Τα έξι ερωτήματα ισπανικού δικαστηρίου στο Δικαστήριο της ΕΕ για την ερμηνεία και εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου στην υπόθεση προσφυγής της European Super League κατά της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας και της FIFA συζητιούνται σήμερα Τρίτη
Την Δευτέρα συζητήθηκαν στο τμήμα Μείζονος Σύνθεσης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο Λουξεμβούργο έξι προδικαστικά ερωτήματα που υπέβαλε το 17ο Εμπορικό Δικαστήριο της Μαδρίτης για την ερμηνεία και εφαρμογή του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην υπόθεση της εταιρείας European Super League κατά των UEFA και FIFA αναφορικά με τη διοργάνωση ενός –εν πολλοίς– «κλειστού» ελίτ ποδοσφαιρικού midweek (μεσοβδόμαδου) πρωταθλήματος στην Ευρώπη, έξω από τους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (UEFA).
Η απόφαση αναμένεται να καθορίσει πολλά για το μέλλον των ποδοσφαιρικών διοργανώσεων στην Ευρώπη. Το Documento έκανε το ρεπορτάζ και ζήτησε από τον έγκριτο δικηγόρο Νίκο Λαγαρία, που εξειδικεύεται στα ρυθμιστικά θέματα του αθλητικού δικαίου, την ανάλυση αυτού του πολύπλοκου αθλητικού, κοινωνικού, νομικού και εντέλει πολιτικού θέματος.
Το μοντέλο της ESL
Η European Super League Company (ESL) είναι μια εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (προβλέπεται μετεξέλιξή της σε ανώνυμη εταιρεία) με ιδρυτές δώδεκα συλλόγους του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, ίσως τους πιο εμπορικούς: Ρεάλ Μαδρίτης, Μίλαν, Μπαρτσελόνα, Ατλέτικο Μαδρίτης, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Ιντερ, Γιουβέντους, Λίβερπουλ, Τσέλσι, Τότεναμ, Αρσεναλ και Μάντσεστερ Σίτι. Σκοπός της είναι να διοργανώσει το πρώτο «κλειστό» ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου εκτός του πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (UEFA), με είκοσι ομάδες σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, χωρίς να εμποδίζει παράλληλα τη συμμετοχή των συμμετεχόντων ποδοσφαιρικών συλλόγων και ποδοσφαιριστών στις λοιπές εθνικές ποδοσφαιρικές διοργανώσεις. Ο σχεδιασμός βασίζεται στη συμφωνία, μεταξύ άλλων, ότι οι συμμετέχοντες σύλλογοι μεταβιβάζουν τα σχετικά τηλεοπτικά τους δικαιώματα στη θυγατρική εταιρεία SL MediaCo. Επιπλέον ανατίθεται στη θυγατρική εταιρεία SL SportsCo η διαχείριση των αθλητικών και πειθαρχικών ζητημάτων καθώς και των ζητημάτων οικονομικής βιωσιμότητας του πρωταθλήματος European Super League. Στη συμφωνία προβλέπονται επίσης και ορισμένα «αναγκαία προαπαιτούμενα» («αναβλητικές αιρέσεις» είναι ο νομικός όρος), όπως ότι το πρωτάθλημα European Super League θα πρέπει να αναγνωριστεί πρώτα από τη FIFA ή και την UEFA ως ένα νέο πρωτάθλημα συμβατό με το καταστατικό τους ή εναλλακτικά να εξασφαλιστεί νομική προστασία από δικαστήρια ή και διοικητικούς φορείς ώστε να είναι δυνατή η συμμετοχή των ιδρυτικών συλλόγων σε αυτό χωρίς «δυσάρεστες εκπλήξεις», ενώ παράλληλα θα συμμετέχουν στις εθνικές ποδοσφαιρικές διοργανώσεις.
