Tοξικό το περιβάλλον που διαμορφώνεται από την προσφυγιά και τις απάνθρωπες συνθήκες
«Ο θάνατος στη Μόρια έχει γίνει πια καθημερινότητα». Αυτή η φράση είναι ίσως η πιο συχνή που θα ακούσει κάποιος από όσους βρίσκονται κοντά στο… υπερχειλισμένο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στη Λέσβο. Πρόσφυγες πεθαίνουν από συγκρούσεις που προκαλεί η ανεύθυνη και εγκληματική επιλογή της υπερφόρτωσης του κέντρου υποδοχής, άλλοι από χρόνιες ασθένειες και μη και άλλοι δίνοντας μόνοι τέλος στη ζωή τους μην μπορώντας να διαχειριστούν την κατάσταση. Τι γίνεται όμως όταν αυτοί που ψάχνουν διαφυγή σε ένα μαχαίρι ή σε ένα κουτί χάπια είναι μικρά παιδιά;
Παιδιά απομονώνονται, τραβάνε τα μαλλιά τους, χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο. Πόσο εύκολο μπορεί να είναι όταν ακούς από ένα παιδί επτά χρόνων ότι θέλει να πεθάνει;
«Στη Μόρια είδα μικρά παιδιά, επτά, έντεκα, δεκαπέντε χρόνων να αυτοτραυματίζονται, να παίρνουν ένα μαχαίρι και να χαρακώνονται, να λένε “θέλω να πεθάνω”. Αυτό και μόνο δείχνει πόσο τραυματικό είναι το περιβάλλον της Μόριας για τα παιδιά. Χάνουν κάθε έννοια παιδικότητας, αγάπης για τη ζωή. Παραιτούνται» σημειώνει στο Documento η ψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα Ελλη Αβραμίδου.
«Με αγκάλιασε και τα χέρια της έσταζαν ακόμη αίμα»
Η κ. Αβραμίδου αναφέρθηκε σε κάποιες από τις στιγμές που τη σημάδεψαν και είχαν πρωταγωνιστές ανήλικα προσφυγόπουλα που η ψυχή τους δεν αντέχει άλλο και προσπάθησαν να αυτοκτονήσουν.
«Μια έφηβη 15 χρόνων πάσχει από κατάθλιψη και έχει προσπαθήσει πολλές φορές να αυτοκτονήσει. Η πιο δυνατή στιγμή που έχω ζήσει στη Μόρια ήταν όταν αυτό το κορίτσι είχε χαρακωθεί πάρα πολύ βαθιά κάνοντας απόπειρα αυτοκτονίας. Της είχαν δέσει αυτοσχέδια το χέρι με έναν επίδεσμο και μόλις μπήκε στην κλινική με αγκάλιασε με το αίμα να τρέχει ακόμη και έκλαιγε με λυγμούς. Μου έλεγε: “Σε παρακαλώ, δεν θέλω να ξαναγυρίσω εκεί”. Την ίδια μέρα, αφού περιποιηθήκαμε το τραύμα της, έκανε και δεύτερη απόπειρα. Πήρε χάπια και μετά νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο όπου έκανε πλύση στομάχου».
Κάθε φορά που υπήρχε αναταραχή στον χώρο, κάποια φωτιά ή καβγάς, ένα επτάχρονο κοριτσάκι από το Αφγανιστάν έλεγε ότι θέλει να πεθάνει. «Μάλιστα είχε πάρει ένα μαχαίρι και είχε προσπαθήσει να χτυπήσει την κοιλιά της. Οταν την είδα, αυτό που μου είπε ήταν “δεν θέλω να ζω άλλο εκεί, δεν θέλω να μείνω άλλο στη Μόρια”. Ενα παιδί επτά χρόνων, φωνάζοντας “θέλω να πεθάνω”, ουσιαστικά φωνάζει για βοήθεια. Θέλει να τη βγάλουμε από αυτή την κόλαση που ζει και δεν μπορεί να διαχειριστεί» λέει η κ. Αβραμίδου. Μεγάλη πληγή που παραμένει ανοιχτή είναι τα ασυνόδευτα παιδιά, εκείνα που καλούνται να αντεπεξέλθουν στις άθλιες αυτές συνθήκες διαβίωσης χωρίς την κατάλληλη προστασία και στήριξη, είτε επειδή οι γονείς τους πέθαναν στο ταξίδι είτε γιατί εξαρχής ταξίδεψαν μόνα τους. «Ενας ασυνόδευτος ανήλικος από το Αφγανιστάν μένει μόνος του και αυτοτραυματίζεται. Εχει αρχίσει να έχει σκέψεις αυτοκτονίας, νιώθει ότι η ζωή δεν έχει νόημα και ότι δεν ενδιαφέρεται κανείς γι’ αυτόν» λέει στο Documento η κ. Αβραμίδου, σημειώνοντας ότι τέτοιου τύπου περιστατικά είναι αμέτρητα.
