Tα εγγόνια σας θα είναι πιο καφέ από εσάς και το αγαπημένο τους φαγητό θα είναι κάτι που λέγεται Sakamadesu από το Κονγκό.
Η λογική πεθαίνει εδώ και χρόνια στην είσοδο της Μόριας. Χαρακτηρίστηκε στρατόπεδο συγκέντρωσης – όχι άδικα. Χαρακτηρίστηκε «κόλαση» – όχι άδικα. Έγινε συνώνυμο της ανθρώπινης δυστυχίας, της κατάντιας στην οποία οδηγούσε συνειδητά η Ευρώπη της γης τους κολασμένους.
Η Μυτιλήνη μετατράπηκε σε σύνορο: Όχι σύνορο της πολιτισμένης Ευρώπης με τη βάρβαρη Ανατολή, αλλά το σύνορο ανάμεσα στην ανθρώπινη υπόσταση και την πλήρη αποκτήνωση.
Οι εικόνες που είδαμε όσοι βρεθήκαμε στην καμμένη Μόρια και στον δρόμο όπου «πάρκαραν» τους πυρόπληκτους πρόσφυγες και μετανάστες (χωρίς τροφή και νερό για δύο τουλάχιστον μέρες), θα μας στοιχειώνουν για πάντα. Προσπαθήσαμε να τις μεταφέρουμε με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ψυχραιμία. Να αποτυπώσουμε την κατάσταση με λέξεις και εικόνα. Να βάλουμε στο «τραπέζι» όλες τις εκφάνσεις ενός τόσο σύνθετου προβλήματος. Να γίνουμε και η φωνή των πιο αδύναμων: των ανθρώπων που μας έδειχναν τα άρρωστα παιδιά τους ζητώντας μας να κάνουμε κάτι, των ηλικιωμένων που πάθαιναν δύσπνοια από τον καυτό ήλιο, των νέων γυναικών που πρέπει να αυτοπροστατευτούν από κάθε είδους αρσενικό «αρπακτικό» και έχουν αναλάβει τον ρόλο της μάνας και της νοσοκόμας χωρίς να ερωτηθούν, των νέων ανδρών που έκαναν το «έγκλημα» να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή χωρίς να έχουν πρώτα κάνει οικογένεια και γι’ αυτό τιμωρούνται και θεωρούνται εκ των προτέρων ένοχοι για οποιοδήποτε αδίκημα. Των ψυχικώς νοσούντων που αδυνατούν να κατανοήσουν τι συμβαίνει και βλέπεις τον φόβο ζωγραφισμένο στα μάτια τους. Των νεαρών παιδιών που γίνονται όλο και πιο επιθετικά στα μεταξύ τους παιχνίδια, που βιώνουν κρίσεις πανικού, που έχουν μαζικά αυτοκτονικές τάσεις σε ηλικίες αδιανόητες για τη σύγχρονη ψυχιατρική. Του 19χρονου πανέμορφου κοριτσιού από το Αφγανιστάν που δε μας άφησε να τη βγάλουμε φωτογραφία γιατί έχει βαρεθεί να βλέπει δημοσιογράφους να έρχονται, να καταγράφουν την κατάσταση και να φεύγουν χωρίς να αλλάζει τίποτα. Των 7χρονων αγοριών που μιλάνε μεταξύ τους αφγανικά, αλλά οι βρισιές είναι σε άπταιστα ελληνικά.
Ας κάνουμε ένα switch τώρα σε πρώτο πρόσωπο:
Με έναν καλό συνάδελφο συζητούσαμε ότι ένα παιδί που μπήκε 10 ετών στη Μόρια, βγαίνει τώρα 15. Συμπεριφέρθηκαν στον ίδιο και στην οικογένειά του σαν να ήταν ζώα. Κάθε τόσο, κάποιος του υπενθύμιζε ότι βρισκόταν «στην πιο φιλόξενη χώρα του κόσμου». Καθώς τα χρόνια περνούσαν κατάλαβε ότι φιλοξενούμε πολύ ζεστά μόνο όσους μποορούν να μας αφήσουν κανένα ψιλό. Βλέπεις, είμαστε Ευρωπαίοι, αλλά είχαμε και τετρακόσια χρόνια τουρκοκρατία μωρέ, οπότε μας έμειναν λίγα κουσούρια.
Μια κάτοικος της Μόριας και υπάλληλος στο ΚΥΤ μού είπε ότι αυτοί οι άνθρωποι δε σεβάστηκαν τον τόπο που τους φιλοξένησε. Αντιγράφω από το wikipedia πώς έχει χαρακτηριστεί τα τελευταία χρόνια «ο τόπος που τους φιλοξένησε» λοιπόν: Human Rights Watch: «Μια υπαίθρια φυλακή». Γιατροί Χωρίς Σύνορα: «Ο χειρότερος προσφυγικός καταυλισμός στη Γη». Jean Ziegler, αντιπρόεδρος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα: «Είναι μια επαναδημιουργία ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης σε ευρωπαϊκό έδαφος».
