Ο_x000D_
συνθέτης και ερμηνευτής μιλάει για τις «Φωνές θιάσου», τον κορονοϊό, τις_x000D_
εξορύξεις και την πολιτική.
Ήταν το 2006 στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης όταν το πανελλήνιο παρακολούθησε σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση έναν νέο, άγνωστο τραγουδιστή να αποδίδει ένα δικό του, πολύ ιδιαίτερο, δημοτικοφανές τραγούδι. Ήταν ο γέννημα θρέμμα Αθηναίος Σταύρος Σιόλας με το «Της Άρνης το νερό». Σύντομα έγινε περιζήτητος από πολλούς συνθέτες του λεγόμενου έντεχνου για την ιδιαιτερότητα της φωνής του. Το παράδοξο είναι πως ενώ ο Σιόλας βγήκε στη δισκογραφία ως συνθέτης, έπρεπε να περάσουν αρκετά χρόνια για να γίνει γνωστή η συνθετική του ιδιότητα. Να φτάσουμε συγκεκριμένα στο 2013, τότε που τα «Διόδιά» του σε στίχους Πόλυς Κυριάκου έγιναν μια από τις μεγαλύτερες ραδιοφωνικές επιτυχίες.
Η συνάντηση μαζί του έγινε εν μέσω lockdown με αφορμή το καινούργιο του άλμπουμ, στο οποίο κατάφερε να συγκεντρώσει μερικές από τις πιο σημαντικές και ενδιαφέρουσες φωνές του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού. Τραγούδια-μονόλογοι ή σωστότερα διάλογοι, όπως λέει και ο ίδιος, μια και σε όλα κράτησε για τον εαυτό του τον ρόλο του συνερμηνευτή.
Δώσατε στο άλμπουμ σας τον τίτλο «Φωνές θιάσου» και σκέφτομαι ότι αποτελεί σύνδεση με το θεατρικό παρελθόν σας.
Αυτό που έχω σπουδάσει ολοκληρωμένα είναι το θέατρο. Έκανα δύο χρόνια στη σχολή του Βασίλη Διαμαντόπουλου με τον ίδιο και στη συνέχεια ολοκλήρωσα τριετείς σπουδές στο Θέατρο Τέχνης. Έπαιζα σε παραστάσεις στις οποίες έγραφα τη μουσική και τραγουδούσα. Αξιοποιούσα πάντα όλες μου τις ιδιότητες, χωρίς να είμαι αμιγώς ηθοποιός. Πάντα το θέατρο είναι μέσα στη ζωή μου, στον τρόπο που γράφω τραγούδια ειδικά, αφού τα αντιμετωπίζω σαν μονολόγους ή και σαν διαλόγους, όπως στην περίπτωση του νέου δίσκου.
Θα δηλώνατε αυτοδίδακτος μουσικός;
Έχω κάνει βυζαντινή και παραδοσιακή μουσική, πολυφωνικό ηπειρώτικο, πιάνο, φωνητική, αλλά, ναι, είμαι αυτοδίδακτος. Η δημιουργική μου ιδιότητα όμως δεν οφείλεται στις σπουδές αυτές. Το είχα από μόνος μου και πριν, τόσο ως τραγουδιστής όσο και ως τραγουδοποιός. Ηθοποιός δεν μπορώ να πω ότι είμαι γιατί δεν δουλεύω στο θέατρο. Εντάσσω τη θεατρικότητα και όχι τον θεατρινισμό τον οποίο απεχθάνομαι μόνο όταν συμβαίνει πηγαία στα τραγούδια. Ταυτόχρονα νιώθω τόσο δημιουργός όσο και ερμηνευτής.
Ποια είναι η ιδιαιτερότητα της φωνής σας;
Η φωνή μου ανήκει στη συνομοταξία των τραγουδιστών της παράδοσης με υψηλές συχνότητες και αιχμηρή χροιά, όπως αυτή του Χρύσανθου. Βέβαια με τα χρόνια έχει διαφοροποιηθεί αλλά δεν είναι μια μέση αντρική φωνή.
Αρρενωπή εννοείτε;
Δεν είναι μάτσο φωνή, όπως συνηθίζεται στο λαϊκό αλλά και στο έντεχνο, όπου όσο πιο βαριά αντρίλα έχει μια φωνή τόσο πιο μεγάλη είναι η επιτυχία.
Καταλαβαίνω. Ακουσα κάποτε έναν συνθέτη να δηλώνει ενοχλημένος από την ερμηνευτική «αφυλία» τραγουδιστών που πήγαζε από τον Μάνο Χατζιδάκι.