Η αντίδραση FIFA και UEFA
Αμέσως μετά τη γνωστοποίηση των προθέσεων των ιδρυτικών ομάδων για τη διοργάνωση αυτού του νέου πρωταθλήματος, στις 21 Ιανουαρίου 2021 οι FIFA και UEFA εξέδωσαν ανακοίνωση με την οποία δήλωσαν την άρνησή τους να το αναγνωρίσουν και προειδοποίησαν ότι όποιος ποδοσφαιριστής ή ομάδα συμμετάσχει σε αυτό θα αποβληθεί από τις διοργανώσεις της FIFA, της UEFA και των εθνικών πρωταθλημάτων, επισημαίνοντας σε κάθε τόνο ότι κάθε ποδοσφαιρική διοργάνωση στη γηραιά ήπειρο πρέπει να διοργανώνεται μόνο (ή τουλάχιστον να αναγνωρίζεται) από μια αθλητική οντότητα, ομοσπονδία, συνομοσπονδία ή λίγκα που να είναι αναγνωρισμένο άμεσο ή έμμεσο μέλος τους. Ακολούθησε και άλλη ανακοίνωση της UEFA στις 18 Απριλίου 2021 που περιείχε νέα προειδοποίηση, υπό την απειλή μάλιστα λήψης πειθαρχικών μέτρων αποκλεισμού των συμμετεχουσών ομάδων από κάθε άλλη διοργάνωση σε εγχώριο, ευρωπαϊκό ή παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και απαγόρευσης συμμετοχής των συμμετεχόντων ποδοσφαιριστών στις εθνικές τους ομάδες. Παράλληλα υπήρξαν ανακοινώσεις αποδοκιμασίας, ενάντια δηλαδή στο εγχείρημα της ESL, των έμμεσα εμπλεκόμενων εθνικών ποδοσφαιρικών ομοσπονδιών και επαγγελματικών πρωταθλημάτων, της Football Association (FA) και της Πρέμιερ Λιγκ της Αγγλίας, της Real Federación Española de Fútbol και της Λα Λίγκα της Ισπανίας, της Federazione Italiana Giuoco Calcio και της Λίγκας Σέριε Α της Ιταλίας. Υπήρξε επίσης ανακοίνωση του Συνδέσμου των Ευρωπαϊκών Επαγγελματικών Ποδοσφαιρικών Πρωταθλημάτων (Association of European Professional Football Leagues), με την οποία εξέφρασε την ομόφωνη στήριξή του στις FIFA και UEFA. Οπως ήταν φυσικό, λόγω της σπουδαιότητάς του το θέμα έλαβε και ευρείες κοινωνικές αλλά και πολιτικές διαστάσεις. Την αντίθεσή τους στην ESL εξέφρασαν οπαδοί, ποδοσφαιριστές, διαμεσολαβητές (μάνατζερ) και πολιτικοί, εστιάζοντας την κριτική τους κυρίως στον ελιτισμό και στην έλλειψη ανταγωνιστικότητας βάσει αθλητικής αξίας, αφού θα μετείχαν σε αυτή μόνο λίγες κορυφαίες ομάδες από ελάχιστες χώρες, κυρίως από την Αγγλία, την Ισπανία και την Ιταλία.
Από την πλευρά της η ESL ανακοίνωνε ότι η δημιουργία αυτού του πρωταθλήματος γίνεται σε μια περίοδο που η πανδημία Covid-19 έχει επιταχύνει την αστάθεια στο υπάρχον οικονομικό μοντέλο του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου και ότι στους στόχους και στα οράματά της είναι η βελτίωση της ποιότητας και της έντασης των υφιστάμενων ευρωπαϊκών διοργανώσεων καθ’ όλη τη διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου, καθώς και μια βιώσιμη εμπορική προσέγγιση προς όφελος ολόκληρης της ευρωπαϊκής πυραμίδας ποδοσφαίρου.
