Αποχαιρετισμός στην Στέλλα Γκρέκα, σε μια από τις τελευταίες εναπομείνασες τραγουδίστριες της εποχής της, που έφυγε από τη ζωή την Κυριακή 5 Ιανουαρίου.
Θυμάμαι το μεγάλο αφιέρωμα του Μιχάλη Κουμπιού στη Στέλλα Γκρέκα στο Badminton το 2013. Πέρασαν ήδη 12 χρόνια και η 91 ετών τότε τραγουδίστρια –το τιμώμενο πρόσωπο– ξανατραγούδησε ποιος ξέρει έπειτα από πόσα χρόνια. Εκεί συνειδητοποιήσαμε πως η φωνή της, ακόμη και σε τόσο προχωρημένη ηλικία, κρατιόταν σε πολύ καλά επίπεδα. Το παράδοξο με την περίπτωση της Στέλλας Γκρέκα, που απεβίωσε την Κυριακή 5 Ιανουαρίου, είναι πως έγραψε τη δική της ιστορία με μόνο δύο χρόνια καριέρας, από το 1946 έως το 1947. Δεν ήταν δηλαδή η Δανάη ή η Βέμπο, που την ίδια ακριβώς περίοδο και για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ηχογραφούσαν το ένα τραγούδι πίσω απ’ το άλλο.
Η Στέλλα Γκρέκα δεν έδρασε και, βασικά, δεν ένιωσε ποτέ επαγγελματίας τραγουδίστρια και ίσως γι’ αυτό είχε κόψει τους δεσμούς της με την τέχνη του τραγουδιού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού είναι πως λίγα χρόνια μετά το αφιέρωμα που της έγινε στο Badminton είχε συμμετάσχει το 2017 σ’ ένα άλλο αφιέρωμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στα ρετρό τραγούδια. Στο πρώτο μέρος η ίδια θα μιλούσε για τα χρόνια του Αττίκ, του Γιαννίδη και του Χαιρόπουλου δίχως πάλι να τραγουδήσει, ενώ στο δεύτερο μέρος θα τραγουδούσε η Γιοβάννα.
Κρατώ και μια ιδιαίτερη μνήμη από εκείνη τη βραδιά, καθώς σε κάποιο σημείο του προγράμματός της η Γιοβάννα παραπάτησε και έπεσε. Δεν ήταν κάτι σοβαρό, τη σήκωσαν και συνέχισε κανονικά το τραγούδι της. Ποιος όμως είχε τρέξει πρώτος να τη σηκώσει; Η 95άχρονη τότε Στέλλα Γκρέκα, αφήνοντάς μας όλους εμβρόντητους με την ταχύτητά της και την εξαιρετική φυσική της κατάσταση.
Mε θρυλικούς συνθέτες
Το πραγματικό της όνομα ήταν Στυλιανή Λαγκαδά, γεννημένη το 1922, τη χρονιά της Μικρασιατικής Καταστροφής, τελευταίο στη σειρά από τα εννέα παιδιά που απέκτησαν οι γονείς της.
Ο πατέρας της ήταν σκηνογράφος και ανήκε στον κύκλο των διανοουμένων της εποχής – η παρέα αυτών των καλλιτεχνών, όταν πέθανε ο πατέρας της πολύ νέος, ήταν και το αντίβαρο στη μεγάλη φτώχεια που πέρασε μαζί με τα αδέρφια της και τη μητέρα τους. Την ανακάλυψε σε ηλικία οκτώ ετών ο Γιώργος Οικονομίδης, με την παρότρυνση του οποίου ξεκίνησε να τραγουδάει ως παιδούλα στη Χορωδία Αθηνών.
