Στον αφρό του διαδικτύου και όχι στα σκοτεινά μονοπάτια το αλισβερίσι – Σε πλατφόρμες προσβάσιμες από τον καθένα τα προσωπικά στοιχεία χιλιάδων κοριτσιών και γυναικών
Ρεπορτάζ: Αννα Νίνη, Αντώνης Ρηγόπουλος
«Εχει κανείς φωτογραφίες δεκάχρονης για ανταλλαγή;», «Στ’ αρχίδια μας αν είναι ανήλικη, να μην ήταν πουτάνα. Να σταματήσει επιτέλους αυτή η δικαιολογία», «Δίνω 50 ευρώ αν μου βρείτε φωτογραφίες της…», «Λογικό να κατέληγε εδώ η μικρή τόσο κρυφοπουτάνα που είναι», «Εντάξει, δεν τη βιάσαμε κιόλας, φωτογραφίες ανταλλάζουμε».
Αυτές είναι ελάχιστες μόνο από τις παραγγελιές που είδαμε να γράφονται για ανήλικες κοπέλες, κυρίως 14 έως 17 ετών, και τα νοσηρά σχόλια που τις συνόδευαν, τα οποία μας φέρνουν αντιμέτωπους με ξεκάθαρη διακίνηση παιδικής πορνογραφίας, η οποία όχι απλώς δεν χρειάστηκε να μεθοδευτεί με κάποιον τρόπο στο dark web, αλλά μπορούσε να εντοπιστεί με τρομακτική ευκολία σε πλατφόρμες προσβάσιμες από τον καθένα.
Μετά το δημοσίευμα του Documento της 16ης Μαΐου, στο οποίο αποκαλύπταμε με ποιον τρόπο στοχοποιούνται γυναίκες όλων των ηλικιών στο chatpic.org, και το οποίο προκάλεσε τρομακτικό αντίκτυπο στο υγιές κομμάτι της κοινωνίας και ενόχληση στους ασύδοτους σεξουαλικούς παραβάτες και «βιαστές» του διαδικτύου, δεχτήκαμε πολλά μηνύματα που μας παρότρυναν να ψάξουμε στο Discord, μια πλατφόρμα που μόλις είχαμε αρχίσει και οι ίδιοι να ερευνούμε.
Παρακολουθήσαμε τον συγκεκριμένο ιστότοπο και διαπιστώσαμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί, καθώς και την πληθώρα φωτογραφιών σε ευαίσθητες προσωπικές στιγμές ανήλικων κοριτσιών που έχουν μετατραπεί εν αγνοία τους σε προϊόν προς ανταλλαγή και πώληση, ακόμη και με οικονομικό αντίτιμο, σε αυτή την πλατφόρμα. Εξακριβώθηκε πολύ σύντομα ότι στόχος της διακίνησης των συγκεκριμένων φωτογραφιών ή βίντεο δεν ήταν μόνο η εκδίκηση κάποιου πρώην ερωτικού συντρόφου, αλλά και η συλλογή πληροφοριών για γυναίκες και ΛΟΑΚΤΙ+ άτομα, το φακέλωμα των ιδιωτικών στιγμών τους και των στοιχείων τους, όπως οι διευθύνσεις, τα ονόματά τους και τα προφίλ τους στα κοινωνικά δίκτυα.
Από την έρευνα και τα στοιχεία που συλλέξαμε έως τώρα προέκυψε πως είναι υπαρκτό και το κίνητρο της χρηματικής συναλλαγής που εξαρχής υποψιαζόμασταν. Από τις συνομιλίες που έχουμε στη διάθεσή μας επιβεβαιώνεται ότι υπάρχουν μεταξύ των χρηστών μέχρι και παραγγελίες που γίνονται για βίντεο, φωτογραφίες και πληροφορίες τα οποία αφορούν κορίτσια αντί χρηματικής αμοιβής, καθώς και ότι διακινείται υλικό και από κρυφές κάμερες.
