Είναι οκτώ ή εννιά χρόνων – δεν θυμάται ακριβώς. Μαθήτρια δημοτικού και με δασκάλα θεάτρου την Κυβέλη Μυράτ, εγγονή της σπουδαίας περσόνας του προπολεμικού θεάτρου.
Συμμετέχει στο σχολικό ανέβασμα του «Κύκλωπα» υποδυόμενη τον Σιληνό. Η Στεφανία Γουλιώτη μιλάει με νοσταλγία για έναν από τους πρώτους ρόλους στην περιπέτειά της στο θέατρο και για μια από τις πρώτες επιτυχημένες προσπάθειές της να κατακτήσει το κοινό. «Είχα σκαρφιστεί ένα εύρημα. Ο Σιληνός είχε λόξιγκα από το μεθύσι κι αυτό φάνηκε να αρέσει πολύ. Ο κόσμος γελούσε τόσο πολύ ώστε στην υπόκλιση έριξα πάλι το θέατρο κάτω» λέει.
Κάτι λιγότερο από 30 χρόνια μετά η Στεφανία Γουλιώτη συναντά ξανά, με μια δόση πεπρωμένου, το σατυρικό δράμα του Ευριπίδη. Αυτήν τη φορά υποδύεται τον ομώνυμο ρόλο στην παράσταση που ανεβαίνει στο Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου σε σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη. Παρότι έχουν μεσολαβήσει τόσα χρόνια, ο δεσμός της με το θέατρο εξακολουθεί να ορίζει τα πάντα στη ζωή της, με την εξής, όπως παρατηρεί, ειδοποιό διαφορά: «Ζηλεύω το πόσο αθώα λειτουργούσα τότε… Τώρα για να κάνω κάτι παρόμοιο πρέπει να το σχεδιάσω, να το οργανώσω».
Είσαι τόσο νέα κι όμως κοντεύεις να συμπληρώσεις 30 χρόνια στο θέατρο. Τελικά ήσουν πλασμένη γι’ αυτό;
Θα μπορούσα να κάνω ένα σωρό άλλα πράγματα πέρα από την υποκριτική. Θα μπορούσα να γίνω χορεύτρια, ακροβάτισσα τσίρκου ή μετεωρολόγος. Απλώς τα πράγματα εξελίχθηκαν απολύτως φυσικά και δεν χρειάστηκε να σκεφτώ κάτι άλλο. Η σχέση μου με το θέατρο είναι οριστική. Το μόνο κακό είναι πως όταν ήμουν μικρότερη το θέατρο προέκυπτε πολύ πηγαία, ενώ τώρα διαλύομαι μέσα σε αυτό.
Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει ότι έχω τεράστια ανάγκη να παίρνω αποστάσεις από το θέατρο. Βλέπεις, έχω αρχίσει κι αντιλαμβάνομαι έναν άλλο κόσμο, συνειδητοποιώ πως η δουλειά για τον ηθοποιό βρίσκεται αλλού κι όχι μόνο στα λόγια. Είναι μια αίσθηση που έχω, η οποία συγγενεύει κάπως με αυτό που έχει πει ο Σαίξπηρ, ότι είμαστε φτιαγμένοι από τα υλικά του ονείρου. Πλέον επιδιώκω το κοινό μου στο θέατρο να μην παρακολουθεί εμένα επί σκηνής αλλά αυτό που εγώ φαντάζομαι. Γι’ αυτό τον λόγο πρέπει να αφεθώ σε έναν άλλον κόσμο όπου όλα μπορούν να συμβούν και να σταματήσω να ασχολούμαι με την επιφανειακή δουλειά.
Υπάρχουν κι άλλα πράγματα από τα οποία θα ήθελες να απαλλαγείς;
Ναι, από την ανάγκη να αποδεικνύω πόσο καλή μαθήτρια είμαι, πόσο καλή σύντροφος και φίλη είμαι ή πόσο καλή ηθοποιός. Θα ήθελα να μπορώ να δείχνω και αδύναμη, κάτι που δεν έχω επιτρέψει στον εαυτό μου.
Είσαι σίγουρη για τον εαυτό σου;
Δυστυχώς είμαι. Εχω μια φυσική αυτοπεποίθηση που αποδίδεται στο γεγονός ότι κάνω θέατρο από επτά χρόνων, η οποία δεν μου επιτρέπει να αναζητώ άγνωστες περιοχές, που είναι και οι πιο πολύτιμες στο θέατρο.
Ποια αναγνωρίζεις ως τα βασικότερα χαρίσματά σου επί σκηνής;
Εχω δυναμικό σώμα με το οποίο μπορώ να κάνω τα πάντα στη σκηνή, έχω στεντόρεια φωνή, καλή σκηνική αντίληψη, τρομερή σκηνική αυτοπεποίθηση. Ωστόσο, στο τέλος όλα αυτά ορθώνονται ως εμπόδια στην πραγματική μετακίνηση που πρέπει να γίνει προς αυτές τις άγνωστες περιοχές.