Στα 20 της, το 1942, παντρεύτηκε τον σκηνοθέτη και ποιητή Ορέστη Λάσκο, που της έδωσε το καλλιτεχνικό όνομα «Στέλλα Γκρέκα» και την έβαλε να παίξει σε μία ταινία του, τις «Ραγισμένες καρδιές» (1945). Η άσωτη ζωή του Λάσκου ήταν και η αιτία που ο γάμος τους δεν ευδοκίμησε και σύντομα οι δρόμοι τους χώρισαν. Η Στέλλα Γκρέκα έμελλε να εμφανιστεί σε ακόμη μία ταινία του ελληνικού κινηματογράφου, το αισθηματικό δράμα «Μαρίνα» (1947), σκηνοθεσίας Αλέκου Σακελλάριου και παραγωγής Φίνου. Απ’ αυτή την ταινία με το ομότιτλο τραγούδι, το «Μαρίνα», ξεκίνησε ουσιαστικά η βραχύβια τραγουδιστική της καριέρα. Μια καριέρα που διήρκεσε μία διετία, όπως ήδη είπαμε, σε συνεργασίες με τα πιο θρυλικά ονόματα συνθετών της εποχής (Χαιρόπουλος, Γιαννίδης, Σουγιούλ) και που γέννησε σπουδαία τραγούδια του λεγόμενου ελαφρού ρεπερτορίου: «Που να ’σαι τώρα», «Γύρισε, σε περιμένω, γύρισε», «Πάμε στο άγνωστο», «Ηρθες σαν την άνοιξη» κ.ά.
Πάντως, όπως η ίδια είχε δηλώσει, ποτέ δεν αισθάνθηκε την αγάπη του κόσμου, αφού το βλέμμα της περιοριζόταν μπροστά στο μικρόφωνο και δεν είχε καμία διάθεση για φήμη και κοσμικότητες. Για πολλά πράγματα είχε μετανιώσει η Στέλλα Γκρέκα στη διάρκεια της μακράς ζωής της. Πρώτα απ’ όλα για το ότι άκουσε τον Λάσκο και δεν πρωταγωνίστησε στα «Χειροκροτήματα» (1944) του Γιώργου Τζαβέλλα δίπλα στον Αττίκ. Επειτα για το ότι είχε βρει… σαχλούς τους στίχους στο τραγούδι «Δυο πράσινα μάτια», αρνούμενη να το ηχογραφήσει. Το ίδιο τής είχε συμβεί και μ’ ένα άλλο τραγούδι, το «Λίγες καρδιές αγαπούνε», που τελικά έγινε μεγάλη επιτυχία για τον Τώνη Μαρούδα. Η μεγάλη της αδυναμία ήταν το θέατρο, γι’ αυτό και όταν κατάφερε να φύγει στην Αμερική αμέσως μετά τον χωρισμό της με τον Λάσκο άρχισε να περνάει από διάφορες οντισιόν, με κορυφαία αυτή για το νέο τότε έργο του Τενεσί Ουίλιαμς «Καλοκαίρι και καταχνιά».
Τα χρόνια στην Αμερική
Στη Νέα Υόρκη όμως γνώρισε τον δεύτερο σύζυγό της, τον εφοπλιστή Αυγερινό. Κοντά του έζησε μια πλούσια και δύσκολη ζωή, εφόσον εκείνος ασχολούνταν με τα καράβια του και δεν ενέκρινε την ενασχόληση της γυναίκας του με το θέατρο και το τραγούδι. Το 1974 η Στέλλα Γκρέκα επέστρεψε στην Ελλάδα και μπήκε στο στούντιο για έναν δίσκο με τον Χαιρόπουλο. Η φωνή της δεν είχε χάσει τίποτα από την ηδύτητα των προηγούμενων δεκαετιών. Ο οριστικός επαναπατρισμός της έγινε μετά τον θάνατο του συζύγου της, αφού –σύμφωνα πάντα με την ίδια– όλη τους η περιουσία είχε εξανεμιστεί. Από το 1980 μέχρι και λίγο πριν από το τέλος της, άλλοτε μέσω τηλεοπτικών αφιερωμάτων και άλλοτε μέσω τιμητικών συναυλιών, είχε αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον του κόσμου γι’ αυτό το sui generis αηδόνι του ελαφρού ελληνικού τραγουδιού. Η Στέλλα Γκρέκα πέθανε πλήρης ημερών, λίγους μήνες πριν κλείσει τα 103 της χρόνια, παραδίδοντας το σκήπτρο της γηραιότερης Ελληνίδας τραγουδίστριας στη μόλις δύο χρόνια νεότερή της Καίτη Γκρέυ.
