμένη συναυλία (14/7) συμπεριέλαβε στο ρεπερτόριό της τα κομμάτια μιας πολυδιάστατης καριέρας που χτίστηκε με ήθος, αισθητική και συνέπεια. Λεοντής, Σπανός, Χατζηνάσιος, Ανδρέου, Μπουγάς, Πλάτωνος, Μ. Δέλτα κ.ά. αποδόθηκαν από την ερμηνεύτρια που μας χάρισε μια γλυκιά βραδιά εν μέσω του φετινού καύσωνα για τον μισό αιώνα που μετράει η παρουσία της στην ελληνική μουσική.
29
Εκατό χρόνια μοναξιά
Δεν είναι τυχαίο ότι κανείς ως τώρα δεν τόλμησε να πάει κόντρα στις βουλές του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο οποίος δεν ήθελε ούτε να ακούσει για κινηματογραφική μεταφορά του magnum opus του στον κινηματογράφο. Γιατί ήξερε καλά ότι είναι αδύνατο να μεταγραφεί η ουσία του μυθιστορήματος, τα μυ στικά της οικογένειας Μπουενδία και η ουτοπία του Μακόντο. Το πιο ακριβό λατινοαμερικανικό πρότζεκτ της πλατφόρμας είναι προικισμένο με εντυπωσιακά σκηνικά και φωτογραφία, με καστ που πείθει και με μερικές στιγμές που θα μείνουν στη μνήμη. Ωστόσο, δεν είναι Μάρκες. Τα οκτώ επεισόδια που προβλήθηκαν μέχρι τώρα (από τα 16) ακολουθούν μια γραμμική εξωτική αφήγηση με υπερφυσικές πινελιές τόσο όσο, για να μην ξενίσουν το ευρύ κοινό (Netflix).
30
Οι νικήτριες των Booker
Για το μυθιστόρημα «Orbital» βραβεύτηκε στις 12 Νοεμβρίου με το βραβείο Booker 2024 η Σαμάνθα Χάρβεϊ. Στο πέμπτο της μυθιστόρημα η Βρετανή συγγραφέας αναφέρεται στη ζωή έξι αστροναυτών –από την Αμερική, τη Ρωσία, την Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιαπωνία– οι οποίοι εναλλάσσονται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και θα κυκλοφορήσει σε λίγο καιρό στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg. Λίγους μήνες πριν και συγκεκριμένα στις 21 Μαΐου η Τζένι Ερπενμπεκ κέρδισε το Διεθνές Booker 2024 για το μυθιστόρημα «Kairos». Το βιβλίο αφορά τη θυελλώδη ερωτική σχέση ανάμεσα σε μια νεαρή φοιτήτρια κι έναν συγγραφέα μεγαλύτερης ηλικίας στο ανατολικό Βερολίνο τη δεκαετία του 1980 και κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση του Αλέξανδρου Κυπριώτη.
31
Η επιστροφή του βινυλίου
Μπορεί οι περισσότερες εταιρείες να εκδίδουν σε περιορισμένο αριθμό βινυλίων τις νέες δουλειές των καλλιτεχνών τους, προσφέρουν έτσι όμως το φιλί της ζωής στο πιο ιστορικό format διανομής της μουσικής από καταβολής της παγκόσμιας δισκογραφίας. Την αρχή έκαναν κάποιες μικρές εταιρείες με μια γενναία «ρομαντική» τάση, στη συνέχεια όμως στο παιχνίδι μπήκαν και άλλες κραταιές εταιρείες. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους τελευταίους δίσκους της Δήμητρας Γαλάνη και του Σεραφείμ Γιαννακόπουλου, του Μπάμπη Στόκα, της Νατάσσας Μποφίλιου, της Λένας Πλάτωνος σε ποίηση Εμιλι Ντίκινσον κ.ά. Πλέον κάθε καλλιτέχνης που σέβεται το κοινό του, ακόμη κι αν απευθύνεται σε συλλέκτες, κυκλοφορεί και τη βινυλιακή εκδοχή της εργασίας του ταυτόχρονα με τις ψηφιακές πλατφόρμες.
