Η δυναστεία των Ρατζαπάκσα καλά κρατεί στη Σρι Λάνκα, αφού η αποχώρηση του προέδρου Γκοταμπάγια Ρατζαπάκσα δεν επέφερε ουσιαστική αλλαγή στην κυβέρνηση. Ο πρόεδρος μπορεί να διέφυγε στη Σιγκαπούρη και να παραιτήθηκε, όμως η εκλογή του πρώην πρωθυπουργού Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε στη θέση του προμηνύει νέες ταραχές, αφού θεωρείται άνθρωπός του.
Το οικονομικό τέλμα των τελευταίων μηνών, το οποίο έχει βγάλει χιλιάδες πολίτες στους δρόμους και έχει οδηγήσει στην κατάληψη κρατικών κτιρίων με κύριο αίτημα την παραίτηση του προέδρου και τη θεσμική αλλαγή, έχει από πίσω του δεκαετίες κατάχρησης δημόσιου χρήματος και άστοχων πολιτικών εκ μέρους της δυναστείας Ρατζαπάκσα. Οι πολιτικές αυτές αποδυνάμωσαν την οικονομική διάρθρωση της χώρας και υπονόμευσαν την ικανότητά της να μπορεί να αντεπεξέλθει σε μια πολλαπλή κρίση.
Οι μεγάλες ελλείψεις σε βασικά είδη διατροφής, καύσιμα και φάρμακα, καθώς και ο πληθωρισμός που κάνει απλησίαστες τις τιμές των –σπάνιων πλέον– αγαθών είναι η εικόνα εξαθλίωσης που καλούνται να αντιμετωπίσουν καθημερινά οι πολίτες, οι οποίοι διαδηλώνουν για να ζητήσουν πολιτική αλλαγή εδώ και τώρα.
Οι πολίτες θέλουν ανατροπή του καθεστώτος
Οι πολίτες διαμαρτύρονται μέχρι σήμερα για την ανατροπή του καθεστώτος Ρατζαπάκσα – μια δυναστεία πρώην γαιοκτημόνων που κυβερνά τη χώρα, από διαφορετικά πόστα, από τη δεκαετία του 1930! Το κύριο αίτημα των διαδηλωτών, που έγινε μερικώς δεκτό, ήταν η απομάκρυνση του προέδρου Γκοταμπάγια Ρατζαπάκσα, καθώς εκείνος και ο αδερφός του Μαχίντα θεωρούνται οι κύριοι υπαίτιοι για την οικονομική κατάρρευση. Δεν μένουν όμως εκεί. Αντί για αλλαγή προσώπων οι πολίτες ζητούν θεσμικές μεταρρυθμίσεις ώστε να μην έχει ο πρόεδρος στα χέρια του την εκτελεστική εξουσία.
Η χειρότερη κρίση από το 1948
Η Σρι Λάνκα χρεοκόπησε τον Απρίλιο εξαιτίας του υπέρογκου εξωτερικού της χρέους, βιώνοντας τη μεγαλύτερη κρίση από την ανεξαρτητοποίησή της το 1948 από τη Μεγάλη Βρετανία. Το εξωτερικό χρέος της κυβέρνησης ανέρχεται τώρα στα 74 δισ. δολάρια. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα έχει διαθέσιμα συναλλαγματικά αποθέματα της τάξης των 36 εκατ. δολαρίων, την ίδια στιγμή που χρειάζεται 8,7 δισ. δολάρια μέσα στους επόμενους μήνες για την εξυπηρέτηση του χρέους.
Παράλληλα οι ελλείψεις καυσίμων που προκαλούνται από τη στενότητα συναλλάγματος αναγκάζουν όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τις επιχειρήσεις και τις δημόσιες υπηρεσίες να παραμένουν κλειστές. Ακόμη και τα ξενοδοχεία που άλλοτε έσφυζαν από τουρίστες τώρα παλεύουν να μείνουν ανοιχτά.
Πέρα από τις ελλείψεις, η χώρα ταλανίζεται και από έναν τερατώδη πληθωρισμό της τάξης του 40% που εξανεμίζει την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Μάλιστα ο επιμέρους πληθωρισμός για τα τρόφιμα αγγίζει το 60%, ενώ η ρουπία της Σρι Λάνκα έχει χάσει περισσότερο από το 80% της αξίας της από τον Μάρτιο, επιδεινώνοντας περαιτέρω την κατάσταση.
