Ο Σπύρος Λυκούδης, παλαιό στέλεχος της ανανεωτικής Αριστεράς, θυμάται τα γεγονότα που τον έδεσαν με τον συνθέτη στα ταραγμένα 60s.
Κάθε φορά που µιλάω για τον Μίκη η φωνή µου σπάει, η συγκίνηση είναι πολύ µεγάλη. Η δική µου γενιά ευτύχησε γιατί είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει από τα εφηβικά της χρόνια την ξέφρενη δηµιουργική πορεία του. Εγώ τον γνώρισα πιτσιρικάς, όταν εκείνος ξεκινούσε τα µεγάλα µουσικά του βήµατα τη δεκαετία του ’60. Η προσωπική µου διαδροµή και παρουσία στον χώρο της Αριστεράς ακολούθησε τους δικούς του δρόµους, όπως ακριβώς συνέβη και µε πολλούς άλλους νέους εκείνης της εποχής. Είχαµε την τύχη να µπούµε στα µονοπάτια του και να περπατήσουµε µαζί του.
Ο Μίκης, εκτός από την εκρηκτική µουσική του παρουσία, ήταν και ένας αγωνιστικός χείµαρρος. Κάθε κοινωνικό και πολιτικό γεγονός αποτελούσε για εκείνον πηγή µουσικής έµπνευσης. Και το αντίστροφο. Κάθε µουσική έµπνευση ενσωµατωνόταν σε µεγάλα πολιτικά γεγονότα. ∆εν ήταν εύκολα εκείνα τα χρόνια. Υπήρχαν τροµοκρατία, διώξεις και στις εκδηλώσεις της Αριστεράς έκαναν την εµφάνισή τους παρακρατικοί οι οποίοι δηµιουργούσαν µεγάλα προβλήµατα. Το ίδιο συνέβαινε και στις συναυλίες. Η µουσική του Μίκη Θεοδωράκη όµως ήταν τόσο ευεργετική που µας συνέπαιρνε όλους. ∆εν έχω ξαναζήσει τόσο έντονα, ροµαντικά και οραµατικά χρόνια.
Ο Μίκης ήταν πληθωρικός, είχε οξυδερκή αντίληψη και είχε συνειδητοποιήσει ότι µπορούσε να καλύψει µε τις ανοιχτές φτερούγες του το κοµµάτι της νεολαίας µε τις έντονες πολιτικές και αισθητικές αναζητήσεις. Αυτό τον Μίκη έζησα εγώ. Εναν άνθρωπο που ήταν παρών στα µεγάλα πολιτικά γεγονότα αλλά και σε µικρές καθηµερινές µας στιγµές ως πρόεδρος στη ∆ηµοκρατική Νεολαία Λαµπράκη. Ακόµη και στα βαθιά γεράµατα, όσες φορές ο Μίκης διασταυρωνόταν µε ανθρώπους της δικής µας γενιάς άκουγε από εµάς την προσφώνηση «γεια σου, πρόεδρε». Με τη χειµαρρώδη παρουσία του η Νεολαία Λαµπράκη ξεπέρασε τα µεγέθη της Αριστεράς και έγινε µια οργάνωση µε εκατοντάδες χιλιάδες µέλη και µε εκπληκτική πορεία που όφειλε πολλά και στη δική του ορµή.
Ενα γεγονός που µας σηµάδεψε όλους ήταν η δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα στη διαδήλωση που πραγµατοποιήθηκε στις 21 Ιουλίου 1965 στην Αθήνα. Εκείνη τη µέρα βρισκόµουν λίγα µέτρα πίσω από τον Σωτήρη, ο οποίος στεκόταν στην πρώτη γραµµή µε τους πιο µαχητικούς νεολαίους. Την ίδια µέρα ο Μίκης έγραψε ένα τραγούδι αφιερωµένο σε αυτόν και θυµάµαι ακόµη µε πόση συγκίνηση µας το τραγούδησε πριν από την κηδεία για να το µάθουµε.
∆εν θα ξεχάσω ποτέ την υποδοχή του όταν επέστρεψε µε το αεροπλάνο από το Παρίσι, µόλις λίγες µέρες µετά την πτώση της χούντας το 1974 (δεν περίµενε όπως κάποιοι άλλοι να δει πρώτα πώς θα εξελιχθούν τα πράγµατα). Θυµάµαι ακόµη τη συγκίνηση, το κλάµα και τον ενθουσιασµό όταν βγήκε από το αεροπλάνο. Επίσης, οι δύο µεγάλες συναυλίες που πραγµατοποιήθηκαν στο Στάδιο Καραϊσκάκη τον Οκτώβριο του 1974 έµειναν στην ιστορία. Αυτές δεν ήταν συναυλίες, ήταν το ξέσπασµα ενός µεγάλου πανηγυριού. Εκείνες τις στιγµές δεν µπορούσες να ακούσεις τα τραγούδια, δεν µπορούσες να ξεχωρίσεις τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη και του Αντώνη Καλογιάννη αλλά άκουγες τριάντα χιλιάδες κόσµο να παραληρεί από χαρά και να φωνάζει: «∆ώστε τη χούντα στον λαό». Κορυφαίο πολιτιστικό και πολιτικό γεγονός της εποχής αποτέλεσε και ο κύκλος συναυλιών στο Θέατρο Λυκαβηττού το καλοκαίρι του 1977 που ονοµάστηκε «Μουσικός Αύγουστος».
Αυτές είναι προσωπικές και συναισθηµατικές µνήµες. Υπάρχει όµως κάτι που είναι αντικειµενικό. Την εποχή που ο Μίκης βρισκόταν στις πιο δηµιουργικές του φάσεις, τη δεκαετία του ’60, στην Ελλάδα συντελούνταν µια καλλιτεχνική έκρηξη µε τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Λοΐζο, τον Γιώργο Σεφέρη, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Μανόλη Αναγνωστάκη, τον Τάσο Λειβαδίτη, τον Κάρολο Κουν, τον Γιάννη Τσαρούχη και πολλούς άλλους. Η τέχνη τροφοδοτήθηκε από τα µεγάλα κοινωνικά γεγονότα της εποχής· µπορεί όµως και η ίδια η ζωή να γέννησε εκείνη την περίοδο αυτές τις µεγάλες προσωπικότητες. Αυτή η µεγάλη φουρνιά σπουδαίων Ελλήνων είχε δηµιουργήσει την προσδοκία ότι θα ακολουθούσε µια αναγεννητική πορεία της χώρας σε όλα τα επίπεδα. ∆υστυχώς, αυτό δεν συνέβη. Εµείς όµως τότε γεµίσαµε την ψυχή µας και την καρδιά µας. Ο Μίκης Θεοδωράκης πραγµατοποίησε µεγάλη τοµή στον ελληνικό πολιτισµό γιατί έβαλε στο στόµα των καθηµερινών ανθρώπων τους µεγάλους ποιητές και πέρασε τους στίχους τους από τα βιβλία στη ζωή. Εκτός από τα αγωνιστικά κοµµάτια του –τα οποία και ορθώς τον ανέδειξαν– υπάρχει και ο λυρικός, ο ερωτικός Μίκης που είναι αριστουργηµατικός.