Χιλιάδες φωτογραφίες και δεκάδες λίστες
Ο αριθμός των φωτογραφιών που διακινείται με κορίτσια της διπλανής πόρτας είναι σοκαριστικός. Ξεκινήσαμε ερευνώντας μόνο ένα Google Drive με 174 κοπέλες, ανάμεσα στις οποίες είχαμε ήδη ταυτοποιήσει ότι υπάρχουν και ανήλικες. Πρόκειται για το υλικό που κατατέθηκε στις 13 Μαΐου από τους δημοσιογράφους Αννα Νίνη και Βαγγέλη Τριάντη στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών και οδήγησε στην παραγγελία κατεπείγουσας προκαταρκτικής εξέτασης.
H ερευνητική ομάδα Disinfaux Collective κατέθεσε επίσης στην εισαγγελία στις 19 Μαΐου υλικό που έχει συλλεχθεί από την έως τώρα έρευνα της κολεκτίβας για το Chatpic, συμπληρωματικά με την πρώτη μήνυση που κατατέθηκε κατά της ίδιας πλατφόρμας από τη Σοφία Α., η οποία είχε εντοπίσει φωτογραφίες της στον συγκεκριμένο ιστότοπο. Στο υλικό που κατατέθηκε από την ερευνητική ομάδα ενημερωθήκαμε πως υπήρχαν επίσης φακελωμένες εκατοντάδες κοπέλες, ενώ τις ερχόμενες ημέρες η Disinfaux Collective θα καταθέσει το ίδιο υλικό ώστε να συσχετιστεί και με τα στοιχεία που έχει παραδώσει το Documento στην εισαγγελία.
Εως τώρα, εκτός από το αρχικό αρχείο Google Drive, το οποίο έχουμε παραδώσει, εντός των chatrooms του Discord και του Telegram, μέσω των μηνυμάτων που ανταλλάσσουν οι βιαστές του διαδικτύου, αλλά και με τη βοήθεια αναγνωστών που κινητοποιήθηκαν και μας ενημέρωσαν καταφέραμε να εντοπίσουμε κι άλλο υλικό. Πρόκειται για ακόμη τρία παρόμοια links που οδηγούν σε mega.nz, στα οποία υπήρχε παρόμοιο, ταξινομημένο και ονομαστικό υλικό με ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Τα αρχεία αγγίζουν τα 20 GB.
Οι πυραμίδες της συναλλαγής
Τα chatrooms του Discord λειτουργούν με τους εξής τρόπους: υπάρχουν εκείνα με την ελεύθερη πρόσβαση σε φωτογραφίες και βίντεο, εκείνα που οι δημιουργοί τους σου ζητούν είτε να ανεβάσεις νέο υλικό είτε να προσκαλέσεις συγκεκριμένο αριθμό χρηστών για να αποκτήσεις πρόσβαση – ώστε να μαζεύουν περισσότερο κόσμο. Υπάρχουν όμως και εκείνα που ξεκλειδώνουν με κάποιο χρηματικό αντίτιμο το οποίο καταβάλλεται μέσω PayPal. Για εγγραφή στην πλατφόρμα χρειάζεται απλώς ένα email.
Στα chatrooms βρήκαμε χρήστες οι οποίοι έκαναν μέχρι και παραγγελίες, γράφοντας «δίνω 50 ευρώ αν μου βρείτε φωτογραφίες της…», παραθέτοντας τα στοιχεία του κάθε ανυποψίαστου θύματος και τον προσωπικό του λογαριασμό στο Instagram ή το Facebook. Υπήρχαν και εκείνοι που γνωστοποιούσαν πως έχουν υλικό συγκεκριμένου κοριτσιού και ότι διατίθεται προς πώληση με πέντε ή δέκα ευρώ. Την ίδια τακτική ακολουθούν και σε γκρουπ του Telegram, στα οποία είναι εύκολο να αποκτήσει κανείς πρόσβαση. Και εκεί υπάρχει διαμοιρασμός και αγοραπωλησία φωτογραφιών και βίντεο, ενώ είναι άγνωστο πόσες τέτοιες ομάδες υπάρχουν και πόσα μέλη συμμετέχουν.