Ο Χατζιδάκις ήθελε αέρινες φωνές, απαλλαγμένες από το σχήμα και τη γραφικότητα. Φωνές που ταίριαζαν στο ονειρικό μουσικό του σύμπαν. Ίσως ο Καρακότας στα «Τραγούδια της αμαρτίας» αν και λαϊκός να πλησίασε το χατζιδακικό πρότυπο άφυλου ερμηνευτή… περισσότερο ακόμη και από τον Λέκκα και τον Λιούγκο. Ας πούμε ότι όλοι οι τραγουδιστές του Χατζιδάκι ήταν μακριά από τη γραφικότητα, της οποίας ο ίδιος υπήρξε μια ζωή πολέμιος. Τότε όμως, όπως και τώρα, ευρείας αποδοχής φωνές ήταν η σχολή των Μάλαμα, Χαρούλη, Θανάση Παπακωνσταντίνου, οι οποίοι είναι εξαιρετικοί στο είδος τους –ειδικά του Θανάση του έχω μεγάλη αδυναμία– αλλά πορεύονται και σε δρόμο ανοιχτό και στρωμένο.
Αφού όμως ο καθένας φέρει τον δικό του κόσμο ως ερμηνευτής, πώς αλλιώς να τραγουδούσαν;
Μα αυτό ακριβώς υπερασπίζομαι: το δικαίωμα του καθενός να φέρει τον κόσμο του, γιατί ακόμη και σήμερα δεν υπάρχει μεγάλη ανεκτικότητα σε διαφορετικού τύπου αντρικές ερμηνείες. Κάποτε ο Κραουνάκης, ο Άγγελος Σφακιανάκης και ένας ραδιοφωνικός παραγωγός μού είχαν πει να σταματήσω να τραγουδάω. Ο τελευταίος μάλιστα μου είχε πει ότι είναι αντιραδιοφωνική η φωνή μου. Αυτή είναι η απάντηση μου στην ερώτησή σας.
Το λέτε με πικρία, να υποθέσω;
Ναι, με πείραξε και είναι λογικό. Να ξεκαθαρίσω όμως ότι ο Σταμάτης μου το είπε συμβουλευτικά, όχι για να με προσβάλει: «Για το καλό σου, δίνε τα τραγούδια σου σε άλλους ώστε να γίνονται επιτυχίες». Δεν θα ήθελα να παρεξηγηθώ.
Παλιά λέγανε «θα κάνω δίσκο για να βγάλω χρήματα». Τώρα λες να βγάλεις από αλλού λεφτά για να τα βάλεις σε έναν δίσκο.
Αυτό έγινε ανέκδοτο πια. Δίνεις λεφτά μην περιμένοντας να έρθουν ποτέ πίσω και κατά βάθος μην ξέροντας γιατί το κάνεις. Μάλλον το κάνουμε για την ψυχή μας. Όπως έλεγε ο Κάρολος Κουν: «Για το θέατρο». Για το ενδεχόμενο επίσης να έπαιρνες πίσω κάποια λεφτά από τα live, προ κορονοϊού φυσικά. Ας ελπίσουμε ότι θα βγει το εμβόλιο και θα έχουμε ένα καλοκαίρι λειτουργικό.
Συμμετέχετε ως δημιουργός στα σωματειακά σας;
Λαμβάνω τα mails και υπογράφω τα ψηφίσματα. Όλοι γνωρίζουμε ό,τι νιώθουμε και λέμε οι καλλιτέχνες και μην περιμένετε να πρωτοτυπήσω τώρα. Είμαστε σαν τα παραμελημένα παιδιά, σαν να μην κατανοούν τη σημασία του πολιτισμού οι κυβερνώντες κι ας είναι η απόλυτη ταυτότητα της χώρας. Θεωρούν ότι ο πολιτισμός δεν έχει όφελος ή οικονομικό αντίκρισμα για την οικονομία της χώρας, κάτι που αν ίσχυε, πάλι οι ίδιοι θα ήταν υπεύθυνοι. Θα μπορούσε και θα έπρεπε να συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: ο πολιτισμός να ήταν η βαριά βιομηχανία της χώρας. Δεν είναι – και φταίνε αυτοί. Είναι φοβερό που δεν μας αναφέρουν στα νέα μέτρα, στο ποιος θα κλείσει και ποιος θα ανοίξει. Μιλούν για εστίαση, για λιανικό εμπόριο και εμείς σαν να μην υπάρχουμε, σαν να είμαστε το πιο αχρείαστο είδος τούτη τη στιγμή. Τραγικό και προκλητικό, την ίδια στιγμή που βλέπεις τον συνωστισμό στα λεωφορεία, στις εκκλησίες ή την πληρότητα στα αεροπλάνα. Σε αναγκάζουν να παραιτείσαι αφού δεν μπορείς να φωνάζεις διαρκώς για το αυτονόητο.
