Στήβεν Αντωνάκος και ρωσική πρωτοπορία

Έργα-τυπώματα του γνωστού εικαστικού Στήβεν Αντωνάκου στο MOMus – Μουσείο Αλεξ Μυλωνά

Το 2012 ο Στήβεν Αντωνάκος, έναν χρόνο πριν από τον θάνατό του, δώρισε στο -τότε Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης- 67 τυπώµατα, γράφοντας ο ίδιος σχετικά: «Υπάρχουν µεγάλοι δρόµοι που µπορούν να εξερευνηθούν και να φέρουν καρπούς από τη µελέτη της σχέσης ανάµεσα στα έργα των Ρώσων πρωτοπόρων και τη συγκεκριµένη και αφηρηµένη γεωµετρία που χρησιµοποιώ µε ποικίλα µέσα εγώ στα δικά µου έργα».

Τα έργα αυτά θα εκτεθούν πρώτη φορά στην Αθήνα στο MOMus – Μουσείο Αλεξ Μυλωνά υπό τον τίτλο «Στήβεν Αντωνάκος: Φως. Ο Στήβεν Αντωνάκος και η ρωσική πρωτοπορία». Η σειρά των τυπωµάτων –που πλέον ανήκουν στις ενοποιηµένες συλλογές του MOMus – Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης– εκτίθεται µαζί µε έργα της συλλογής Κωστάκη (Καζιµίρ Μαλέβιτς, Ιβάν Κλιούν, Αλεξάντρ Ρότσενκο, Ιβάν Κουντριασόφ, Ναντιέζντα Ουνταλτσόβα, Ξένια Eντερ) καθώς και δύο συνθέσεις του καλλιτέχνη από τη συλλογή της Alpha Bank.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο καλλιτέχνης «ανακαλύπτει» το µέσο που θα καθορίσει όλη τη µετέπειτα διαδροµή του: το νέον, το οποίο, απαλλαγµένο από κάθε αναφορά στον ρεαλιστικό χαρακτήρα που του προσδίδει η λειτουργική χρήση του στο περιβάλλον µιας σύγχρονης µητρόπολης, γίνεται το πρωταρχικό υλικό του πειραµατισµού του. «Στα τυπώµατα που παρουσιάζονται στην έκθεση ο Αντωνάκος εκκινεί από τα πρωτογενή στοιχεία της τέχνης –τη γραµµή, τη φόρµα, το επίπεδο, το χρώµα και το φως– ενώ εµφανείς είναι οι παραποµπές του στο µορφολογικό λεξιλόγιο κινηµάτων της ρωσικής πρωτοπορίας, όπως ο σουπρεµατισµός και ο κονστρουκτιβισµός. Έντονες αντιθέσεις λαµπερών χρωµάτων που προκαλούν την εντύπωση του εκπεµπόµενου φωτός και της διάχυσης, γραµµές που υποβάλλουν την κίνηση και τη µεταβλητότητα, αντανακλάσεις πάνω σε γυαλιστερές επιφάνειες ασηµένιου χαρτιού, επικαλυπτόµενα επίπεδα, ζωγραφικές παρεµβάσεις, τοµές και σχισίµατα, καψίµατα και κολάζ, συνδυασµός διαφορετικών τεχνικών, εκτυπώσεις σε διάφανες ακρυλικές µεµβράνες, επαναλήψεις και µεταπλάσεις ηµιτελών γεωµετρικών σχηµάτων –του κύκλου και του τετραγώνου– κυριαρχούν στα τυπώµατα του Αντωνάκου» σηµειώνει ο επιµελητής της έκθεσης και ιστορικός τέχνης Γιάννης Μπόλης.

Αναφορικά µε τη σχέση των συγκεκριµένων έργων µε την τέχνη της ρωσικής πρωτοπορίας, η Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια του MOMus – Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη, αναφέρει: «H καθαρή γεωµετρία του κονστρουκτιβισµού σε συνδυασµό µε τον µυστικισµό της σουπρεµατιστικής σύνθεσης φόρµας και χρώµατος ήταν τα στοιχεία που ώθησαν τον Αντωνάκο να στρέψει το βλέµµα του –κάπως αργά, όπως ο ίδιος εξοµολογείται– προς τη ρωσική πρωτοπορία. Βλέποντας σήµερα ξανά αυτήν τη σχέση, διαπιστώνουµε πόσο δίκιο είχε όταν µας παρακίνησε να εξερευνήσουµε αυτήν τη διάσταση της δουλειάς του».