Σε Μαδρίτη και Λουξεμβούργο
Μετά τις ανακοινώσεις των FIFA και UEFA ενάντια στο εγχείρημά της η ESL προσέφυγε στην ισπανική Δικαιοσύνη εναντίον τους, στο 17ο Εμπορικό Δικαστήριο της Μαδρίτης, ζητώντας να αναγνωριστεί ότι η άρνησή τους να χορηγήσουν την άδεια για τη διοργάνωση της European Super League συνιστά σύμπραξη και κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης τους στην αγορά της διοργάνωσης διεθνών αγώνων ποδοσφαιρικών συλλόγων στην Ευρώπη και στην αγορά εμπορίας των τηλεοπτικών και συναφών δικαιωμάτων που συνδέονται με τους αγώνες αυτούς, ζήτησε δε παράλληλα τη λήψη προσωρινών μέτρων προκειμένου να καταστεί δυνατή η διεξαγωγή της σχεδιαζόμενης διοργάνωσης. Στις 20 Απριλίου 2021 το ισπανικό δικαστήριο έλαβε προσωρινά μέτρα το περιεχόμενο των οποίων αντιστοιχεί στα παραπάνω αιτήματα της ESL. Παράλληλα όμως, λόγω της πολυπλοκότητας και της σπουδαιότητας των νομικών ζητημάτων, το ισπανικό δικαστήριο υπέβαλε σχετική αίτηση στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την έκδοση προδικαστικής απόφασης. Ως γνωστόν, το δικαστήριο αυτό, που εδρεύει στο Λουξεμβούργο, αποτελεί τη δικαστική αρχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης και φροντίζει σε συνεργασία με τα δικαστήρια των κρατών-μελών για την ομοιόμορφη εφαρμογή και ερμηνεία του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ο παραλήπτης της απόφασης που θα εκδοθεί, δηλαδή το δικαστήριο της Μαδρίτης, θα δεσμεύεται από την ερμηνεία που θα δοθεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην επίλυση της διαφοράς αυτής. Η απόφαση μάλιστα θα δεσμεύσει και τα υπόλοιπα εθνικά δικαστήρια που ασχολούνται ή θα ασχοληθούν με το ίδιο πρόβλημα σε ολόκληρη την ΕΕ. Γι’ αυτό και η ESL επέλεξε από την αρχή να φτάσει το θέμα στο Λουξεμβούργο.
Τα έξι προδικαστικά ερωτήματα
Τα προδικαστικά ερωτήματα που υποβλήθηκαν από το ισπανικό δικαστήριο για γνωμοδότηση στο Δικαστήριο της ΕΕ είναι τα εξής:
«01 Εχει το άρθρο 102 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΣΛΕΕ) την έννοια ότι απαγορεύει την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης η οποία συνίσταται στην πρόβλεψη από τη FIFA και την UEFA στο καταστατικό τους […] της απαίτησης να παράσχουν οι οντότητες αυτές […] προηγούμενη άδεια σε τρίτη οντότητα προκειμένου αυτή να μπορεί να θεσμοθετήσει νέο πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα συλλόγων, όπως η European Super League;
02 Εχει το άρθρο 101 της ΣΛΕΕ την έννοια ότι απαγορεύει στη FIFA και την UEFA να προβλέπουν στο καταστατικό τους […] την απαίτηση να παράσχουν οι οντότητες αυτές […] προηγούμενη άδεια σε τρίτη οντότητα προκειμένου αυτή να μπορέσει να θεσμοθετήσει νέο πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα συλλόγων, όπως η European Super League;
03 Εχουν τα άρθρα 101 ή/και 102 της ΣΛΕΕ την έννοια ότι απαγορεύουν ενέργεια της FIFA, της UEFA, των ομοσπονδιών μελών τους ή/και των εθνικών πρωταθλημάτων η οποία συνίσταται στην απειλή επιβολής κυρώσεων εις βάρος των συλλόγων που μετέχουν στη European Super League ή/και των παικτών τους λόγω του αποτρεπτικού αποτελέσματος που μπορεί να έχουν οι κυρώσεις αυτές; Εάν επιβληθούν κυρώσεις αποκλεισμού από αγώνες ή απαγόρευσης συμμετοχής σε αγώνες εθνικών ομάδων, συνιστούν οι κυρώσεις αυτές, οι οποίες δεν βασίζονται σε αντικειμενικά, διαφανή και αμερόληπτα κριτήρια, παράβαση των άρθρων 101 ή/και 102 της ΣΛΕΕ;