32
Επιστροφή Λαζόπουλου
Το θρυλικό «Αλ Τσαντίρι Νιουζ», η πολιτική σατιρική εκπομπή που έγραψε ιστορία από το 2004, επέστρεψε με τον Λάκη Λαζόπουλο να σχολιάζει τα κακώς κείμενα της επικαιρότητας. Ευθύς και καίριος, ο Λαζόπουλος σκιαγραφεί και καταγράφει τον παλμό της κοινωνίας με το «πιο περήφανο λαϊκό είδος ψυχαγωγίας», όπως ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει τη σάτιρα.
33
Ολοι Free Gaza
Καμιά φορά αρκεί η ουρά μιας τουαλέτας ή μια κονκάρδα για να στείλεις το μήνυμά σου. Η Κέιτ Μπλάνσετ στο Φεστιβάλ Καννών επέλεξε με διακριτικό τρόπο να διαμαρτυρηθεί για τη γενοκτονία της Γάζας φορώντας ένα φόρεμα μαύρο στο μπροστινό μέρος και λευκό πίσω, ενώ η ουρά του κατέληγε σε μια πράσινη απόχρωση που, σε συνδυασμό με το κόκκινο χαλί, παρέπεμπε στη σημαία της Παλαιστίνης. Από την πλευρά του ο Μαρκ Ράφαλο φτάνοντας στο Kodak Τheatre ύψωσε τη γροθιά του μπροστά στις κάμερες δείχνοντας το πέτο του σακακιού του στο οποίο φορούσε μια κόκκινη κονκάρδα που υποστήριζε την κατάπαυση πυρός στην Παλαιστίνη. Την ίδια ή παρόμοιες κονκάρδες φόρεσαν στο κόκκινο χαλί μεταξύ άλλων οι Ράμι Γιούσεφ, Μπίλι Αϊλις, Φινέας Ο’Κόνελ, Μαχερσάλα Αλί, Εϊβα Ντιουβερνέι, Ντάνιελ Σάινερτ και Ριζ Αχμεντ. Στην ουσία πρόκειται για καρφίτσες του οργανισμού Artists4Ceasefire, μιας ομάδας καλλιτεχνών και ακτιβιστών που ένωσαν τις δυνάμεις τους λόγω της ανθρωπιστικής κρίσης που εξελίσσεται στην Παλαιστίνη.
34
Νικ Κέιβ και Πάτι Σμιθ στη Στέγη
Σε τρεις sold out εμφανίσεις είχε το κοινό τη χαρά να δει τον Νικ Κέιβ τον Ιούνιο στη Στέγη. Δεν επρόκειτο για συναυλίες όπως αυτές που μας έχει συνηθίσει, αλλά για τρεις βραδιές στις οποίες τα τραγούδια του ακούστηκαν «γυμνά», με τον στίχο να είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής. Τρεις μήνες πριν, στη σκηνή της Στέγης, η ιέρεια του πανκ Πάτι Σμιθ συμμετείχε στα ηχοτοπία της πλατφόρμας σύγχρονης ηχητικής τέχνης Soundwalk Collective.
35
Τέλος εποχής
Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου σε εμφάνισή του στο Θέατρο Βράχων, την Κυριακή 16 Ιουνίου, ανακοίνωσε την απόσυρσή του από τις συναυλίες επιβεβαιώνοντας το μήνυμα που είχε στείλει τον Φεβρουάριο πως ολοκληρώνει τη «διονυσιακή περίοδο». Ηδη από τότε είχε μιλήσει για τους λόγους που πήρε αυτή την απόφαση: «Μετά από αρκετά χρόνια συναυλιών, φορτισμένα με μια απρόσμενη ανταπόκριση και αγάπη, φτάνει στο τέλος της η “διονυσιακή” περίοδος (αν και όταν επιστρέψω το απολλώνειο στοιχείο θα υπερτερεί)».