Γύρισα από τη Μυτιλήνη γνωρίζοντας ότι κανένα θέμα δεν έχει λυθεί για αυτούς τους ανθρώπους που γνώρισα. Πίστευα όμως ότι είχα κάνει καλά τη δουλειά μου: ότι είπα την ιστορία τους στον κόσμο που δε θα βρεθεί ποτέ εκεί. Ήταν ίσως μια δική μου άμυνα, ένας τρόπος να παρηγορήσω την προσωπική μου ματαιοδοξία, ένα ψέμα τέλος πάντων που έλεγα στον εαυτό μου μήπως και νιώσω καλύτερα. Γύρισα στην Αθήνα και διαπίστωσα ότι την ώρα που μέσα στα σύνορα της χώρας μας εκτυλίσσονταν ντροπιαστικές εικόνες για τον ανθρώπινο πολιτισμό, τελικά το μίσος είχε καταφέρει να κυριαρχήσει. Όχι η αντιπαλότητα, ούτε η διαφωνία: μιλάμε για βαθύ μίσος που εκφραζόταν σε σχόλια κάτω από άρθρα δεκάδων ΜΜΕ, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις μεταμεσονύχτιες ραδιοφωνικές εκπομπές με τηλέφωνα ακροατών.
Δουλοπρέπεια προς τους κυρίαρχους Ευρωπαίους, δυνάστευση προς τους κολασμένους της γης και αυτολύπηση για τους εαυτούς τους. «Να καούν, να πνιγούν, να μπουν στα μνήματα και να θαφτούν ζωντανοί, να τους πυροβολήσουμε στο Πεδίο Βολής. Να μη γαμιόντουσαν στη Μόρια για να μην είχαν νεογέννητα. Πώς του σηκώθηκε αφού πεινάει; Εγώ έχω ένα παιδί και έχω λεφτά, αυτή γιατί έκανε 4; Μη σβήσετε τη φωτιά να ησυχάσουμε. Εδώ είναι Ευρώπη δε θα κάνεις προσευχή. Εμάς τους Έλληνες ποιος θα μας κοιτάξει;». Όχι, δεν έγραφαν όλοι τέτοια. Αλλά τα έγραφε η συντριπτική πλειοψηφία, χωρίς να ντρέπονται ότι θα το δει κάποιος που θα ξέρουν. Δεν τους νοιάζει ποιος ζει και ποιος πεθαίνει, δεν τους νοιάζει το ότι όλες αυτές οι χιλιάδες άνθρωποι δε θέλουν να μείνουν στη βαλκανική μας χερσόνησο ούτε για μια μέρα παραπάνω και το μόνο που θέλουν είναι να φύγουν. Θέλουν να βλέπουν αίμα…
Όμως η ανθρώπινη ιστορία τραβάει μπροστά, είτε το θέλουν οι νοικοκυραίοι, είτε όχι. Η ανθρώπινη ιστορία είναι συνυφασμένη με τη μετανάστευση. Όσο και να χτυπιέστε λοιπόν εσείς και οι όμοιοί σας σε όλο τον κόσμο, όσο κι αν οι πολιτικοί που παρακαλάνε για τις ψήφους σας, υπόσχονται «κλειστά κέντρα», κανένα μετανάστη, ξερονήσια, απελάσεις κλπ., όσο κι αν εύχεστε «ψόφο» σε όποιον τολμά να μην σας ακολουθήσει στην ηθική σας κατηφόρα, η ιστορία τραβάει μπροστά. Μπορεί τα πρόσκαιρα θύματά της να είναι οι πληθυσμοί των ανθρώπων αυτών που ζουν μια ζωή άθλιων συνθηκών και μηδενικών προοπτικών, όμως στο τέλος, τα αληθινά της θύματα δεν είναι άλλα από τις απόψεις σας που θα θαφτούν στα σκουπίδια από την ίδια την πραγματικότητα.
Φωνάξτε όσο θέλετε λοιπόν. Στο τέλος της ταινίας που ζούμε αυτά τα παιδιά που εγκλωβίστηκαν (ή γεννήθηκαν) στη Μόρια θα παντρευτούν τις κόρες σας. Tα εγγόνια σας θα είναι πιο καφέ από εσάς και το αγαπημένο τους φαγητό θα είναι κάτι που λέγεται Sakamadesu από το Κονγκό, ή το Khameerbob από το Αφγανιστάν, ή το Haji Biriyani από το Μπαγκλαντές, ή το Fatteh dajaj από τη Συρία. Θα προσεύχονται (αν προσεύχονται) σε έναν κοινό Θεό που δε θα έχει όνομα γιατί θα τον έχουν πλάσει στη φαντασία τους από τις διαφορετικές ιστορίες της μαμάς και του μπαμπά τους. Οι φίλοι τους θα λέγονται Ahmad, Fareeda, Idriss, Κώστας, Μαρία και Djoëlle. Θα έχουν γαλάζια μάτια και μαύρο δέρμα, ή μαύρα μάτια και καφέ δέρμα. Δε θα βλέπετε τους εαυτούς σας στους απογόνους σας. Και αυτό είναι σίγουρα ελπιδοφόρο.
Η ιστορία θα σας ξεπεράσει. Ξεπεράστε το…
