Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, η φωνή της 37χρονης Κ.Γ. ακουγόταν βραχνή και ψιθυριστή. Καθώς μιλούσε, ο λόγος της διακοπτόταν από σύντομους λυγμούς. Κι αυτοί χαμηλόφωνοι.
Οπως εξήγησε ο άντρας της κοιμάται στο διπλανό δωμάτιο μετά την ένταση ενός ακόμη καβγά «κι αν καταλάβει ότι πήρα τηλέφωνο για βοήθεια, δεν ξέρω τι είναι ικανός να κάνει» ανέφερε. «Το απόγευμα τόλμησα να του αναφέρω τη λέξη διαζύγιο και τρελάθηκε. Με έβρισε και με χτύπησε. Με έχει κλειδώσει στο σπίτι. Δεν ξέρω τι να κάνω…» έλεγε απεγνωσμένη ξεσπώντας και πάλι σε λυγμούς.
Σήμερα η Κατερίνα, η οποία θεωρείται καταξιωμένη επαγγελματίας στον χώρο της με έναν «ευτυχισμένο γάμο», έχει βρει ασφαλές καταφύγιο σε έναν από τους ξενώνες φιλοξενίας γυναικών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ), δέχεται ψυχολογική υποστήριξη και προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της. Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών στις 25Νοεμβρίου θα τη βρει ασφαλή, ήρεμη και αισιόδοξη. Η διαδρομή για την ανάκτηση της αυτοπεποίθησής της δεν θα είναι εύκολη, αλλά το πρώτο βήμα έγινε ήδη, όταν πριν από λίγους μήνες αποφάσισε να καλέσει στην 24ωρη γραμμή SOS 15900 της Γραμματείας και να μιλήσει.
Σε έξι χρόνια 30.635 εκκλήσεις για βοήθεια
Σύμφωνα με τα στοιχεία, από τον Μάρτιο του 2011 που ξεκίνησε η λειτουργία της γραμμής έως και τον φετινό Σεπτέμβριο η Γραμμή SOS δέχτηκε 30.635 κλήσεις για βοήθεια. Η πλειονότητα αυτών (81%) αφορούσαν καταγγελίες περιστατικών βίας, κυρίως ενδοοικογενειακής, αλλά και περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και βιασμού.
Οπως προκύπτει από την επεξεργασία των στοιχείων, η πλειονότητα των θυμάτων βίας που απάντησαν στις ερωτήσεις των υπευθύνων της γραμμής είναι Ελληνίδες, εργαζόμενες, παντρεμένες και ηλικιακά μεταξύ 40-54 ετών. Ως προς την οικονομική τους κατάσταση, οι περισσότερες την περιγράφουν από κακή έως μέτρια. Εντύπωση προκαλεί ότι η πλειονότητα των γυναικών που απευθύνθηκαν στη γραμμή και απάντησαν στις ερωτήσεις έχουν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ωστόσο για πολλές εξ αυτών η καταγγελία όσων ζουν πίσω από τις κλειστές πόρτες των σπιτιών τους εξακολουθεί να αποτελεί ταμπού.
Η ανατροπή των ταμπού προϋποθέτει επιμονή
Οπως εξηγεί στο Documento η γενική γραμματέας Ισότητας των Φύλων Φωτεινή Κούβελα, η ανατροπή αυτών των ταμπού ακόμη και σήμερα δεν είναι τόσο απλή όσο ίσως διαφαίνεται εκ πρώτης όψεως. «Προϋποθέτει επιμονή και πολλαπλές ζυμώσεις και μετατοπίσεις των σύγχρονων κοινωνιών, προκειμένου να καταφέρουμε να υπερβούμε τα αναχρονιστικά έμφυλα στερεότυπα και τη θέση τους να πάρουν οι αρχές και οι αξίες της ισότητας. Το έργο της ΓΓΙΦ είναι απαρέγκλιτα προσανατολισμένο προς αυτή την κατεύθυνση, προτρέποντας τα θύματα να σπάσουν τη σιωπή τους και να απευθυνθούν στο δίκτυο των δομών στήριξης που έχουμε δημιουργήσει» δηλώνει χαρακτηριστικά.
