Τέσσερις ιστορικές αποφάσεις έλαβε το Συμβούλιο της Επικρατείας αναφορικά με τη διοίκηση του Πανελληνίου Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας της Τήνου και την εποπτεία του από το κράτος που είχε επαναφέρει με νόμο η προηγούμενη κυβέρνηση το 2018.
Με αυτές ουσιαστικά μπαίνει φρένο στις επιδιώξεις του Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου σε ότι αφορά τη διοίκηση του Ιδρύματος, καθώς το Ίδρυμα θα παραμείνει υπό κρατική εποπτεία. Όπως συνέβαινε εδώ και 200 χρόνια χρόνια, με εξαίρεση την επταετία της χούντας και είχαν ορίσει ρητά στη διαθήκη τους οι ιδιώτες κτήτορες του Ιδρύματος. Κάτι που είχε παραβιάσει η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου προς όφελος του Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου Β΄ με τροπολογία το καλοκαίρι του 2014.
Ειδικότερα η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, με τις 1753-1756/2019 αποφάσεις της (Ε 1745, 2848, 3037/2018 και Ε 346/2019), απέρριψε αιτήσεις ακυρώσεως κατά της 44231/27.7.2018 αποφάσεως του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, με την οποία διορίσθηκαν τα εκλεγέντα μέλη της Διοικούσας Επιτροπής του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου (στο εξής Π.Ι.Ι.Ε.Τ.) και κατά της από 22.10.2018 έκθεσης συνεδρίασης της Διοικούσας Επιτροπής του Π.Ι.Ι.Ε.Τ. Πρόκειται για τέσσερις προσφυγές που είχαν κατατεθεί η μία εκ των οποίων από την πλευρά του Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου, η άλλη από τη διοικούσα Επιτροπή της Εκκλησίας της Ελλάδος και μία ακόμη από έναν κληρικό από την Αμερική τη νομική εκπροσώπηση του οποίου φέρεται να είχε αναλάβει τα δικηγορικό γραφείο του σημερινού υπουργού της κυβέρνησης Μητσοτάκη, Γιώργου Γεραπετρίτη.
Ειδικότερα, με τις 1753, 1754 και 1755/2019 αποφάσεις (Ε 1745, 2848, 3037/2018,) κρίθηκε ότι «ο καθορισμός του τρόπου διοίκησης του Π.Ι.Ι.Ε.Τ., το οποίο είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, λόγω του διττού χαρακτήρα που έχει, δεδομένου ότι, αφενός εκφράζει το θρησκευτικό συναίσθημα των Ορθόδοξων Ελλήνων, έχοντας ως βάση και σημείο αναφοράς τον Ιερό Ναό της Ευαγγελιστρίας της Τήνου, αφετέρου έχει αναπτυχθεί σε πολύμορφο οργανισμό ευαγούς Εθνικού Καθιδρύματος και της άσκησης εποπτείας του Δημοσίου σε αυτό, είναι ζήτημα διοικητικής αποκλειστικώς φύσεως και μη θεμελιώδες, δυνάμενο ως εκ τούτου να ρυθμίζεται ελευθέρως από το νομοθέτη».
«Δεν πλήττεται η αυτοδιοίκηση της Εκκλησίας»
Επιπλέον, επισημαίνεται «η διοίκηση του Ιδρύματος ασκήθηκε επί αιώνα και πλέον υπό την εποπτεία του Κράτους, ενώ, εξάλλου, η Διοικούσα Επιτροπή του Π.Ι.Ι.Ε.Τ. από την ίδρυσή του μέχρι και το ν. 2353/1953 δεν εκλεγόταν, αλλά διοριζόταν από την Κυβέρνηση. Ενόψει αυτών και λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι ο νομοθέτης έχει ευρεία διακριτική ευχέρεια στο πλαίσιο άσκησης της αρμοδιότητάς του για τον προσδιορισμό του χρόνου έναρξης εφαρμογής μιας νομοθετικής διάταξης, σύμφωνα με γενικές και αφηρημένες ρυθμίσεις στο νόμο, κρίθηκε ότι η διάταξη του άρθρου 48 παρ. 4 του ν. 4521/2018, με την οποία έληξε πρόωρα η θητεία της Διοικούσας Επιτροπής του Π.Ι.Ι.Ε.Τ, η οποία δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη, είναι σύμφωνη με το άρθρο 13 του Συντάγματος περί θρησκευτικής ελευθερίας και δεν πλήττεται η αυτοδιοίκηση της Εκκλησίας, ούτε και η θρησκευτική ελευθερία και επιπλέον δεν αντίκειται στην αρχή της συνέχειας της διοικητικής δράσης και ορθολογικής οργάνωσης της διοίκησης και στην αρχή της αμεροληψίας». Με λίγα λόγια το ΣτΕ απορρίπτει τους ισχυρισμούς της πλευράς του Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου και κρίνει ότι ο νόμος που ψήφισε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2018, είναι συνταγματικός.
Επίσης, όπως αναφέρεται στις σχετικές αποφάσεις «σχετικά με τη ρύθμιση του άρθρου 48 παρ. 1 του ν. 4521/2018 με την οποία επανήλθε σε ισχύ το αρχικό, κατ’ ουσίαν, καθεστώς ανάδειξης Αντιπροέδρου και Γενικού Γραμματέα της Διοικούσας Επιτροπής του Π.Ι.Ι.Ε.Τ. από μόνα τα εκλεγμένα μέλη της, χωρίς στη διαδικασία αυτή να μετέχει ο επιχώριος Μητροπολίτης, ως ex officio μέλος της Διοικούσας Επιτροπής, κρίθηκε ότι δεν υπάρχει αντίθεση ούτε στην αρχή της ορθολογικής οργάνωσης των δημοσίων υπηρεσιών, ούτε στην αρχή της ισότητας».
