Ύστερα από μια περίοδο μεγάλης πολιτικής έντασης, η Βουλή του Πακιστάν στις 11 Απριλίου εξέλεξε τον αρχηγό της αντιπολίτευσης Σεχμπάζ Σαρίφ νέο πρωθυπουργό της χώρας. Ο γνωστός για τις παθιασμένες ομιλίες του Σαρίφ, ο οποίος ηγείται του συντηρητικού Μουσουλμανικού Συνδέσμου του Πακιστάν, καλείται να διαχειριστεί μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση στη χώρα, με τον πληθωρισμό και τις αυξανόμενες τιμές σε ενέργεια και αγαθά πρώτης ανάγκης να κάνουν ολοένα και πιο δύσκολη την καθημερινότητα των πολιτών.
Ομως η αλλαγή του προσώπου στο πρωθυπουργικό αξίωμα δεν ήταν μια ενέργεια που προήλθε από τα κάτω. Δεν προέκυψε δηλαδή έπειτα από έντονη λαϊκή απαίτηση. Αντιθέτως, η απομάκρυνσή του φαίνεται να μην είναι δημοφιλής σε μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Ο Ιμράν Χαν κάνοντας επίδειξη δύναμης κατέβασε εκατοντάδες χιλιάδες οπαδούς του στους δρόμους και έκανε λόγο, ούτε λίγο ούτε πολύ, για αμερικανοκίνητο πραξικόπημα, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά.
Πολιτικό θρίλερ
Ολα ξεκίνησαν στις 3 Απριλίου, όταν ο Χαν παρέκαμψε αρχικά την ψηφοφορία για την πρόταση μομφής που είχε καταθέσει εναντίον του η αντιπολίτευση διαλύοντας το κοινοβούλιο και προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές. Η αντιπολίτευση, η οποία κατηγορεί τον Χαν για οικονομική κακοδιαχείριση, προσέφυγε με τη σειρά της στο ανώτατο δικαστήριο. Υστερα από τέσσερις ημέρες διαβουλεύσεων το δικαστήριο κατέληξε ότι η κίνηση του Χαν ήταν παράνομη και η ψηφοφορία για την πρόταση μομφής προχώρησε, οδηγώντας με 174 ψήφους επί 342 βουλευτών στην ανατροπή του.
Ο Χαν τώρα έχει ζητήσει πρόωρες εκλογές, αλλά κάτι τέτοιο δεν αναμένεται πριν από τον Αύγουστο του 2023. Ο Χαν αξιοποίησε το αντιαμερικανικό αίσθημα στο Πακιστάν κατηγορώντας την Ουάσινγκτον ότι συνωμοτεί με τους αντιπάλους του για να τον ανατρέψουν. Αυτή η θεωρία έχει απήχηση στη νεανική του βάση, η οποία συχνά θεωρεί ότι ο πόλεμος των ΗΠΑ κατά της τρομοκρατίας μετά την 11η Σεπτεμβρίου στοχεύει άδικα το Πακιστάν. Ο Χαν, που ισχυρίζεται ότι η Ουάσινγκτον του αντιτίθεται γιατί η ανεξάρτητη εξωτερική του πολιτική ευνοεί την Κίνα και τη Ρωσία, επικρίθηκε γιατί επισκέφτηκε στις 24 Φεβρουαρίου τη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν ενώ τα ρωσικά τανκς εισέβαλλαν στην Ουκρανία. Από την πλευρά του πάντως το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη στην εσωτερική πολιτική του Πακιστάν.
Η Κίνα, η οποία είναι ο βασικός σύμμαχος και επενδυτής του Πακιστάν, δήλωσε τη Δευτέρα ότι θα στηρίξει οποιαδήποτε κυβέρνηση. Η Κίνα έχει επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στο Πακιστάν στο πλαίσιο του «νέου δρόμου του μεταξιού» για τη σύνδεση της νότιας και κεντρικής Ασίας με το Πεκίνο. Από την πλευρά της η μακροχρόνια αντίπαλος του Πακιστάν, η Ινδία, έστειλε επίσης συγχαρητήρια στον Σαρίφ, με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι να λέει ότι η χώρα του «επιθυμεί ειρήνη και σταθερότητα». Οι δύο χώρες έχουν διεξαγάγει τρεις πολέμους, πλησιάζοντας επικίνδυνα στον τέταρτο για την αμφισβητούμενη περιοχή του Κασμίρ στα Ιμαλάια, η οποία είναι χωρισμένη μεταξύ των δύο και διεκδικείται και από τις δύο.
