Τη χαριστική βολή στο κυβερνητικό αφήγηµα περί σύµπλευσης κυβέρνησης – επιστηµόνων δίνει το µέχρι πρότινος µέλος της επιτροπής εµπειρογνωµόνων Σπύρος Ζακυνθινός.
Ο καθηγητής Εντατικής Θεραπείας – Πνευµονολογίας του ΕΚΠΑ και διευθυντής της µονάδας εντατικής θεραπείας του Ευαγγελισµού, ο οποίος από τον Ιούλιο απέχει από τις εργασίες της επιτροπής των ειδικών για την αντιµετώπιση του κορονοϊού, ανοίγει το κουτί της Πανδώρας µε όσα αποκαλύπτει στο Documento. Ο κ. Ζακυνθινός τονίζει ότι η εργαλειοποίηση των επιστηµόνων από την κυβέρνηση ήταν η αιτία που τον οδήγησε στην απόφαση να µη µετέχει στην επιτροπή. Ξεκαθαρίζει ότι για το δεύτερο κύµα «χωρίς αµφιβολία ευθύνεται ο τουρισµός», ενώ χαρακτηρίζει προσβλητική την άρνηση της κυβέρνησης να δώσει στη δηµοσιότητα τα πρακτικά της επιτροπής. Επισηµαίνει µάλιστα ότι θα µπορούσε να αποφευχθεί το δεύτερο lockdown «αν κάναµε αυτά που έπρεπε µετά το πρώτο», επισηµαίνοντας ότι «τρίτο lockdown δεν πρέπει να γίνει». Και ειδικά σε αυτό προτείνει να µελετηθεί το µοντέλο αντιµετώπισης και αναχαίτισης της υγειονοµικής κρίσης που ακολουθούν στην ανατολική Ασία, «δηλαδή να γίνουν εκατοµµύρια τεστ και όχι απλώς το αυτοκινητάκι του ΕΟ∆Υ να κάθεται σε ένα σηµείο και όποιος θέλει να το κάνει».
Λαµβάνοντας υπόψη ότι κυρίως τα νοσοκοµεία της Θεσσαλονίκης βρίσκονται σε οριακό σηµείο, ότι το 80% των τακτικών χειρουργείων αναβλήθηκε και ότι περιφερειακά ιατρεία κλείνουν, υπάρχει περίπτωση να ζήσουµε µια µικρογραφία όσων εκτυλίχθηκαν στο Μπέργκαµο της Ιταλίας;
Είµαστε στα όρια και πιστεύω ότι δεν έχει ξεφύγει ακόµη η κατάσταση. Ευελπιστώ να φρεναριστεί και να αντέξουµε. Ελπίζω πως δεν θα φτάσουµε στο σηµείο να ζήσουµε στιγµές ανάλογες µε την Ιταλία λόγω του ότι έχουν ληφθεί µέτρα, ενώ µε το νέο lockdown θα καθυστερήσει η εξάπλωση της επιδηµίας. Επίσης υπάρχουν και αρκετά κρεβάτια ακόµη που περισσεύουν και σε άλλες περιοχές της χώρας.
Επαρκούν αυτά τα κρεβάτια µε βάση την κατακόρυφη αύξηση των κρουσµάτων;
Προφανώς θα δηµιουργηθούν περισσότερες κλίνες, δεν µπορεί να µείνει ο κόσµος απέξω, και πιστεύω ότι το υπουργείο Υγείας αυτό θα κάνει. Σε περίπτωση που ξεπεραστούν τα όρια και δεν υπάρχουν κρεβάτια για κορονοϊό θα χρησιµοποιηθούν και οι υπόλοιπες κλίνες ΜΕΘ. Επιπλέον, δεν υπάρχει αµφιβολία ότι πρέπει να ενταχθούν σε αυτή την προσπάθεια και τα ιδιωτικά νοσοκοµεία.
Ηταν αναπόφευκτο το δεύτερο lockdown ή µε ένα διαφορετικό µείγµα µέτρων θα µπορούσε να αποφευχθεί;
Αν κάναµε αυτά που έπρεπε µετά το πρώτο lockdown, δεν θα είχε επιβληθεί το δεύτερο. Τρίτο lockdown δεν πρέπει να γίνει. Και πρέπει να ληφθούν µέτρα πολιτικά που να αποτρέψουν κάθε νέο lockdown, γεγονός που σηµαίνει ότι είναι αναγκαίο να ληφθούν υπόψη τα µοντέλα διαχείρισης χωρών όπως η Κίνα, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία. ∆ηλαδή να γίνουν εκατοµµύρια τεστ και όχι απλώς το αυτοκινητάκι του ΕΟ∆Υ να κάθεται σε ένα σηµείο και όποιος θέλει να κάνει το τεστ. Να σκανάρονται περιοχές, να γίνονται εκτεταµένες ιχνηλατήσεις και να αποµονώνονται οι εστίες του ιού – αυτό θα προϋποθέτει και ενίσχυση της πρωτοβάθµιας φροντίδας.