Οι υποστηρικτικές δομές
Συγκεκριμένα, όπως εξήγησε, το δίκτυο αποτελείται από την 24ωρη γραμμή SOS 15900, τα 40 συμβουλευτικά κέντρα γυναικών θυμάτων (ή εν δυνάμει θυμάτων βίας) και τους 21 ξενώνες φιλοξενίας γυναικών που έχουν υποστεί ή κινδυνεύουν να υποστούν κακοποίηση ή υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις.
«Τόσο τα συμβουλευτικά κέντρα όσο και οι ξενώνες φιλοξενίας εδρεύουν σε διάφορες περιοχές της χώρας μας, ώστε να εξυπηρετείται ο μεγαλύτερος δυνατός αριθμός γυναικών, όπου και αν αυτές διαμένουν. Στις εν λόγω δομές παρέχεται ψυχολογική και κοινωνική στήριξη, καθώς και συμβουλευτική εργασίας. Παράλληλα, η συνεργασία μας με τους κατά τόπους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας μας παρέχει στις ωφελούμενες γυναίκες τη δυνατότητα να λάβουν και νομική στήριξη. Ολες οι υπηρεσίες μας προσφέρονται από τα άρτια καταρτισμένα, έμπειρα και εξειδικευμένα στελέχη μας δωρεάν και με απόλυτη εχεμύθεια» σημείωσε.
Στην πρώτη γραμμή αυτού του αγώνα βρίσκεται η 24ωρη γραμμή SOS 15900, η οποία, όπως εξηγεί στο Documento o κοινωνικός ανθρωπολόγος και σύμβουλος της γραμμής Νίκος Λεβαντής, συμβάλλει στην εξατομικευμένη και πολυεπίπεδη υποστήριξη των θυμάτων, προσφέροντας άμεση συμβουλευτική στήριξη στις γυναίκες θύματα βίας σε 24ωρη βάση, 365 μέρες τον χρόνο.
«Συγκεκριμένα, μέσω της γραμμής προσφέρεται ψυχοκοινωνική συμβουλευτική σε περιστατικά που απαιτούν άμεση ψυχολογική και κοινωνική στήριξη και σχετίζονται με βία κατά των γυναικών. Κάθε σύμβουλος αξιολογώντας τα δεδομένα που ακούει προσπαθεί να ενδυναμώσει τις γυναίκες που απευθύνονται στη γραμμή, ώστε να πάρουν οι ίδιες τις αποφάσεις που τις αφορούν σύμφωνα με τις πραγματικές τους ανάγκες. Κατά περίπτωση, μπορεί να τις ενημερώνουμε σύντομα για βασικά νομικά ζητήματα ή να τις παραπέμπουμε σε ξενώνες και συμβουλευτικά κέντρα ή υπηρεσίες υγείας και άλλους συνεργαζόμενους φορείς» εξηγεί ο κ. Λεβαντής.
Στην τηλεφωνική γραμμή, όπως εξηγεί, τα περιστατικά διαδέχονται το ένα το άλλο. Το καθένα διαφέρει από το προηγούμενο και οι σύμβουλοι καλούνται να ακούσουν ιστορίες για βίαιους συζύγους, αδιάφορους συγγενείς, επιθετικούς συντρόφους και παιδιά εγκλωβισμένα σε σπίτια γεμάτα μίσος, πόνο και σιωπή.