Ευαγές Ίδρυμα με κρατική εποπτεία
Επίσης το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο έκρινε ότι «…Το Π.Ι.Ι.Ε.Τ. δεν αποτελεί θρησκευτικό νομικό πρόσωπο, το οποίο προστατεύεται κατ’ άρθρο 9 της Ε.Σ.Δ.Α., αλλά αντιθέτως έχει αποδοθεί σε αυτό έντονος ο χαρακτήρας του «ευαγούς καθιδρύματος» με την ανάθεση ποικίλων κοινωφελών δραστηριοτήτων και αποτελεί ν.π.δ.δ. ευρισκόμενο υπό την εποπτεία του Κράτους και όχι της Εκκλησίας, ασκεί δε δημόσια εξουσία με την έκδοση ατομικών και κανονιστικών πράξεων».
Στην ουσία το ΣτΕ έκρινε ότι ο καθορισμός της διοίκησης του Π.Ι.Ι.Ε.Τ. γίνεται χωρίς να παραμερίζεται ο ρόλος της Εκκλησίας της Ελλάδος στη διοίκησή του με την ανάθεση της Προεδρίας στον επιχώριο Μητροπολίτη και χωρίς να υπάρχει παρέμβαση στη θρησκευτική της αυτονομία, στην οργάνωση και διοίκηση θρησκευτικής κοινότητας ή χώρου λατρείας ή στην επιλογή θρησκευτικού της ηγέτη.
«Η δε ρύθμιση του άρθρου 48 παρ. 3 του ν. 4521/2018 με την οποία επανήλθε σε ισχύ η εξαίρεση του Π.Ι.Ι.Ε.Τ. από τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, κρίθηκε δικαιολογημένη εν όψει της ιδιομορφίας του Ιδρύματος ως ευαγούς Εθνικού Καθιδρύματος, του οποίου η διοίκηση ασκήθηκε επί αιώνα και πλέον υπό την εποπτεία του Κράτους».
«Πρόκειται περί τεσσάρων ιστορικών αποφάσεων του στΕ που δικαιώνουν τον πενταετή αγώνα του Τηνιακού λαού και του Δήμου Τήνου, καθώς το ΠΙΙΙΕΤ το οποίο βρισκόταν πάντα υπό την εποπτεία του κράτους χαρακτηρίστηκε ως ευαγές ίδρυμα με εκκλησιαστικό χαρακτήρα και όχι καθαρά εκκλησιαστικό όπως επεδίωξε η διοίκηση της Εκκλησίας της Ελλάδος και ο Μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος», τονίζει στο Documento Γιάννης Αλαβάνος ο οποίος ήταν ένας εκ των δικηγόρων του Δήμου Τήνου.
Η «ντροπολογία» Λοβέρδου
Η τροπολογία, με την οποία το Ίδρυμα επέστρεψε υπό κρατική εποπτεία εισήχθη προς ψήφιση στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων αναφορικά με την «Ίδρυση Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και άλλες διατάξεις» και έφερε τις υπογραφές πέντε βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ (Ν. Ξυδάκης, Α. Συρίγος, Ν. Συρμαλένιος, Ν. Μανιός και Θ. Μεγαλοοικονόμου), του βουλευτή των ΑΝ.ΕΛ. Κωνσταντίνου Ζουράρι και του βουλευτή του Ποταμιού, Σπυρίδων Δανέλλη.
Το Ίδρυμα βρισκόταν επί κρατική εποπτεία επί 200 χρόνια, με εξαίρεση την επταετία της Χούντας. Το 2014 η τότε κυβέρνηση αποφάσισε να αλλάξει το ισχύον καθεστώς και να εμπλακεί στη διοίκηση του Ιδρύματος η Εκκλησία. Συγκεκριμένα με τροπολογία η οποία ψηφίστηκε το βράδυ της 7ης Οκτωβρίου του 2014 και εντάχθηκε στο νόμο 4301/2014 (νόμος Λοβέρδου) το Ίδρυμα εντάχθηκε στον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος, ενώ η επί 200 χρόνια 9μελής λαϊκή διοίκηση του ΠΙΙΕΤ έγινε δεκαμελής, με τη συμμετοχή αλλά και προεδρία του εκάστοτε Μητροπολίτη.
Η αλλαγή του καθεστώτος διοίκησης εν μια νυκτί στο Ίδρυμα προκάλεσε την οργή των κατοίκων της Τήνου, αλλά και αντιδράσεις από τη δημοτική αρχή. Ο ίδιος ο Μητροπολίτης Σύρου, Δωρόθεος Β΄ έγινε αποδέκτης έντονων διαμαρτυριών από οργισμένους κατοίκους. Οι εικόνες και τα βίντεο με τις αποδοκιμασίες έκαναν το γύρο του διαδικτύου, ενώ σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής ο Μητροπολίτης αναγκάστηκε να «φυγαδευτεί» με σκάφος του Λιμενικού, καθώς δέχτηκε ακόμη και μπουκάλια με νερό από οργισμένους κατοίκους.