Οπότε απορρίπτετε τη µέθοδο για lockdown-ακορντεόν;
Την τακτική «ακορντεόν» δεν πρέπει καν να τη σκέφτεται κάποιος. Υπάρχει τρόπος να αποφύγουµε αυτό το σενάριο µε πάρα πολλά τεστ και αναδιάρθρωση του ΕΣΥ, για να είναι ακόµη πιο αποτελεσµατικό όλο το σύστηµα, από την πρωτοβάθµια φροντίδα µέχρι την αύξηση των κλινών ΜΕΘ. Κυρίως όµως χρειάζονται εκατοµµύρια τεστ και αυτό το τονίζω.
∆ηλαδή τα µαζικά τεστ θα µπορούσαν να οχυρώσουν τη χώρα για το δεύτερο κύµα;
Προφανώς. Πάντως υπήρχε η θέση του υπουργείου Υγείας και της κυβέρνησης ότι τα τεστ δεν επαρκούν. Πράγµα το οποίο είχε ως αποτέλεσµα να γίνονται ορισµένα τεστ, παρά τις εκτεταµένες ανάγκες.
Ακούσατε κάποιον από την κυβέρνηση να λέει ότι τα τεστ είναι λίγα; Γιατί οι αρµόδιοι υπουργοί επαίρονται για το γεγονός ότι γίνονται 22.000 ανά ηµέρα.
Τίποτε δεν είναι αυτά σε σχέση µε τις ανάγκες. Μπορεί να υπήρχε ζήτηµα στην πρώτη φάση της πανδηµίας που ενδεχοµένως υπήρχαν ελλείψεις τεστ. Τώρα δεν υπάρχει καµία έλλειψη. Επίσης, υπάρχουν και τα αντιγονικά τεστ που είναι γρήγορα και φτηνά, τα οποία προσφέρονται για µαζικές µελέτες πληθυσµού. Αυτό αν εφαρµοστεί, θα έχει αποτέλεσµα να θωρακίσει τη χώρα και να προλάβει µε τη δουλειά του ΕΟ∆Υ οποιαδήποτε υποτροπή, προστατεύοντας µε αυτό τον τρόπο και την οικονοµία. Λόγου χάρη, αν χαλάσουµε εκατοµµύρια για τεστ, θα γλιτώσουµε τουλάχιστον δεκαπλάσια ποσά από την προστασία της οικονοµίας, συν βέβαια την προστασία της κοινωνικής υγείας. ∆εν χωρά αµφιβολία ότι πρόκειται για κόστος – όφελος και πρέπει να το κάνει. Είναι θέµα πολιτικής απόφασης.
Μια και αναφερθήκατε στον ΕΟ∆Υ, φτάνουν καταγγελίες στην εφηµερίδα για υποστελέχωση και πληµµελή εκτέλεση των καθηκόντων του οργανισµού. Εσείς τι εικόνα έχετε;
∆εν υπάρχει αµφιβολία, είναι υποστελεχωµένος ο ΕΟ∆Υ. Στα γραφεία µπορεί να έχει πάρα πολύ κόσµο, όµως υπολείπεται σε υπαλλήλους που θα βγουν στους δρόµους για να κάνουν τεστ.
Επειδή συµµετείχατε στην επιτροπή των ειδικών, έγιναν εισηγήσεις για µαζικά τεστ;
Οταν υπάρχουν ανάλογες εισηγήσεις, για παράδειγµα «κάντε 1 εκατ. τεστ» και σου απαντούν «εµείς έχουµε µόνο 1.000», τι µπορεί να πει η επιτροπή; Θα προσαρµόσει την εισήγησή της προσπαθώντας να βοηθήσει, επειδή σκοπός της επιτροπής ήταν πάντα η διασφάλιση της δηµόσιας υγείας. Αυτό βέβαια γίνεται µέσω της πολιτικής ηγεσίας, διότι η πολιτική ηγεσία παίρνει τις τελικές αποφάσεις. Αρα η επιτροπή ήταν αναγκασµένη να προσαρµόσει το σκεπτικό της, δηλαδή τις προτάσεις της, βάσει των µέσων που προσέφερε η πολιτεία.