Ενδεικτικά, ο ΟΗΕ αναφέρει ότι 5,7 εκατομμύρια πολίτες της Σρι Λάνκα έχουν ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας, ενώ άλλα 4,9 εκατ. είναι αντιμέτωποι με επισιτιστική επισφάλεια. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει 560 εκατ. δολάρια για προγράμματα επισιτισμού. Παράλληλα προσπαθεί να εξασφαλίσει τις απαραίτητες ποσότητες λιπασμάτων και σπόρων ώστε να διασφαλιστούν οι σοδειές του 2023.
Συν τοις άλλοις, η Σρι Λάνκα είναι σε διαπραγματεύσεις με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα προκειμένου να εξασφαλίσει τα απαραίτητα δανειακά κεφάλαια ώστε να βγει από το αδιέξοδο που την έφεραν δεκαετίες πολιτικών που επικεντρώνονταν περισσότερο στις εισαγωγές παρά στην εσωτερική παραγωγή. Επίσης η κακοδιαχείριση των οικονομικών ήταν παροιμιώδης, από την απαγόρευση των λιπασμάτων μέχρι την ελάφρυνση της φορολόγησης στις πολυεθνικές εταιρείες. Και αυτή η κακοδιαχείριση ταυτίζεται με τη δυναστεία των Ρατζαπάκσα.
Αποθέματα βενζίνης μόνο για μία μέρα
Στις αρχές Ιουλίου το υπουργείο Ενέργειας ανακοίνωσε ότι η χώρα έχει αποθέματα βενζίνης που αρκούν μόνο για μία μέρα! Οι ουρές χιλιομέτρων που σχηματίστηκαν στους δρόμους για ένα τελευταίο γέμισμα υπογράμμισαν με τον εμφατικότερο τρόπο την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα τους τελευταίους μήνες.
Τα αποθεματικά σε ξένο συνάλλαγμα δεν φτάνουν στην καινούργια κυβέρνηση για να αγοράσει νέες ποσότητες καυσίμων, ενώ γίνονται διαπραγματεύσεις ώστε το νησί των 22 εκατομμυρίων κατοίκων να έχει τουλάχιστον επάρκεια σε φυσικό αέριο για τους επόμενους τέσσερις μήνες.
Το υπουργείο Οικονομικών απηύθυνε έκκληση στους πολίτες της Σρι Λάνκα που βρίσκονται στο εξωτερικό να στέλνουν τα εμβάσματά τους μέσω των τραπεζών της χώρας και όχι από ανεπίσημα κανάλια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα 600 εκατ. δολάρια που στέλνονται στο νησί κάθε χρόνο από το εξωτερικό έχουν μειωθεί στα 318 εκατ. δολάρια.
Στα τέλη Ιουνίου η χώρα ανακοίνωσε την παύση της πώλησης όλων των ειδών καυσίμων για δύο εβδομάδες προκειμένου να περισώσει στρατηγικές ποσότητες πετρελαίου και βενζίνης για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Τα τοπικά Μέσα ανέφεραν ότι σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ πολιτών έξω από πρατήρια υγρών καυσίμων, ενώ στρατιώτες άνοιξαν πυρ για να διαλύσουν συγκέντρωση οργισμένων πολιτών που διαμαρτύρονταν υποστηρίζοντας ότι ο στρατός δεν βοήθησε στο να τηρηθεί η σειρά.
Πρόθυμη Ινδία, διστακτική Κίνα
Η Ινδία έχει παράσχει στη Σρι Λάνκα τις απαραίτητες πιστώσεις για την αγορά καυσίμων, αφού δεν είναι προς το συμφέρον της να καταρρεύσει μια χώρα στο κατώφλι της. Ορισμένοι αναλυτές εξωτερικής πολιτικής, ωστόσο, έχουν επισημάνει ότι η Κίνα, ο τρίτος μεγαλύτερος δανειστής της Σρι Λάνκα, άργησε να ανταποκριθεί. Σημειώνουν ότι το Πεκίνο είναι απρόθυμο επειδή η κυβέρνηση Ρατζαπάκσα ακύρωσε πέρυσι έργα υποδομής από κινεζικές εταιρείες.