Θύτες και θύματα όλων των ηλικιών
Το προφίλ όσων διακινούν και πωλούν το υλικό διαφέρει. Πολλοί από τους χρήστες είναι ηλικίας 20 έως 30 ετών, ενώ εκείνοι που κάνουν την πιο «σοβαρή δουλειά» και προστατεύουν περισσότερο τα στοιχεία τους είναι μεγαλύτερης ηλικίας. Ωστόσο, ακόμη μια ζοφερή πλευρά αυτής της υπόθεσης είναι το γεγονός ότι ένας κρίκος αυτής της αλυσίδας αγοραπωλησιών απαρτίζεται από ανήλικους μαθητές γυμνασίου και λυκείου, οι περισσότεροι από τους οποίους συνδέουν τους λογαριασμούς τους από το Facebook και το Instagram με το Discord, κάτι που κάνει την ταυτοποίησή τους εύκολη.
Σε μια από τις συνομιλίες που μας απέστειλε αναγνώστρια, η οποία θέλησε να βοηθήσει, εμφανίζεται κάποιος να πουλά φωτογραφίες με 5 ευρώ, ενώ στα προσωπικά μηνύματα που αντάλλαξε η αναγνώστρια υποδυόμενη τον ενδιαφερόμενο ο άνθρωπος που προσπαθούσε να πουλήσει τις φωτογραφίες έδωσε με ιδιαίτερη ευκολία το email του προκειμένου να γίνει η συναλλαγή μέσω PayPal. Ψάχνοντας το προφίλ του διαπιστώσαμε πως επρόκειτο για ανήλικο αγόρι. Φυσικά δεν προχωρήσαμε σε κάποιου είδους συναλλαγή ώστε να διαπιστώσουμε τι υλικό διαθέτει κι έτσι κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν προσπαθούσε να πουλήσει, για παράδειγμα, φωτογραφίες από συμμαθήτριές του.
Το βέβαιο είναι ότι οι χρήστες στις συγκεκριμένες πλατφόρμες γνωρίζουν πως πρόκειται για ανήλικα κορίτσια. Οι συνομιλίες που αφορούν τις ηλικίες τους είναι καθημερινές. Σε πολλά από τα μηνύματα που στέλνουν ζητούν φωτογραφίες μόνο από έφηβες, ενώ ψάχνοντας τα προφίλ των κοριτσιών αυτών στο Instagram, εξακριβώσαμε ότι οι περισσότερες είναι μεταξύ 14 και 17 ετών. Σε κάποια από τα μηνύματα υπάρχουν χρήστες που ζητούν ανταλλαγές με φωτογραφίες 10χρονης, ενώ σε άλλα κάποιοι μοιάζουν σοκαρισμένοι όταν τυχαία μπαίνουν σε chatrooms που διακινούνται φωτογραφίες παιδιών επτά ή οκτώ ετών.
Γνωρίζοντας πολύ καλά ότι πρόκειται για ανήλικες, σε άλλα μηνύματα δικαιολογούν τις πράξεις τους λέγοντας πως «εντάξει, δεν τη βιάσαμε κιόλας, φωτογραφίες ανταλλάζουμε», παραβλέποντας το γεγονός ότι αφαιρούν από τις ίδιες το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του σώματός τους. Ή χρησιμοποιούν την ξεκάθαρη κουλτούρα του βιαστή, την οποία έχουν πλέον κανονικοποιήσει με φράσεις όπως: «Στ’ αρχίδια μας αν είναι ανήλικη, να μην είναι πουτάνα. Αφού είναι ξέκωλο σταματάει αυτή η δικαιολογία. Αν είναι ανήλικη, να ντύνεται πιο σωστά, να μη γαμιέται». Στις συνομιλίες τους αντικατοπτρίζονται όλες οι πατριαρχικές αντιλήψεις που ενοχοποιούν τις γυναίκες για τον τρόπο που συμπεριφέρονται, ντύνονται ή εκφράζουν τη σεξουαλικότητά τους, ξεχνώντας πως είναι εκείνοι που διαπράττουν το ποινικό αδίκημα.