Μήπως η προσπάθεια της κυβέρνησης να καλύψει διά της επιστηµονικής επιτροπής τις ευθύνες για τη διαχείριση της πανδηµίας ήταν η αιτία που σας οδήγησε στην απόφαση να απέχετε από τις συνεδριάσεις της;
Σίγουρα. Καταλαβαίνω την προσπάθεια των επιστηµόνων να βοηθήσουν την πολιτεία, όµως πρέπει και η πολιτεία να αναλάβει τις ευθύνες της, όποιες της αναλογούν. Να πει για παράδειγµα: «∆εν είχαµε άλλα τεστ, τέλος. Μπορεί να φταίµε που δεν είχαµε άλλα τεστ, αλλά αυτή είναι η κατάσταση».
Πότε και πώς τέθηκαν οι βάσεις για το δεύτερο κύµα; Μήπως οφείλεται στο άνοιγµα του τουρισµού, όπως παραδέχτηκε και ο Αδωνης Γεωργιάδης;
Χωρίς αµφιβολία ευθύνεται ο τουρισµός. Μέχρι πρότινος γίνονταν ελάχιστα τεστ στις πύλες εισόδου. Τον Ιούνιο δεν είχαµε κρούσµατα, η χώρα ήταν καθαρή. Οπότε ο ιός ήρθε από τον τουρισµό. Από όσους επισκέφτηκαν την Ελλάδα αεροπορικώς αλλά και από τους εργάτες γης που πέρασαν από τα χερσαία σύνορα. Ειδικά στους τελευταίους δεν έγιναν καθόλου τεστ. Αυτό το είχαν επισηµάνει αρκετά µέλη της επιτροπής και δεν συζητήθηκε καν. Οι διάφορες εστίες µόλυνσης που παρατηρούνται στη βόρεια Ελλάδα σχετίζονται µε αυτό το δεδοµένο. Γι’ αυτό πρέπει όλοι µας να παραδεχτούµε τα λάθη µας προκειµένου να µην επαναληφθεί αυτή η κατάσταση.
Αφού το 86% των µεταδόσεων προκλήθηκε, σύµφωνα µε τον Σωτήρη Τσιόδρα, σε κλειστούς χώρους, πώς τελικά προκύπτει η εκτεταµένη ατοµική ανευθυνότητα;
Πέρα από τη µικρή µερίδα πολιτών που υποστηρίζει αντιεπιστηµονικές θεωρίες, πιστεύω ότι η πλειονότητα των πολιτών είναι πειθαρχηµένη στην εφαρµογή των µέτρων. Ξέρω Γάλλους επιστήµονες που έχουν απηυδήσει µε την ανυπακοή των συµπολιτών τους. Αντίστοιχη εικόνα έχω και για τους Βρετανούς αλλά και για τους Ισπανούς. Καµία καταστροφή δεν προκάλεσαν οι νέοι στις πλατείες – και να σταµατήσουν να τους ενοχοποιούν.
Θα ήθελα το σχόλιό σας για τη δήλωση του Σωτήρη Τσιόδρα σε σχέση με την αδυναμία επένδυσης της κυβέρνησης σε μέσα μαζικής μεταφοράς. Εσείς θα κάνατε τέτοια δήλωση;
Ποτέ και για κανέναν λόγο. Δεν έχουν καμία δουλειά να λένε τέτοια πράγματα. Είναι σαν να ρωτούσαν κάποιοι ένα μέλος της επιτροπής γιατί δεν γίνονται πολλά τεστ και αυτό να απαντούσε εκ μέρος της: «Δυστυχώς δεν έχουμε τεστ επειδή δεν έχουμε πόρους για να αγοράσουμε περισσότερα». Η επιτροπή δεν υποκαθιστά την κυβέρνηση. Αντιθέτως, λειτουργεί ανεξάρτητα και συμβουλεύει την κυβέρνηση προκειμένου να συμβάλει σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία.
Πρέπει η κυβέρνηση να δημοσιοποιήσει τα πρακτικά της επιτροπής;
Οφείλουν να δοθούν στη δημοσιότητα τα πρακτικά. Ακόμη κι αν είναι ελλιπή, ακόμη κι αν δεν είναι τέλεια ως προς την τήρησή τους, πρέπει να δημοσιευτούν.
Δεν γεννά υποψίες το γεγονός ότι η κυβέρνηση αποφεύγει αυτή την υποχρέωση;
Είναι δημόσια έγγραφα και γι’ αυτό μου προκαλεί εντύπωση που η κυβέρνηση δεν ικανοποιεί το αίτημα της αντιπολίτευσης. Προσωπικά αυτό το γεγονός με θίγει ως πολίτη μιας ευνομούμενης και δημοκρατικής πολιτείας.
«Τον Ιούνιο η χώρα ήταν καθαρή. Οπότε ο ιός ήρθε από τον τουρισμό. Από όσους ήρθαν αεροπορικώς αλλά και από τους εργάτες γης που πέρασαν από τα χερσαία σύνορα. Ειδικά στους τελευταίους δεν έγιναν καθόλου τεστ» λέει στο Documento ο κ. Ζακυνθινός
