«Οι εκλεκτικές συγγένειες οδηγούν σε στέρεα και αποδοτικά κυβερνητικά σχήματα. Τα πρόσφατα παραδείγματα αταίριαστων μετεκλογικών συνεργασιών ΠΑΣΟΚ – ΝΔ – ΛΑΟΣ, ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ και τώρα ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ έδειξαν τα όριά τους. Σε όλες τις περιπτώσεις ζημιωμένος φαίνεται να είναι ο προοδευτικός χώρος»
Έγινε το πρόσωπο των ημερών με τις δηλώσεις του περί στήριξης στην κυβέρνηση σε περίπτωση απώλειας της πλειοψηφίας. Ο βουλευτής του Ποταμιού Σπύρος Δανέλλης εξηγεί στο Documento γιατί η πρότασή του είναι «ρομαντική και ουτοπική» επί του παρόντος, επιμένει όμως στην ανάγκη συνεννόησης της ευρύτερης Αριστεράς και κεντροαριστεράς. Παράλληλα, εκτιμά ότι η αποχώρηση του κόμματός του από το Κίνημα Αλλαγής είναι μάλλον αναπόφευκτη.
Οι δηλώσεις σας για «πλάτη στην κυβέρνηση από το Ποτάμι σε περίπτωση αποχώρησης των ΑΝΕΛ» είπατε πως παρερμηνεύτηκαν. Εξηγήστε μας τι εννοείτε και εάν η δήλωση του Σταύρου Θεοδωράκη ότι το Ποτάμι δεν θα δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση σας βρίσκει σύμφωνο ή προτίθεστε να διαφοροποιηθείτε.
Εκ προοιμίου χαρακτηρίζοντας ως ρομαντική και άρα ουτοπική την πρότασή μου, είπα πως εφόσον θεωρούμε προβληματική την παρουσία των ΑΝΕΛ στην κυβέρνηση θα έπρεπε οι αυτοπροσδιοριζόμενες προοδευτικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης (Ποτάμι – ΔΗΣΥ) να αντιπροτείνουν μια συγκυβέρνηση δέκα δώδεκα μηνών με ένα συγκεκριμένο προγραμματικό πλαίσιο τεσσάρων πέντε σημείων. Σήμερα αυτό δεν είναι ρεαλιστικό και το ξέρω, όμως πρέπει να «αποποινικοποιηθεί» η ιδέα της προοπτικής συνεννόησης της ευρύτερης Αριστεράς και κεντροαριστεράς. Ανήκω στο Ποτάμι κι ακολουθώ τις συλλογικές μας αποφάσεις. Το θέμα ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση τέθηκε πριν από περίπου δέκα ημέρες στη Βουλή κι απαντήθηκε.
Θεωρείτε πως άλλαξε κάτι στο Κίνημα Αλλαγής τις τελευταίες ημέρες ούτως ώστε το Ποτάμι να παραμείνει στον φορέα ή η αποχώρηση είναι μονόδρομος;
Φοβάμαι ότι οι αποφάσεις από πλευράς της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ είναι ειλημμένες· δεν θέλει ενοχλητικές φωνές. Θεωρεί ότι η συντηρητικοποίηση και η επιστροφή στο παλαιό, «πατριωτικό» ΠΑΣΟΚ είναι η ικανή συνθήκη η οποία θα επαναφέρει τους ψηφοφόρους που έφυγαν κυρίως προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Διαφωνώ απολύτως. Αυτό ούτε μπορεί να γίνει ούτε μπορεί να προσδιορίσει τον προοδευτικό χαρακτήρα ενός φορέα της κεντροαριστεράς. Δεν είναι μόνο η μη δημοκρατική λειτουργία του κόμματος και η άκομψη αντιμετώπιση των διαφορετικών απόψεων, ιδίως στην παρούσα φάση που ακόμη προσπαθούμε να ομογενοποιηθούμε, αλλά και πολύ συγκεκριμένα κομβικά, ταυτοτικά ζητήματα που διαταράσσουν την ενότητά μας.
Αν αποχωρήσει σήμερα το Ποτάμι από το ΚΙΝΑΛ, εσείς τι προτείνετε για την επόμενη ημέρα στο κόμμα σας;
Οφείλουμε να διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού την πολιτική μας οντότητα, την κομματική μας ενότητα, πρωτίστως ως κοινοβουλευτική ομάδα και στη συνέχεια προσπαθώντας να ξαναφέρουμε πίσω το δυναμικό που απομακρύνθηκε από εμάς. Η υπερσυντηρητική στροφή του κ. Μητσοτάκη έχει αποκαλύψει την απόλυτη αδυναμία του να μπολιάσει τον κορμό της ΝΔ με τα φιλελεύθερα προτάγματα. Παράλληλα, η στροφή της κ. Γεννηματά στο παρελθόν αφήνει και πάλι άστεγους τους πραγματικά προοδευτικούς πολίτες. Θεωρώ πως οι πραγματικά τολμηρές απόψεις μας σε κρίσιμα ζητήματα, πράγματι, μπορούν να αποκτήσουν ξανά ακροατήριο.
