Ο Στάθης Γκότσης, μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων και γγ του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων, γράφει για τα ερωτήματα και τις ενστάσεις σχετικά με την πονηρή κωδικοποίηση της αρχαιολογικής νομοθεσίας.
Με αιφνιδιαστικό τρόπο κατατέθηκε στη Βουλή και µιάµιση µέρα µετά έγινε δεκτό από την πλειοψηφία της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων το νοµοσχέδιο του ΥΠΠΟΑ µε τίτλο «Κύρωση κώδικα νοµοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονοµιάς».
Παρά τις διαµαρτυρίες σύσσωµης της αντιπολίτευσης, που ζήτησε την απόσυρση του νοµοσχεδίου προκειµένου να υπάρξει επαρκής χρόνος για διαβούλευση και επεξεργασία, η υπουργός Πολιτισµού Λίνα Μενδώνη, κρυπτόµενη πίσω από την Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης και τις ειδικές διαδικασίες για την ψήφιση κωδίκων, επέλεξε για την προώθηση του νοµοθετήµατος µια fast track και ύποπτη διαδικασία.
Οπως µάλιστα κατήγγειλε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, το συγκεκριµένο νοµοθέτηµα δεν δόθηκε στις γενικές διευθύνσεις και διευθύνσεις του ΥΠΠΟΑ και στα στελέχη τους, παρότι η υπουργός το είχε στο συρτάρι της επί οκτώ µήνες. Για ποιον λόγο επιλέχθηκε αυτή η διαδικασία που οδηγεί σε αναπόφευκτα λάθη ή ίσως και σε «λάθη» σκοπιµότητας; Υποτίθεται πως η κωδικοποίηση της νοµοθεσίας γίνεται για τη διευκόλυνση των πολιτών, των υπηρεσιών και εν γένει των αρχών, κωδικοποιώντας διάσπαρτες σε πολλούς ισχύοντες νόµους διατάξεις.
Τι είδους διευκόλυνση και σε ποιον παρέχει το «λάθος» του κώδικα ότι η τελική υπογραφή αποφάσεων σε υποθέσεις όπως η κήρυξη/οριοθέτηση αρχαιολογικών χώρων, η έγκριση περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ), η έγκριση αρχαιολογικών µελετών, η αδειοδότηση επιχειρήσεων κ.ο.κ. παραµένει στον/ην υπουργό Πολιτισµού και όχι στους γενικούς διευθυντές του υπουργείου Πολιτισµού, όπως έχει προβλέψει ο ν. 4622/2019 περί επιτελικού κράτους;
Πώς προστατεύεται ο πολίτης και εξασφαλίζεται η ασφάλεια δικαίου από τη µη αποσαφήνιση στην κωδικοποίηση ότι οι αναφερόµενες προθεσµίες που σχετίζονται µε την εξυπηρέτηση υποθέσεων είναι (όπως έχει κριθεί από αποφάσεις δικαστηρίων) ενδεικτικές και όχι αποκλειστικές σε περίπτωση που ο χειρισµός της υπόθεσης απαιτεί αρχαιολογικό έλεγχο, ανασκαφή ή γνωµοδότηση συµβουλίου;
Τι είδους διευκόλυνση και σε ποιον παρέχει η απαλοιφή από το κείµενο του κώδικα ολόκληρου του άρθρου 71 του Αρχαιολογικού Νόµου (ν. 3028/2002), το οποίο προβλέπει την ειδική αρµοδιότητα του Τριµελούς Εφετείου και τις διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθούνται για τα κακουργήµατα της κλοπής µνηµείων, της υπεξαίρεσης µνηµείων, της φθοράς µνηµείων, της αποδοχής και διάθεσης µνηµείων που αποτελούν προϊόντα εγκλήµατος, της παράνοµης επέµβασης ή εκτέλεσης έργου σε µνηµείο, της παράνοµης εξαγωγής πολιτιστικού αγαθού και της παράνοµης ανασκαφής ή άλλης έρευνας για την ανεύρεση ή αποκάλυψη αρχαίων;
Τι είδους διευκόλυνση και σε ποιον παρέχουν οι αλχηµείες στην επιχειρούµενη κωδικοποίηση διατάξεων που σχετίζονται µε την προστασία των κηρυγµένων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων, η εισαγωγή νεολογισµών που δεν υπάρχουν σε καµία νοµοθεσία, όπως «µη επισκέψιµοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι» (αντί του ορθού «ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι»), ή η εξαφάνιση από το άρθρο 66 της αναφοράς σε παράνοµα έργα ή επεµβάσεις σε ενάλια µνηµεία και ιστορικούς τόπους;
Ποιον εξυπηρετεί το «λάθος» να µη συµπεριληφθούν στην κωδικοποίηση οι ισχύουσες διατάξεις του άρθρου 11 του 3409/2005 που προβλέπουν πως «στους αυτοδύτες µε αυτόνοµη καταδυτική συσκευή απαγορεύεται η: […] γ. ανέλκυση, µετακίνηση ή φωτογράφηση αντικειµένων αρχαιολογικής ή άλλης αξίας, που βρίσκονται στον βυθό» (παρ. 6) ή πως «κάθε αυτοδύτης έχει υποχρέωση να ενηµερώνει αµέσως και µε κάθε πρόσφορο µέσο την αρµόδια Λιµενική Αρχή, αν εντοπίσει αντικείµενα αρχαιολογικού ή αστυνοµικού ενδιαφέροντος ή ναυάγια» (παρ.7);
Στη διάρκεια της τελευταίας διετίας έχουµε συνηθίσει σε πολλαπλασιασµό των νοµοθετηµάτων που ψαλιδίζουν τον συνταγµατικής περιωπής Αρχαιολογικό Νόµο σε αυθαίρετες και νοµικά ελεγκτέες υπουργικές αποφάσεις, σε οριακής νοµιµότητας ενέργειες και παρεµβάσεις, σε πράξεις και παραλείψεις που στο σύνολό τους κατατείνουν στην υπονόµευση της προστασίας της πολιτιστικής κληρονοµιάς. Εχουµε εµπεδώσει ότι πολιτική επιλογή της κυβέρνησης δεν είναι η προστασία, η ανάδειξη και η απόδοση στην κοινωνία των µνηµείων ως δηµόσιων αγαθών, αλλά αντίθετα η εργαλειοποίηση, η υποταγή τους σε επικοινωνιακές ανάγκες και η «αξιοποίησή» τους µε οικονοµικά κριτήρια, όπως και η εξυπηρέτηση επιχειρηµατικών συµφερόντων που λειτουργούν σε βάρος τους.
Πλέον µε πρόσχηµα την κωδικοποίηση της αρχαιολογικής νοµοθεσίας βλέπουµε άλλη µια πράξη που κινείται ακριβώς στην ίδια πολιτική κατεύθυνση, προσβάλλοντας αυτήν τη φορά όχι µόνο τη νοηµοσύνη µας αλλά ακόµη και την ίδια την κατά τα λοιπά χρήσιµη διαδικασία της κωδικοποίησης των νόµων.