04 Εχουν τα άρθρα 101 ή/και 102 της ΣΛΕΕ την έννοια ότι αντιβαίνουν σε αυτά οι διατάξεις […] του καταστατικού της FIFA στο μέτρο που προσδιορίζουν την UEFA και τις εθνικές ομοσπονδίες-μέλη της ως “αρχικούς δικαιούχους όλων των δικαιωμάτων που απορρέουν από τους αγώνες […] στην αντίστοιχη δικαιοδοσία τους”, στερώντας από τους μετέχοντες συλλόγους και από κάθε διοργανωτή εναλλακτικών αγώνων την αρχική αναγνώριση των δικαιωμάτων αυτών, αναθέτοντας στις ίδιες την αποκλειστική αρμοδιότητα για την εμπορία τους;
05 Εάν η FIFA και η UEFA […] απαγορεύσουν ή αντιταχθούν στη διεξαγωγή της European Super League […], έχει το άρθρο 101 της ΣΛΕΕ την έννοια ότι οι εν λόγω περιορισμοί του ανταγωνισμού θα μπορούσαν να εμπίπτουν στην εξαίρεση που προβλέπεται στη διάταξη αυτή, λαμβανομένου υπόψη ότι περιορίζεται σημαντικά η παραγωγή, εμποδίζεται η διάθεση στην αγορά προϊόντων εναλλακτικών των προσφερόμενων από τις FIFA/UEFA και περιορίζεται η καινοτομία, παρεμποδίζοντας άλλες μορφές και τρόπους διεξαγωγής αγώνων, εξαλείφοντας τον δυνητικό ανταγωνισμό στην αγορά και περιορίζοντας τις επιλογές των καταναλωτών;
06 Εχουν τα άρθρα 45, 49, 56 ή/και 63 της ΣΛΕΕ την έννοια ότι διάταξη όπως η προβλεπόμενη στο καταστατικό της FIFA και της UEFA […] η οποία απαιτεί την προηγούμενη άδεια των οντοτήτων αυτών για τη θεσμοθέτηση εκ μέρους οικονομικού φορέα κράτους-μέλους ενός πανευρωπαϊκού πρωταθλήματος συλλόγων όπως η European Super League, συνιστά περιορισμό αντιβαίνοντα σε οποιαδήποτε από τις θεμελιώδεις ελευθερίες που κατοχυρώνονται στις ανωτέρω διατάξεις της ΣΛΕΕ;».
Ν. Λαγαρίας για ESL: «Οι αρχές και οι αξίες της ενωμένης Ευρώπης θα νικήσουν τον ποδοσφαιρικό ελιτισμό»
«Οι δύο πλευρές, η ESL αφενός και οι FIFA – UEFA αφετέρου, εντοπίζουν σε τελείως διαφορετικό σημείο το κέντρο βάρους της υπόθεσης» επισημαίνει συμπερασματικά ο δικηγόρος Νίκος Λαγαρίας (φωτογραφία). Και εξηγεί: «Η ESL θεωρεί ότι πρόκειται για μια εμπορική διαφορά στη βάση του ανταγωνισμού. Η FIFA και η UEFA όμως εκτιμούν ότι η υπόθεση σχετίζεται με τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής και το ευρωπαϊκό μοντέλο οργανωμένου αθλητισμού. Πρέπει να επισημανθεί ότι τόσο η Ευρωπαϊκή Ενωση, το Συμβούλιο και η Επιτροπή της όσο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και το Συμβούλιο της Ευρώπης έχουν ήδη εκφράσει με πρόσφατα ψηφίσματά τους την αντίθεσή τους στο ελίτ πρωτάθλημα της ESL. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί καλούν όλους τους εμπλεκόμενους, από τους αθλητικούς οργανισμούς μέχρι τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών, να υποστηρίξουν σθεναρά τα βασικά χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού μοντέλου οργανωμένου αθλητισμού που είναι η σωματειακή φύση και η πυραμιδοειδής δομή των αθλητικών οργανώσεων, με μία αθλητική ομοσπονδία ανά άθλημα και ανά χώρα, η αμφίδρομη σχέση του ερασιτεχνικού με τον επαγγελματικό αθλητισμό, το ανοιχτό σύστημα προβιβασμού και υποβιβασμού βάσει της αθλητικής αξίας, η μαζική λαϊκή προσέγγιση και η αλληλεγγύη, ο ρόλος του αθλητισμού στην εθνική ταυτότητα, την κοινωνία, την εκπαίδευση και στον πολιτισμό, καθώς και στον τομέα της υγείας ασφαλώς. Εύχομαι αλλά και πιστεύω παράλληλα ότι οι αρχές και οι αξίες της ενωμένης Ευρώπης θα νικήσουν τον ποδοσφαιρικό ελιτισμό».