Δομικές αδυναμίες
Η μετάβαση από την κυβέρνηση Χαν σε αυτήν του Σαρίφ δεν άλλαξε κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Πακιστάν. Οπως γράψαμε παραπάνω, η αλλαγή αυτή δεν προέκυψε από λαϊκή απαίτηση. Ηταν μια σύγκρουση ισχύος ανάμεσα στις πολιτικές ελίτ της χώρας. Ο Χαν, παρά τις κρυφές συναντήσεις με τον στρατό και τις μυστικές υπηρεσίες, δεν κατάφερε να αποτρέψει την αποπομπή του και η παράδοση ότι ο στρατός της χώρας παρεμβαίνει με δυναμικό τρόπο στα πολιτικά πράγματα της χώρας διατηρήθηκε.
Ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης που ήρθε στην εξουσία αποτελείται από κόμματα που ξεπερνούν τα ιδεολογικά στεγανά και εκπροσωπούν όλο το εύρος του πολιτικού φάσματος, από τα αριστερά έως τα ριζοσπαστικά θρησκευτικά. Τα δύο μεγαλύτερα κόμματα είναι ο Μουσουλμανικός Σύνδεσμος του Πακιστάν με επικεφαλής τον Σαρίφ και το Λαϊκό Κόμμα του Πακιστάν, στο οποίο συμπροεδρεύουν ο γιος και ο σύζυγος της Μπεναζίρ Μπούτο, της πρώην πρωθυπουργού που δολοφονήθηκε το 2007.
Ο διάδοχος του Χαν στην πρωθυπουργία Σεχμπάζ Σαρίφ –αδερφός του Ναουάζ Σαρίφ που αποπέμφθηκε από πρωθυπουργός το 2017 εξαιτίας της εμπλοκής του στο σκάνδαλο με τα Panama Papers– δεν έχει καμιά πρόθεση να αλλάξει το «υβριδικό καθεστώς» της χώρας, στο οποίο ο στρατός συμμετέχει στη διακυβέρνησή της. Και πώς να το κάνει άλλωστε, αφού η ουδετερότητα του στρατού σε αυτή την πολιτική διένεξη είναι που ουσιαστικά ανάγκασε τους βουλευτές του Χαν να παραιτηθούν και να πάνε με τον Σαρίφ. Υπό το ιδιότυπο αυτό καθεστώς που είναι σε ισχύ από το 2018, οι βίαιες εξαφανίσεις ακτιβιστών, ο εξόφθαλμος περιορισμός της ελευθερίας του Τύπου, οι φυλακίσεις και η κακοποίηση πολιτικών αντιπάλων, όπως και η παραχώρηση μεγάλου χώρου στον δημόσιο λόγο σε θρησκευτικούς φονταμενταλιστές, είναι μέρος της καθημερινότητας.
Παράλληλα, οι ίντριγκες της πολιτικής σκηνής στο Πακιστάν κρύβουν πολλά σημαντικά προβλήματα διαφθοράς. Η χώρα είναι στην «γκρίζα λίστα» της Ομάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης (Financial Action Task Force – FATF), ενός διακυβερνητικού μηχανισμού που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία των G7 για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Στην γκρίζα λίστα μπαίνουν χώρες οι οποίες «πρέπει να αντιμετωπίσουν σοβαρές ελλείψεις στους κρατικούς μηχανισμούς τους σχετικά με το ξέπλυμα μαύρου χρήματος, τη χρηματοδότηση τρομοκρατικών οργανώσεων και τη χρηματοδότηση ανάπτυξης πυρηνικών και χημικών όπλων».
