Ο Σωτήρης Μητραλέξης, συνδιευθυντής του mέta (www.metacpc.org), του Κέντρου Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού του ΜέΡΑ25, γράφει για την κινηματογραφική αλληγορία του Netflix «Don’t look up» που βρίσκει δαιμονική εφαρμογή στην ελληνική περίπτωση.
Πολλοί «διαβάζουν» το απολαυστικότατο «Don’t look up» του Ανταµ ΜακΚέι ως διαφορετική αλληγορία: οι περισσότεροι –στους οποίους συµπεριλαµβάνεται ρητώς ο δηµιουργός του– ως αλληγορία για την κλιµατική αλλαγή. Αλλοι –στους οποίους συµπεριλαµβάνεται ρητώς ο υποφαινόµενος– προτιµούν να παραλληλίσουν τη συλλογική άρνηση του προφανούς και το πανηγυρικό «περί άλλα τυρβάζει» που επισηµαίνει η ταινία και µε την πρωτοφανή ανισορροπία διεθνούς ισχύος και µε τις διεθνείς πολεµικές περιπέτειες που αυτή προοικονοµεί, sooner rather than later. Οι πιο καθεστωτικοί νόες θα προτιµήσουν να παραλληλίσουν µε την πανδηµία, διαστρέφοντας όλο το υφαντό της ταινίας σε ένα αφήγηµα τύπου «πάλι το πόπολο δεν άκουσε τις σοφές κυβερνήσεις». Και λοιπά και λοιπά.
Όµως ένα άλλο ζήτηµα είναι κατά πόσο η ταινία είναι πιστευτή και ρεαλιστική. Εντάξει, στην Αµερική έχουν συνηθίσει σε τραβηγµένα σενάρια, αλλά εδώ στην Ελλάδα δεν είµαστε πιο υποψιασµένοι; Πώς θα µπορούσαµε να πάρουµε στα σοβαρά µια ταινία στην οποία η πρόεδρος των Ηνωµένων Πολιτειών έχει για επικεφαλής του γραφείου της τον γιο της; Μπορείτε να φανταστείτε µια χώρα όπου ο πρωθυπουργός της θα είχε διευθυντή του γραφείου του τον ανιψιό του; Με τον άλλο του ανιψιό να τρέχει την πρωτεύουσα της χώρας µοιράζοντας χρήµατα όπου προαιρείται (εκλεγµένος, τονίζουµε, άρα ψωµί κι αλάτι, vox populi!); Είναι δυνατόν να πάρουµε στα σοβαρά ένα κινηµατογραφικό σενάριο όπου οι πράξεις, πρωτοβουλίες και οι παραλείψεις της εξουσίας υπαγορεύονται από την επικοινωνιακή στιγµή, τα χρηµατιστήρια των δηµοσκοπήσεων, την ανάγκη να φύγει η δηµόσια συζήτηση και προσοχή από κάποια σκάνδαλα; Και όχι από το τι είναι σηµαντικό για τη µοίρα του κυβερνώµενου λαού και τι δεν είναι;
Στο «Don’t look up» η κυβέρνηση έχει τους «δικούς της» επιστήµονες, οι οποίοι επισηµαίνουν µε παρρησία ότι οι «µη δικοί της» επιστήµονες δεν ξέρουν τι λένε και είναι παλαβοί: it’s just science™. Αυτά τα πράγµατα δεν µπορούν να συµβούν στην πραγµατικότητα. Όπως και το άλλο πάλι: στην ταινία η πρόεδρος των ΗΠΑ έχει βάλει επικεφαλής της NASA µια άσχετη αναισθησιολόγο του κύκλου της, µε αποτέλεσµα οι ανακοινώσεις του κρίσιµου για την πλοκή της ταινίας οργανισµού να υπαγορεύονται από το τι θέλει κάθε στιγµή η εξουσία. Το αντίστοιχο θα ήταν την ώρα που σκάει η πανδηµία του κορονοϊού σε µια χώρα και για δύο ολόκληρα χρόνια ο πρόεδρος του εκεί ΕΟ∆Υ να ήταν ένας communications consultant µε σπουδές διοίκησης επιχειρήσεων, επιλεγµένος µε απολύτως αξιοκρατικά κριτήρια φιλίας. Μα πανάθεµά τους, πού τα βρίσκουν! Είναι αδύνατον να πάρεις τέτοιες σεναριακές τρέλες στα σοβαρά.
Ίσως το πιο ανήθικο από τα µη ρεαλιστικά στοιχεία της ταινίας, αυτό που δηλητηριωδώς τρέφει δυσπιστία προς τη δηµοκρατία και τους θεσµούς, είναι η υπόνοια πως ολιγάρχες και µεγάλα επιχειρηµατικά συµφέροντα µπορούν να υπαγορεύσουν την κυβερνητική πολιτική ακόµη και στις πλέον κρίσιµες αποφάσεις, µε τους εκλεγµένους ηγεµόνες απλώς να προσυπογράφουν χαρωπά και µε ένα αρχιπέλαγος µέσων µαζικής επικοινωνίας να µοχθούν να περάσει η γραµµή µε το ζόρι, όσο παλαβή κι αν είναι αυτή, και να εξοντωθεί ηθικά κάθε αντίλογος. Εδώ η ταινία δεν παίρνει απλώς διαζύγιο από κάθε πιθανή πραγµατικότητα αλλά καθίσταται επικίνδυνη, αφού κάποιοι αφελείς ενδέχεται και να φανταστούν ότι όντως συµβαίνουν τέτοια πράγµατα. Εκεί δε όπου το πράγµα ξεφεύγει τελείως σεναριακά είναι στην υπόνοια της ταινίας ότι ακόµη κι αν ανοίξει το κουτί της Πανδώρας και γαία πυρί µιχθήτω, η οικονοµική ολιγαρχία έχει κάνει τα κουµάντα της µαζί µε τις πολιτικές θεραπαινίδες της, µε εγγυηµένη την προσωπική τους διάσωση και µε το κόστος των επιλογών της να πέφτει αποκλειστικά στους ώµους των ταλάνων κυβερνώµενων, οι οποίοι δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να το υποστούν.
Αλλά µην µπερδεύουµε τη µυθοπλασία µε την πραγµατικότητα. Ένας υγιής πνευµατικά άνθρωπος δεν θα κάτσει να δει τέτοιες µη ρεαλιστικές βλακείες. Θα αφοσιωθεί κυρίως στο χρυσό 17λεπτο µε τον Σάκη Ρουβά κατά την αλλαγή του χρόνου. Άλλωστε πρόκειται για χρονική περίοδο κατά την οποία όλοι χρειαζόµαστε λίγη ελπίδα και χαµόγελο. Το είπε κι ο δήµαρχός µας.