Πιστεύετε ότι έχει προοπτική επανεκλογής το Ποτάμι εάν κατέβει αυτόνομα στις επόμενες εκλογές;
Ως έχει σήμερα προφανώς όχι. Στην πολιτική όμως δημιουργούνται πολλές φορές δυναμικές μη γραμμικές. Επίσης στην πολιτική πρέπει να υποστηρίζεις με σθένος τις απόψεις σου αν θεωρείς ότι είναι ορθές. Κι αυτές θα δοκιμαστούν και στον χρόνο και στην πράξη, όσο μειοψηφικές κι αν φαίνεται ότι είναι.
Μήπως οι προεκλογικές συμμαχίες είναι απαραίτητες και με ποιους;
Στον βαθμό που οι μετεκλογικές συμμαχίες αποτελούν εδώ και επτά χρόνια την κανονικότητα, θα πρέπει να μας απασχολήσουν και οι προεκλογικές συμμαχίες. Οι έως τώρα δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να δείχνουν πως το εκλογικό σώμα δεν εμπιστεύεται κανένα κόμμα προκειμένου να κυβερνήσει αυτοδύναμα. Οσο οι προεκλογικές συμμαχίες παραμένουν ταμπού, οι «ανίερες» κυβερνητικές συμμαχίες θα συνεχίσουν να απαξιώνουν το πολιτικό σύστημα στα μάτια των πολιτών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία. Οι εκλεκτικές συγγένειες οδηγούν σε στέρεα και αποδοτικά κυβερνητικά σχήματα. Τα πρόσφατα παραδείγματα αταίριαστων μετεκλογικών συνεργασιών ΠΑΣΟΚ – ΝΔ – ΛΑΟΣ, ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ και τώρα ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ έδειξαν τα όριά τους. Σε όλες τις περιπτώσεις ζημιωμένος φαίνεται να είναι ο προοδευτικός χώρος. Γι’ αυτό και διαφωνώ με τις ίσες αποστάσεις της κεντροαριστεράς τόσο από τη Δεξιά όσο κι από την Αριστερά. Ολες οι εκφάνσεις του προοδευτικού χώρου οφείλουν πρωτίστως για λόγους αυτοσυντήρησης να βρουν κοινό βηματισμό, τουλάχιστον στα πολλά που τις ενώνουν.
Προσωπικά θεωρείτε ότι το σημερινό ΚΙΝΑΛ, βασικός πυλώνας του οποίου είναι το ΠΑΣΟΚ, είναι συντηρητικό κόμμα, όπως υποστηρίζει άλλωστε και ο κ. Θεοδωράκης;
Ο κόσμος στον οποίο απευθύνεται το ΚΙΝΑΛ είναι προφανώς προοδευτικός. Στο θέμα του μακεδονικού οι συσχετισμοί στην κρίσιμη συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου είναι χαρακτηριστικοί. Οι οπισθοχωρήσεις της ηγεσίας, όμως, και η προσπάθεια ανασύστασης από πλευράς της του «πατριωτικού» ΠΑΣΟΚ προφανώς συνιστούν συντηρητικοποίηση. Θυμίζω πως η ιστορική πορεία του «πατριωτικού» ΠΑΣΟΚ έκλεισε με την ολοκληρωτική στροφή στην εξωτερική πολιτική της εποχής Σημίτη – Πάγκαλου – Παπανδρέου, με κύριο και εμβληματικότερο σταθμό της τη σύνοδο του Ελσίνκι. Επιπλέον, οι φοβικές επιλογές του ΚΙΝΑΛ σε δύσκολα θέματα όπως τα δικαιώματα πόρρω απέχουν από την προοδευτική στάση. Ο πολιτικός φιλελευθερισμός είναι ταυτοτικό χαρακτηριστικό της Ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς.
Τότε, γιατί δεχτήκατε εξαρχής αυτή τη συμμαχία;
Δεν παύουμε και σήμερα να πιστεύουμε στην αναγκαιότητα της σύμπραξης όλων όσοι αναφέρονται στον προοδευτικό μεταρρυθμισμό και τον πολιτικό φιλελευθερισμό, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ισχυρό ευρωπαϊκό προοδευτικό κόμμα που θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου. Λέγαμε πάντα πως αυτό δεν μπορεί να γίνει με την κλωνοποίηση του ΠΑΣΟΚ γιατί κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συγκινεί τους πολίτες στους οποίους απευθυνόμαστε. Δυστυχώς κάποιοι το βλέπουν διαφορετικά.