Η αμφισβήτηση της ανδροκρατούμενης, φαλλοκρατικής και έντονα πατριαρχικής κοινωνίας από μια γυναίκα συνοδευόταν από τη δυσφήμηση της ίδιας, παρουσιάζοντάς τη συνεχώς να φωνάζει και να βρίσκεται σε έξαλλη κατάσταση.
Η δυσφήμηση μιας γυναίκας ή ακόμη και ενός άντρα που αντιτίθεται στη διαχρονική εξουσιαστική νοοτροπία του συντηρητισμού σκοπό έχει εκείνη ή εκείνος που αμφισβητεί να παρουσιαστεί με μη ελκυστικό τρόπο στον παρατηρητή, ο οποίος επικεντρώνεται στην εικόνα και όχι στον λόγο που κάνει κάποιον έξαλλο.
Η εικόνα μιας γυναίκας να ωρύεται από αγανάκτηση και με έντονο τρόπο να καταγγέλλει κάποια προσωπική εμπειρία ή κάποια κοινωνική αδικία κωδικοποιείται στο μυαλό ενός παρατηρητή αυτόματα ως άσχημη και αποκρουστική. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στην ιστορία της δυτικής τέχνης οι θυμωμένες γυναίκες παίρνουν τη μορφή άσχημων θεοτήτων και τεράτων, όπως των Αρπυιών και των μαγισσών ή εκείνη της Μέδουσας, την οποία ο Ποσειδώνας βίασε μεταμορφωμένος σε άλογο. Το σύστημα από πολύ παλιά γνώριζε πως η οργή των γυναικών ήταν ο καταλύτης για πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, γι’ αυτό και προσπαθούσε να μειώσει και να δυσφημήσει κάθε αντίδραση, παρουσιάζοντας τον θυμό και την αγανάκτησή τους με τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρηθούν υστερικές, υπερβολικά συναισθηματικές και ασταθείς, σχεδόν τρελές, παρόλο που η οργή ήταν πάντα δικαιολογημένοι.
Η «δικαιοσύνη» της αστικής δημοκρατίας σχεδόν πάντα δημιουργεί μια ασάφεια όταν πρόκειται για τη θυματοποίηση ανθρώπων από τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς που υπηρετεί. Τα θύματα ούτε έξαλλα είναι ούτε υστερικά αλλά άνθρωποι που αναζητούν την ομορφιά και την ολοκλήρωση που πηγάζει από τη δημιουργία. Στην τέχνη υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα γυναικών που είδαν το ποτήρι της οργής να ξεχειλίζει και με δύναμη και ορμή αντέδρασαν στους πάσης φύσεως εκβιασμούς. Η προσφυγή των δειλών και των ηττημένων στην υποκρισία με ερωτήσεις και δηλώσεις του τύπου «γιατί τώρα…», «εγώ δεν άφησα περιθώρια…» κ.λπ. αποκαλύπτει σιγά σιγά το οικοσύστημα της εξουσίας και της διαπλοκής σε όλους τους χώρους όπου ασκείται εξουσία, αλλά και τον σύγχρονο εκφυλισμό όσων συνθέτουν το πλέγμα εξουσίας στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Οι ψευδοϊεροκήρυκες της «δύναμης» και του «ορθολογισμού» και οι κόπτοντες για το κύρος της τέχνης δεν είναι άλλοι από εκείνους που τόσα χρόνια δεν είδαν ούτε άκουσαν για εξαναγκασμούς, ψυχολογικές πιέσεις, εκβιασμούς, σεξουαλικές παρενοχλήσεις και βιασμούς. Είναι εκείνοι που θα κατηγορούσαν την Αρτεμίζια Τζεντιλέσκι, η οποία, ως θύμα βιασμού, αποτυπώνει τη βιαιότητα της εκδίκησης στο έργο της «Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη» ή την απάθεια και την ψυχρότητα στο βλέμμα της Τιμόκλειας, η οποία γκρεμίζει μέσα σε ένα πηγάδι τον βιαστή της στον πίνακα της Ελιζαμπέτα Σιράνι.
Στην πηγάδα της Τιμόκλειας βρίσκονται εδώ και χρόνια όσοι καταχράστηκαν την εξουσία τους αλλά και όσοι διαμόρφωσαν ψεύτικα πορτρέτα σε εξουσιαστές, επιβάλλοντάς τους στην κοινωνία ως λαϊκούς ήρωες, άριστους οικογενειάρχες και έντιμους επιχειρηματίες. Στην πηγάδα της Τιμόκλειας βρίσκεται ένα ολόκληρο οικοσύστημα διαφθοράς και διαπλοκής, που λεηλατεί όχι μόνο τις υλικές κατακτήσεις αλλά κυρίως τα όνειρα και τα οράματα των νέων δημιουργών. Το διαχρονικά αρρωστημένο αυτό οικοσύστημα εξουσίας, που εκμεταλλεύεται τις γυναίκες και τους άντρες της τέχνης, σήμερα πλαισιώνει τον Κυριάκο Μητσοτάκη, του οποίου το όνομα μέχρι πρότινος ήταν αντικείμενο πολιτικής κριτικής. Οι πρόσφατες όμως καταγγελίες και η συσσώρευση τόσων αμφιλεγόμενων «προσωπικοτήτων», που σχετίζονται μάλιστα και με το οικογενειακό του περιβάλλον, οδηγούν σε συμπεράσματα αμφισβήτησης της ίδιας της ηθικής υπόστασης του πρωθυπουργού. Οι σχέσεις της κυβέρνησης με παιδεραστές και βιαστές δεν κρίνονται πια ως αβλεψία ή έλλειψη κρίσης αλλά ως εκούσια προστασία της ανηθικότητας.
Ο δρ Ευάγγελος Κωνσταντέλος είναι ακαδημαϊκός – εικαστικός