Στον δίσκο σας τραγουδούν ο Αλκίνοος, ο Πασχαλίδης, η Αντωνοπούλου, η Μπάμπαλη, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, η Βιολέτα Ίκαρη κ.ά. Δεν μοιάζει ωστόσο ένας δίσκος συμμετοχών αλλά έχει κόνσεπτ.
Ο δίσκος δεν έγινε με όλους αυτούς επειδή απλώς αγαπώ τις φωνές τους και τις ήθελα. Τα οχτώ τραγούδια μού υπέδειξαν τους ερμηνευτές τους. Στην «Καφεΐνη» π.χ. «άκουγα» τη φωνή του Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Δεν τον γνώριζα προσωπικά ούτε καμιά σχέση είχαμε. Το τραγούδι όμως που έγραψα σε στίχους Σάννυς Μπαλτζή φώναζε «Βασίλης Παπακωνσταντίνου». Το ίδιο ένιωσα και με το «Σαν Χουάν» για τη φωνή της Ρένας Μόρφη, την οποία επίσης δεν γνώριζα αλλά την είδα και την άκουσα μες στο τραγούδι.
Ποιο τραγούδι πιστεύετε θα σας ακολουθεί εσαεί; «Της Άρνης το νερό» ή τα «Διόδια»;
Νομίζω ότι στην κηδεία μου όλοι θα με αποχαιρετούν τραγουδώντας την «Άρνη». Εχει κάτι μεταφυσικό, θα υπάρχει και ύστερα από μένα και δεν νομίζω να το ξεπεράσω ποτέ, ακόμη κι αν γράψω καλύτερο τραγούδι.
Είχατε αρνηθεί να υπογράψετε τη λίστα για τη συμφωνία των Πρεσπών. Δεν είστε ο καλλιτέχνης που θα πρωτοστατήσει πολιτικά; Ή θέλετε να τα έχετε καλά με όλους;
Δεν θα το έλεγα ατολμία εκ μέρους μου. Δεν παίρνω θέση. Και για άλλες επιστήμες δεν θα έβγαινα να μιλήσω. Π.χ. για την αντιμετώπιση του κορονοϊού.
Τι σχέση έχει η ιατρική με την πολιτική; Εχετε δικαίωμα ψήφου, είστε σκεπτόμενο άτομο.
Δεν σημαίνει ότι δεν έχω άποψη, όλοι έχουμε. Αν επιθυμώ να εκφράσω άποψη επί παντός επιστητού, είναι στη δική μου διακριτική ευχέρεια. Ο βαθμός στον οποίο εκφράζω τις απόψεις μου είναι προσωπικό μου δικαίωμα και δεν χαρακτηρίζεται από έλλειψη θάρρους. Θα μπορούσατε να με ρωτήσετε για το προσφυγικό, αφού τον καθένα τον αγγίζει ένα θέμα και έχει μεγαλύτερη έγνοια γι’ αυτό. Εγώ, λόγου χάρη, έχω μεγαλύτερη έγνοια για τις εξορύξεις στην Ήπειρο. Δεν θα σας ζητήσω τον λόγο γιατί εσείς δεν έχετε μιλήσει αρκετά για τις εξορύξεις και το εννοώ… δεν έχετε μιλήσει καθόλου. Δεν μιλάει και γι’ αυτό το σοβαρότατο θέμα ο κόσμος που θα έπρεπε. Επιπλέον υπάρχουν φωνές στα social media, όπως του Σταμάτη Κραουνάκη και της Έλενας Ακρίτα, που νιώθω πολλές φορές ότι με καλύπτουν.
Τι άλλο νομίζετε ότι πρέπει να πούμε για τον δίσκο σας που δεν το είπαμε;
Α, ο δίσκος, τον είχα ξεχάσει (γέλια). Πραγματικά ήταν δύσκολο εγχείρημα. Μπορεί να αναρωτηθεί κανείς γιατί τραγούδησα κι εγώ δίπλα στον Παπακωνσταντίνου, στη Βιολέτα Ίκαρη, τη Μαρία Παπαγεωργίου, στον Αλκίνοο και στους άλλους. Θέλω να πω ότι ο καθένας είχε έναν συγκεκριμένο ρόλο που ήρθε και κούμπωσε με την προσωπική του διαδρομή: με τον Πασχαλίδη, ας πούμε, κάναμε έναν διάλογο σαν παραδοσιακή παραλογή. Με την Αντωνοπούλου τραγουδήσαμε το πιο επαναστατικό οικολογικό κομμάτι του δίσκου. Τα τραγούδια μου είναι στην ουσία μονόλογοι – διάλογοι που μοιράζονται το ίδιο αίσθημα.
INFO
Το digital album «Φωνές θιάσου» του Σταύρου Σιόλα κυκλοφορεί από τη MINOS