«Επικίνδυνες» οι εορταστικές περίοδοι
Οπως αναφέρει και η ψυχολόγος και σύμβουλος της Γραμμής Εύη Λεζγή, οι καταγγελίες αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο. «Δεν υπάρχει συγκεκριμένο μοτίβο. Τη μία ημέρα μπορεί να δεχτούμε δέκα κλήσεις και την άλλη 50! Αυτό που παρατηρούμε πάντα είναι η τεράστια αύξηση τις περιόδους των εορτών αλλά και των διακοπών. Εκεί συγκεντρώνονται οι οικογένειες, περνούν περισσότερο χρόνο μαζί και ξεσπούν όλες οι εντάσεις. Επίσης, διαπιστώσαμε ότι κάθε φορά που γίνεται κάποια ενημερωτική ενέργεια για τη λειτουργία της γραμμής, οι κλήσεις αυξάνονται έως και 50%» αναφέρει.
Η ίδια εργάζεται στη γραμμή από την έναρξη της λειτουργίας της το 2011 και μέχρι σήμερα έχει ακούσει πληθώρα σκληρών καταγγελιών. Ωστόσο, τα περιστατικά που έχουν χαραχτεί στη μνήμη της σχετίζονται κυρίως με τις περιπτώσεις συναισθηματικής βίας, ίσως επειδή αυτές οι περιπτώσεις αργούν πολύ να γίνουν αντιληπτές από τα θύματα και να καταγγελθούν. «Δεν μπορώ να ξεχάσω την περίπτωση μίας γιατρού, γύρω στα 40. Είχε σχέση με έναν συνάδελφό της, ο οποίος τη μείωνε διαρκώς και την έθιγε σχετικά με την επαγγελματική της επάρκεια. Κάποια στιγμή, την ώρα που μου μιλούσε δειλά, μου ανέφερε ότι ο σύντροφός της είχε ζητήσει να του στείλει με φαξ το πτυχίο της προκειμένου να ελέγξει την αυθεντικότητά του, καθώς δεν πίστευε ότι είχε αποφοιτήσει από την ιατρική σχολή! Το πιο συγκλονιστικό σε όλα αυτά είναι ότι η ίδια είχε θυματοποιηθεί τόσο πολύ που του έστειλε δίχως δεύτερη σκέψη το πτυχίο και απλώς μου μετέφερε το περιστατικό χωρίς να συνειδητοποιεί τι ακριβώς συνέβαινε» περιγράφει η κ. Λεζγή.
«Την πετάω από το παράθυρο»
Σε άλλο περιστατικό που κλήθηκε να αντιμετωπίσει θυμάται ότι την ώρα που μιλούσε με την καταγγέλλουσα, άρπαξε το τηλέφωνο ο σύζυγός της και ούτε λίγο ούτε πολύ της είπε: «Γυναίκα μου είναι και την κάνω ό,τι θέλω. Αμα θέλω την πετάω από το παράθυρο!». «Το μόνο που μπορείς να κάνεις σε τέτοια περιστατικά είναι να μείνεις ψύχραιμος, να προσπαθήσεις να ηρεμήσεις τον σύζυγο και με κάποιον τρόπο να ζητήσεις από το θύμα να απομακρυνθεί και να καλέσει άμεσα το 100» εξηγεί.
Ολα αυτά τα περιστατικά δεν θα μπορούσαν να μην επηρεάζουν και την ψυχική υγεία των ίδιων των συμβούλων, οι οποίοι έχουν επίσης τη δυνατότητα να απευθυνθούν για στήριξη σε ψυχολόγους της δομής μέσω της λεγόμενης εποπτείας.
Στο μεταξύ, το έργο της Γραμματείας συνεχίζεται αδιάκοπτα. Οπως σημειώνει η κ. Κούβελα, πρόσφατα ολοκληρώθηκε και το πόρισμα για τη Σύμβαση του Συμβούλιου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (γνωστής ως Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης), ώστε να ενσωματωθεί στο εθνικό μας δίκαιο. «Το εν λόγω πόρισμα έχει κατατεθεί στο υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και αναμένουμε να τεθεί προς ψήφιση το επόμενο διάστημα στη Βουλή. Τέλος, εμπλουτίζουμε διαρκώς τις δράσεις μας, υλοποιώντας συχνά καινοτόμες δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης για θέματα που αφορούν την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών» καταλήγει.