Η ΔΗΕ νίπτει τας χείρας της
Σε όλα αυτά υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής που στο μυαλό όσων ασχολούνται με τέτοιες υποθέσεις αποτελεί αυτονόητη και εξαιρετικά σημαντική παράμετρο η οποία δεν είναι άλλη από τη ΔΗΕ, την υπηρεσία της ΕΛΑΣ δηλαδή που είναι επιφορτισμένη με το –ομολογουμένως– δύσκολο έργο του εντοπισμού και της αποτροπής διάπραξης εγκλημάτων μέσω του διαδικτύου. Ομως, παρά το ότι ο ρόλος της ΔΗΕ στην αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών είναι κάτι παραπάνω από κρίσιμος, όλα τα στοιχεία του ρεπορτάζ κατατείνουν στο ότι η υπηρεσία δυσκολεύεται πολύ να κινητοποιηθεί όταν πρόκειται για το αδίκημα της παράνομης και χωρίς συναίνεση διακίνησης προσωπικών φωτογραφιών γυναικών και ανήλικων κοριτσιών εντός των διαδικτυακών χώρων που περιγράφηκαν παραπάνω.
Μετά τον θόρυβο που προκάλεσε το ρεπορτάζ του Documento την περασμένη Κυριακή σχετικά με το δαιδαλώδες κύκλωμα διακίνησης προσωπικών φωτογραφιών χιλιάδων γυναικών, αλλά και ανήλικων κοριτσιών χωρίς τη θέλησή τους, η εφημερίδα κατακλύστηκε από δεκάδες καταγγελίες πολιτών που είχαν εντοπίσει τέτοιες συμπεριφορές στο διαδίκτυο και τις είχαν επισημάνει στις αρχές.
Σύμφωνα με τις καταγγελίες που έχουμε λάβει, οι οποίες επιβεβαιώνονται και από σχετικά αποδεικτικά στοιχεία που περιήλθαν σε γνώση μας, η ΔΗΕ συστηματικά αποφεύγει να ασχοληθεί με περιπτώσεις εκδικητικής πορνογραφίας σε σάιτ όπως το chatpic.org, αλλά και σε Google Drives και άλλες υπηρεσίες, ακόμη και όταν γνωρίζει ότι μέσα σε αυτά ενδεχομένως να διακινείται και υλικό ανηλίκων. Συγκεκριμένα, τις τελευταίες ημέρες λάβαμε σωρεία πληροφοριών που ανέφεραν ότι η ΔΗΕ συστηματικά ξεκαθάριζε σε όποιον είχε κάποια τέτοια καταγγελία ότι αυτή θα πρέπει να γίνει προσωπικά από το θιγόμενο πρόσωπο και ότι μόνο τότε η υπηρεσία θα μπορεί να διαβιβάσει τον φάκελο στην εισαγγελία.
Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι αν πράγματι αυτή είναι η αντιμετώπιση της ΔΗΕ όταν λαμβάνει καταγγελίες προσώπων που δεν είναι τα ίδια θύματα της διακίνησης, και αν λάβουμε ως δεδομένο το στοιχείο του ρεπορτάζ της προηγούμενης Κυριακής ότι τα θύματα που τελικά καταγγέλλουν τέτοιες διαδικτυακές συμπεριφρές παραπέμπονται με… αυτοματοποιημένο μήνυμα στα κατά τόπους αστυνομικά τμήματα, τότε φαίνεται να διαμορφώνεται ένα εξαιρετικά προβληματικό μοτίβο γραφειοκρατικής συμπεριφοράς που πρακτικά εξουδετερώνει κάθε σοβαρή καταγγελία για διακίνηση τέτοιου υλικού.