Φαντάζομαι καταλαβαίνεις ότι αυτό ακούγεται κάπως οξύμωρο… Αλλοι ηθοποιοί θα σκότωναν για να έχουν αυτά τα εργαλεία.
Το καταλαβαίνω, ίσως ακούγεται και υπεροπτικό, αλλά αυτή είναι η αλήθεια, είμαι δέσμια αυτών των χαρισμάτων. Νιώθω πολύ καλά μέσα σε αυτά και στο τέλος επαναπαύομαι.
Είναι οι ρόλοι σου στο θέατρο ένας δρόμος για να μάθεις περισσότερα για σένα;
Είναι πολλοί οι ηθοποιοί που πιστεύουν ότι αν δεν διακυβεύσουν κάτι προσωπικό κανείς δεν έχει λόγο να παρακολουθήσει αυτό που κάνουν. Αυτό σημαίνει πως δουλεύουμε με κάτι επώδυνο, κάνουμε ανασκαφή μέσα μας. Η δουλειά του ηθοποιού είναι δουλειά συνειδητοποίησης. Χρειάζεται να βγει εκτός ελέγχου για να ακουμπήσει και τον άνθρωπο απέναντί του, να φτάσει σε μια περιοχή που δεν γνωρίζει ούτε ο ίδιος. Κατά τη γνώμη μου οτιδήποτε άλλο είναι ανήθικο και προδίδει επανάπαυση.
Πώς μπήκες στο εγχείρημα του «Κύκλωπα»;
Το γεγονός ότι ο Παντελής Δεντάκης με «είδε» στον ρόλο του Κύκλωπα τόνωσε φοβερά το ηθικό μου· με ενέπνευσε ώστε σήμερα να δουλεύω και να βασανίζομαι γι’ αυτόν! Οταν προκύπτει μια ωραία πρόταση, όταν νιώθεις ότι κάποιος σ’ έχει επιλέξει, αισθάνεσαι καλά. Και παρόλο που έχω μεγάλη αποδοχή στον χώρο του θεάτρου, το αίσθημα «σημαίνω κάτι για κάποιον» εξακολουθεί να είναι κυρίαρχο για μένα. Εχω τρομερή ανάγκη για ασφάλεια.
Εδώ πάντως δοκιμάζεσαι σε έναν μη ασφαλή ρόλο. Πώς περιγράφεις τον Κύκλωπα;
Συμβολίζει τον άνθρωπο που αποφασίζει να ζήσει με το τερατώδες κομμάτι του χωρίς ενοχές. Ενα κομμάτι που έχει χτίσει ως τεράστια άμυνα για να επιβιώσει. Οταν λοιπόν αντικρίζει τον πολιτισμένο άνθρωπο, δεν μπορεί να συνυπάρξει μαζί του στον ίδιο χώρο· χρειάζεται να τον εξαφανίσει. Γι’ αυτό και ο Κύκλωπας συμβιώνει με Σάτυρους· για να αποφύγει τον κίνδυνο της σύγκρισης με τα ανθρώπινα.
Ηρθες αντιμέτωπη με αυτή την πλευρά του εαυτού σου μέσω του ρόλου;
Μα ναι! Δεν χρειάζεται να κάνω καμία άλλη προσπάθεια για να αποκαλυφθεί τι τέρας είμαι κι εγώ, η Στεφανία· αρκεί να μεταδώσω τα λόγια του Ευριπίδη. Μπορώ, ας πούμε, να βάλω τα κλάματα σκεπτόμενη πώς εκφοβίζω τους δικούς μου ανθρώπους, πόσο άσχημη είμαι καμιά φορά ή πόσο ανθρωποφαγική θέλοντας να εξουσιάσω τους άλλους. Δεν χρειάζεται λοιπόν να παίξω το τέρας· είμαι και τέρας – όσο κι αν δεν θέλω να το παραδεχτώ.
Θα ήταν καλύτερα αν ως άνθρωποι είχαμε αναγνωρίσει την τερατώδη πλευρά μας;
Ενώ η κοινωνία μάς καλλιεργεί παντού, στις επιστήμες, στις τεχνολογίες, μια φοβερή ευφυΐα, η τερατώδης πλευρά μας δεν έχει προοδεύσει. Γι’ αυτό και οι δυτικές κοινωνίες παρουσιάζουν αυτό το πρόσωπο, ενώ σε άλλα σημεία του πλανήτη ξεσπούν απίστευτες ανθρωπιστικές κρίσεις.