Ο μέγας απών Βασίλης Ραφαηλίδης έλεγε ότι οι νεοέλληνες χρωστάμε ευγνωμοσύνη στους Τούρκους γιατί η «αιώνια έχθρα» συγκόλλησε και ενίσχυσε τη νεοελληνική ταυτότητα.
Αντίστοιχα, η ξεροκέφαλη επίδειξη αυταρχισμού του δεξιού Ισπανού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι απέναντι στην απόφαση της Καταλονίας να διοργανώσει δημοψήφισμα την 1η Οκτωβρίου με ερώτημα για την ανεξαρτησία από την Ισπανία, είναι καύσιμο στη μηχανή των Καταναλών εθνικιστών.
Οι συλλήψεις Καταλανών πολιτικών, οι επιδρομές στα ταμεία του τοπικού υπουργείου Οικονομικών, η κατάσχεση εκλογικού υλικού (κάλπες, ψηφοδέλτια κλπ) και η εξαφάνιση ιστοτόπων, κάνουν ήρωες τους οπαδούς της απόσχισης. Ξυπνούν τους δράκους της Ιστορίας που αιματοκύλισαν τη Βαρκελώνη κατά τον ισπανικό εμφύλιο (1936 – 1939). Και ορίζουν το θυμικό, τον πιο κακό σύμβουλο, ως βασικό κριτήριο πολιτικών αποφάσεων.
Η ειρωνεία είναι ότι στις τελευταίες δημοσκοπήσεις «μόνο» το 41% των ερωτηθέντων Καταλανών τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας. Πολλοί μάλιστα υπερασπίζονται (και σωστά) το δικαίωμά τους μεν να στήσουν κάλπες, αλλά δηλώνουν ότι θα ψήφιζαν ή θα ψηφίσουν «όχι».
Επίδειξη αυταρχισμού και στο βάθος παζάρι. Το προηγούμενο «συμβουλευτικό» δημοψήφισμα με το ίδιο ερώτημα, το 2014, ακυρώθηκε λόγω χαμηλής συμμετοχής (37%). Το νέο, εάν και όποτε διεξαχθεί, είναι επίσης ευάλωτο σε ακύρωση, ή για τον ίδιο λόγο, ή γιατί η τοπική Βουλή το προκήρυξε με σειρά παρατυπιών, ή γιατί δεν θα λειτουργήσει η εκλογική μηχανή (χρειάζονται 55.000 μέλη εφορευτικών επιτροπών και 6.200 εκλογικά κέντρα).
Δει δη οικονομικών πόρων
Πέρα από την αντίληψη «τρεις αιώνες βρισκόμαστε υπό ισπανική κατοχή», οι οικονομικοί δεσμοί με την κεντρική κυβέρνηση βρίσκονται στην καρδιά του προβλήματος. Οι περικοπές που επιβλήθηκαν το 2010 στους προΰπολογισμούς όλων των αυτόνομων περιφερειών ήταν το τετραγωνάκι της αφετηρίας της σημερινής κρίσης. Η διαβεβαίωση των εθνικιστών, και τμήματος της τοπικής Αριστεράς, ότι η Καταλονία θα επιβιώσει οικονομικά ως κράτος, μοιάζει με άσκηση επί χάρτου σε μια Ευρώπη που κλυδωνίζεται από την κρίση και λύνει κάβους για τα αχαρτογράφητα νερά του brexit.
Και μιας και είπαμε τη λέξη Ευρώπη, ο γνωστός αρχιθαλαμηπόλος (συγγνώμη, ο πρόεδρος της Κομισιόν) Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ προειδοποίησε ότι τυχόν απόσχιση θα σημάνει αυτόματη έξωση του νεογέννητου κράτους από την ΕΕ – κάντο όπως με τη Σκοτία.
Ο λόξυγκας της Ιστορίας
Το άρθρο 155 του ισπανικού συντάγματος του 1978 ορίζει ότι η Μαδρίτη μπορεί να καταργήσει το καθεστώς αυτονομίας μιας περιοχής που «αποκλίνει από το εθνικό συμφέρον της Ισπανίας». Προς το παρόν φαίνεται απίθανο ο Ραχόι να πυροδοτήσει τέτοια ιστορική έκρηξη, κηρύσσοντας τον στρατιωτικό νόμο στη Βαρκελώνη.
Στη μαύρη τρύπα του συνολικού δημόσιου χρέους της Ισπανίας (γύρω στο ένα τρισεκατομμύριο ευρώ) τα εκ Καταλονίας ανοίγματα είναι ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων. Ο διχασμός και η αμφιθυμία των Καταλανών ορίζουν ακόμη τις εξελίξεις. Στηθούν-δεν-στηθούν κάλπες, το θερμόμετρο θα πέσει κάπως και ο πολιτικός διάλογος, έστω προσχηματικά, θα επαναληφθεί.
Μόνο που τα ταμεία είναι μισοάδεια, η χώρα των 46,5 εκατομμυρίων έχει βαλτώσει, και η εξέγερση – ο λόξυγκας της Ιστορίας -, συνήθως έρχεται εκεί που δεν την περιμένεις.