Παράλληλα, λάβαμε ακόμη μία πληροφορία, την εγκυρότητα της οποίας δεν είμαστε σε θέση να επιβεβαιώσουμε, σύμφωνα με την οποία ένας πολίτης κατέθεσε υλικό που εντόπισε στην εισαγγελία, αφού πρώτα είχε επιχειρήσει να το παραδώσει στη ΔΗΕ, χωρίς αποτέλεσμα. Μάλιστα το συγκεκριμένο πρόσωπο υποστηρίζει πως επειδή στην κατάθεσή του στον εισαγγελέα ανέφερε το γεγονός ότι η ΔΗΕ ολιγώρησε, έλαβε λίγες ημέρες αργότερα τηλεφώνημα από υψηλόβαθμο στέλεχος της εν λόγω υπηρεσίας προκειμένου να τον ψέξει για την αναφορά του.
Και δράστης από τη Δίωξη;
Εξαιρετικά σημαντική είναι επίσης μια καταγγελία που είχε δημοσιοποιηθεί στο Facebook τον Σεπτέμβριο του 2020, σε εντελώς ανύποπτο δηλαδή χρόνο, και μέχρι σήμερα δεν έχουμε εικόνα της εξέλιξής της. Η ανώνυμη καταγγελία, την οποία δημοσιοποίησε η φεμινιστική συλλογικότητα Καμία Ανοχή, αναφέρεται σε μια γυναίκα που δεν είναι ελληνικής καταγωγής και δεχόταν κακοποιητική συμπεριφορά από τον Ελληνα σύντροφό της. Οταν επιχείρησε να ξεφύγει από την τοξική σχέση δέχτηκε χρηματικό εκβιασμό και απειλές από τον εν λόγω… κύριο ότι θα έστελνε γυμνές φωτογραφίες της σε ανθρώπους του περιβάλλοντός της. Σύμφωνα με την καταγγέλλουσα, ο άνθρωπος αυτός εργαζόταν στο τμήμα Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της αστυνομίας.
Η αφήγηση όμως της ίδιας για το περιστατικό είναι ανατριχιαστική και αποτυπώνει την αγωνία ενός ανθρώπου που νιώθει ότι κινδυνεύει: «Γνώρισα τον Ελληνα σύντροφό μου τον Νοέμβριο του 2017 και ήμασταν μαζί για δύο χρόνια. Καθ’ όλη τη διάρκεια της σχέσης ήταν συναισθηματικά και ψυχολογικά κακοποιητικός. Με κατέκρινε συνεχώς, προσπαθούσε να ελέγξει κάθε μου κίνηση και να με εκφοβίσει για την εμφάνισή μου. Τελικά έγινε βίαιος.
Μια φορά με χτύπησε στο πρόσωπο, μια άλλη φορά είχαμε έναν καυγά στο Καρπενήσι, θύμωσε που δεν επέλεξα τι θα παραγγείλω από το μενού αρκετά γρήγορα. Ηταν τόσο θυμωμένος που στο αυτοκίνητο με τράβηξε από τα μαλλιά μου και επανειλημμένα χτύπησε το κεφάλι μου στο ταμπλό του αυτοκινήτου.
Προσπάθησα να τον αφήσω αλλά συνέχισε να με καταδιώκει και να με παρενοχλεί. Προσπάθησε να με εκβιάσει για χρήματα και με απείλησε ότι θα στείλει γυμνές φωτογραφίες μου σε ανθρώπους που ήξερε. Τον ανέφερα στην αστυνομία. Ωστόσο, ο πρώην φίλος μου εργάζεται στο τμήμα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της αστυνομίας. Τον κατήγγειλα τον Μάρτιο και ακόμη δεν έχω ενημέρωση για το πότε η υπόθεση θα πάει σε δίκη. Κατά τη διάρκεια της έρευνας εις βάρος του διαπιστώθηκε επίσης ότι έχει αποθηκεύσει γυμνές φωτογραφίες γυναικών (θυμάτων) που είχαν πάει να τον δουν στο αστυνομικό τμήμα για να καταγγέλλουν εγκλήματα. Κάθε φορά που επικοινωνώ με την αστυνομία με αγνοούν και μιλούν μόνο μέσω του δικηγόρου μου. Είμαι αναστατωμένη που ακόμη και με όλα τα στοιχεία που έχουν συνεχίζει να εργάζεται ως αστυνομικός κανονικά και κανείς δεν φαίνεται να νοιάζεται. Είναι σαν να μην έχει σημασία επειδή δεν είμαι Ελληνίδα. Εστειλα στην αστυνομία στιγμιότυπα οθόνης και φωτογραφίες της σωματικής επίθεσης και μηνύματα στα οποία παραδέχτηκε ότι με χτύπησε και μου είπε να το ξεχάσω. Οταν τον γνώρισα, μου είπε ότι οι δύο προηγούμενες Ελληνίδες φίλες του προσπάθησαν να αυτοκτονήσουν, γι’ αυτό πιστεύω ότι ήταν βίαιος και κακοποιητικός και με άλλες γυναίκες στο παρελθόν.