«Ολα αυτά τα παιδιά έχουν να κάνουν με έναν τριπλό τραυματισμό: όσα έχουν βιώσει στη χώρα τους, όσα έζησαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και αυτά που αντιμετωπίζουν στη Μόρια. Το περιβάλλον της Μόριας είναι αυτό που τα οδηγεί στην ιδέα της αυτοκτονίας και τους αφαιρεί κάθε ελπίδα για ζωή» προσθέτει η ψυχολόγος των ΓΧΣ.
«Εγκλωβισμός σε απάνθρωπες συνθήκες»
Εκτός από τη νόσο της ψυχής υπάρχει και η σωματική νόσος. Πολλά παιδιά με χρόνια νοσήματα, όπως επιληψία, διαβήτης, αυτισμός, καρδιοπάθεια κ.ά., δεν είναι σε θέση να λάβουν την απαραίτητη περίθαλψη.
Σύμφωνα με τον Απόστολο Βεΐζη, γιατρό και διευθυντή προγραμμάτων των ΓΧΣ, η παιδιατρική κλινική έξω από τη Μόρια καλύπτει 100 επισκέψεις παιδιών την ημέρα που σχετίζονται κυρίως με τις συνθήκες διαβίωσης. «Η συμφωνία Ευρώπης – Τουρκίας που έχει να κάνει με τον εγκλωβισμό των ανθρώπων σε απάνθρωπες συνθήκες στα ελληνικά νησιά έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία ενηλίκων και παιδιών. Αυτά τα παιδιά ζουν σε περιβάλλον που έχει σταματήσει την έννοια της ύπαρξης της ζωής».
Αρκετά παιδιά χρονίως πάσχοντα χρειάζονται ειδικευμένη περίθαλψη, την οποία δεν μπορούν να παρέχουν ούτε οι ΓΧΣ ούτε το νοσοκομείο της Μυτιλήνης. Γι’ αυτό έχει γίνει έκκληση για μεταφορά τουλάχιστον 140 παιδιών στην ενδοχώρα ή σε χώρες του εξωτερικού. «Πολλά από αυτά τα παιδιά δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους γιατί δεν έχουν ΑΜΚΑ. Εδώ όταν υπάρχει μια χρόνια νόσος δεν χαρακτηρίζεται επείγον περιστατικό· αργοπεθαίνει αλλά δεν πεθαίνει τώρα» σημειώνει ο κ. Βεΐζης.
Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν στη Μόρια 1.040 ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά εκ των οποίων τα 558 ζουν όλα μαζί σε μία σκηνή, εκτεθειμένα σε κάθε είδους κίνδυνο. «Τα παιδιά στην πλειονότητά τους είναι σε μη ασφαλείς συνθήκες παραμονής» τονίζει ο κ. Βεΐζης.
«Αισθανόμαστε αδύναμοι να αλλάξουμε την κατάσταση, στην οποία θεωρητικά δεν αντιμετωπίζουμε προβλήματα υγείας λόγω μικροβίων αλλά λόγω πολιτικών. Είναι πολύ δύσκολο όταν το πρόβλημα υγείας των ανθρώπων είναι οι πολιτικές επιλογές της Ελλάδας και της Ευρώπης» πρόσθεσε ο γιατρός των ΓΧΣ και υπογράμμισε: «Ως κοινωνία στην Ευρώπη πρέπει να εμβολιαστούμε κατά της αδιαφορίας».