36
Σύγχρονο «κυνήγι μαγισσών»
Στόχος των θεματοφυλάκων των χρηστών ηθών έγινε το ντοκιμαντέρ της Ελίνας Ψύκου «Αδέσποτα κορμιά». Το φιλμ ακολουθεί τρεις Ευρωπαίες γυναίκες που αναζητούν στην Ενωμένη Ευρώπη τρόπους να εκπληρώσουν την επιθυμία για αυτοδιάθεση, συγκεκριμένα για την άμβλωση και την τεχνητή γονιμοποίηση. Για την αφίσα της ταινίας επιλέχθηκε μια γυναίκα εσταυρωμένη με σώμα πληγωμένο που κυοφορεί. Οι αντιδράσεις ήταν άμεσες με το ακροδεξιό κόμμα της Νίκης να απευθύνει επίκαιρη ερώτηση προς την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη απαιτώντας την απόσυρση του ντοκιμαντέρ.
37
Massive Attack σε ένα live που θα θυμόμαστε
Από τις πιο δυνατές συναυλίες της χρονιάς ήταν εκείνη των Massive Attack στο Release Athens (17/7). Το βρετανικό σχήμα επέστρεψε στη χώρα μας έπειτα από 14 χρόνια σε ένα live-πολιτική δήλωση. Το συγκρότημα από το Μπρίστολ, πάντα παρεμβατικό πολιτικά, σχολίασε μέσα από τα τραγούδια και τα βίντεο που προβάλλονταν στη γιγαντοοθόνη τη χειραγώγηση από τα ΜΜΕ, τον καπιταλισμό, την παγκοσμιοποίηση και τη μαζική κουλτούρα. Ενα live που θα θυμόμαστε για χρόνια.
38
Περιμένοντας το «Σαλό»
Με μεγάλες προσδοκίες περιμέναμε την παράσταση «Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα» σε σκηνοθεσία Αρη Μπινιάρη, βασισμένη πάνω στην αιρετική ταινία του Πιερ Πάολο Παζολίνι. Παρά τις προθέσεις του ο σκηνοθέτης δεν κατάφερε να διεισδύσει στις βαθύτερες αναγνώσεις του έργου, επιμένοντας να επενδύσει στον αιφνιδιασμό της πρόκλησης του σεξ και του αίματος χάνοντας το πολιτικό σχόλιο.
39
Το ελληνικό μέταλ μπήκε στο Ηρώδειο
«Στόχος μας είναι να παίξουμε μια μέρα στο Ηρώδειο». Δύο χρόνια μετά τη συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο Documento ο Σωτήρης Βαγενάς, ιδρυτικό μέλος των Septic Flesh, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου ώστε ένα από τα κορυφαία σχήματα της ελληνικής και διεθνούς black metal σκηνής να κάνει επιτέλους και στη χώρα του αυτό που είχε κάνει ήδη στο εξωτερικό. Η ιστορική για τους Septic Flesh και για την ελληνική μέταλ σκηνή συναυλία έγινε sold out μέσα σε λίγες μέρες και στις 9 το βράδυ της 28ης Σεπτεμβρίου 2024 τα μέλη της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών –υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Koen Schoots– και το πειραϊκό φωνητικό σύνολο Libro Coro πήραν τις θέσεις τους στη σκηνή του Ηρωδείου μπροστά από ένα «τείχος» 5.000 ανθρώπων, πολλοί από τους οποίους ήρθαν από το εξωτερικό. Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία…
40
Θρυλικές επιστροφές
Το «Megalopolis» του Κόπολα χαιρετίστηκε ως η… mega επιστροφή ενός θρύλου της 7ης Τέχνης αλλά το κοινό είχε αντίθετη γνώμη υπογράφοντας το απόλυτο φιάσκο της χρονιάς, καθώς το φιλμ κόστισε 120 εκατομμύρια δολάρια κι έβγαλε μόλις 20. Ανάλογο πατατράκ και για το «Horizon» του Κέβιν Κόστνερ. Την τιμή των βετεράνων του σινεμά έσωσαν ο μετρ του ιαπωνικού animation Χαγιάο Μιγιαζάκι με το τρυφερό «Το αγόρι και ο ερωδιός», ο Αλμοδόβαρ με το βραβείο του στη Μόστρα, αλλά και ο Ρίντλεϊ Σκοτ που με τον πετυχημένο εμπορικά «Μονομάχο ΙΙ» στα 85 του έδειξε ότι ξέρει να κάνει σινεμά όσο λίγοι σκηνοθέτες σήμερα.