Είμαι στη Θεσσαλονίκη τώρα και φοβάμαι να επιστρέψω στην Αθήνα εξαιτίας αυτού του προσώπου».
Σιγή ασυρμάτου από ΕΛΑΣ
Το Documento επικοινώνησε επανειλημμένως με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος αλλά και με το Γραφείο Τύπου της ΕΛΑΣ ζητώντας το επίσημο σχόλιο της αστυνομίας τόσο για την καταγγελία της συλλογικότητας Καμία Ανοχή όσο και για τις καταγγελίες που λάβαμε, σύμφωνα με τις οποίες η ΔΗΕ δεν εξετάζει αναφορές πολιτών για διακίνηση τέτοιων φωτογραφιών εάν η καταγγελία δεν γίνει προσωπικά από το θύμα, ωστόσο μέχρι την ώρα που γραφόταν αυτό το άρθρο δεν είχαμε λάβει κάποια απάντηση.
Στην πλατφόρμα Telegram χρήστες συζητούν θορυβημένοι για το δημοσίευμα του Documento και το υλικό που έχει κατατεθεί στην εισαγγελία και αμέσως οι πιο… έμπειροι σπεύδουν να τους καθησυχάσουν
Ανησυχία για το δημοσίευμα του Documento
Σε κάποιες από τις συνομιλίες τους στο Telegram συζητούν θορυβημένοι για το δημοσίευμα του Documento και το υλικό που έχει κατατεθεί στην εισαγγελία. Μάλιστα αναρωτιούνται τι ποινικές συνέπειες μπορούν να υπάρξουν αν εντοπιστούν ή με ποιον τρόπο μπορούν να εξαφανίσουν ηλεκτρονικά ίχνη. Προκαλεί εντύπωση πως τέτοιες ανησυχίες άρχισαν να εμφανίζονται μόνο μετά τη δημοσιοποίηση της δημοσιογραφικής έρευνας του Documento. Σε προηγούμενες συνομιλίες τους δεν έμοιαζε να τους απασχολεί ιδιαίτερα η πιθανότητα να εντοπιστούν από τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (ΔΗΕ), παρότι γνώριζαν πως διακινούσαν υλικό με γυμνές ανήλικες.
Βέβαια κάποιοι χρήστες, ακόμη και μετά το πρώτο δημοσίευμα του Documento, εμφανίζονται σίγουροι ότι δεν πρόκειται να έχουν την παραμικρή επίπτωση κι όχι αδίκως όπως αποδεικνύεται καθώς, όπως είχαμε εξαρχής επισημάνει, η έννομη τάξη με την ολιγωρία της εξασφαλίζει την ανώνυμη, ασύδοτη δράση τους.
Ενδεικτικές είναι οι παρατηρήσεις κάποιων χρηστών όπως:
• «Τα έχετε κάνει πάνω σας χωρίς λόγο. Αν κάποιος είχε ευθύνη είναι το αρχικό άτομο που ανέβασε τις φωτό. Εμείς την καβλάντα μας κάνουμε».
• Στην επισήμανση χρήστη περί «ρίσκου» και ότι «πρέπει να προσέχουμε» κάποιος που φαίνεται ότι είναι… παλιά καραβάνα απαντά χλευαστικά: «Εκατό χρόνια τα ίδια πράγματα ακούω. Τίποτε δεν έχει γίνει».
