Ο πρόεδρος της ΠΕΝΕΝ (Πανελλήνια Ένωση Ναυτών Εμπορικού Ναυτικού) Αντώνης Νταλακογεώργος γράφει για τις συνθήκες που επιβάλλουν όσο ποτέ άλλοτε την ουσιαστική εργασιακή και μισθολογική αναβάθμιση στα πλοία.
Από την περσινή καλοκαιρινή σεζόν βρίσκεται σε εξέλιξη για πρώτη φορά αισθητή έλλειψη ναυτεργατικού δυναμικού για την κάλυψη θέσεων ναυτικής εργασίας στην επιβατηγό και φορτηγό ναυτιλία στο εσωτερικό της χώρας μας. Το σημείωμα αυτό δεν έχει αναφορά στην ποντοπόρο ναυτιλία. Αυτή η ανεπάρκεια συνεχίστηκε και κατά τον χειμώνα του 2021-2022 ενώ εντάθηκε την περίοδο της άνοιξης… και προφανώς θα πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις μες στο φετινό καλοκαίρι!
Είναι πλέον απόλυτα εξακριβωμένο ότι το διάστημα της άνοιξης, που επανδρώνεται το σύνολο των επιβατικών πλοίων, και για πολλές ειδικότητες, τόσο από στοιχεία των σωματείων όσο και από το ΓΕΝΕ, ότι μηδενίστηκε ο αριθμός των ανέργων…
Το γεγονός αφορά το σύνολο σε ειδικότητες ναυτικής εργασίας, αλλά όχι σε όλες και με τους ίδιους ρυθμούς ελλείψεων…
Για πρώτη φορά η έλλειψη αυτή οδήγησε σειρά ναυτιλιακών ακτοπλοϊκών εταιρειών να απευθύνονται σε ναυτεργατικά σωματεία (και στην ΠΕΝΕΝ), αλλά επιπλέον προσέφυγαν και σε δημόσιες ανακοινώσεις στα ΜΜΕ και στο διαδίκτυο εκθειάζοντας τις «καλές συνθήκες εργασίας και τις υψηλές αποδοχές των ναυτεργατών» προκειμένου να προσελκύσουν ναυτεργάτες για να εργαστούν στα πλοία τους! Το φαινόμενο αυτό, ιδιαίτερα για τα πληρώματα, είναι προφανώς ασυνήθιστο και πρωτόγνωρο!
Ποιες είναι οι αιτίες;
Οι αιτίες αυτής της κατάστασης οφείλονται στην αυξημένη έξοδο λόγω συνταξιοδότησης από το ναυτικό επάγγελμα, τη σχετική ομαλοποίηση στην έκδοση των κύριων συντάξεων, την αισθητή επιβάρυνση των εργασιακών συνθηκών, τη διαρκή υποτίμηση και υποβάθμιση των μισθών, στα προβλήματα που διαμόρφωσε η διετής πανδημία (Covid-19), κατά τη διάρκεια της οποίας χιλιάδες ναυτεργάτες επιβίωναν με τα φτωχοεπιδόματα των 534 ευρώ, στην παραπέρα απαξίωση του ναυτικού επαγγέλματος που αφορά όλο το φάσμα (πρόσληψη – απασχόληση – συνθήκες εργασίας – χαμηλοί μισθοί – συνταξιοδοτικά δικαιώματα). Είναι όλα αυτά που τα τελευταία χρόνια έχουν οδηγήσει σε γενικότερη απόρριψη του ναυτικού επαγγέλματος, κυρίως από τη νέα γενιά!
Η μακρά περίοδος που προηγήθηκε ώστε να διαμορφωθεί αυτή η απεχθής εικόνα, είχε ως χαρακτηριστικά τα εξής: μακροχρόνια ανεργία, ανασφάλεια, κακές εργασιακές συνθήκες, υπερεργασία, καταστρατήγηση των όρων εργασίας, ριζικές ανατροπές στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, γενικευμένη εφοπλιστική αυθαιρεσία, φορολογική επιδρομή, τρομοκρατία, που οδήγησαν και οδηγούν ένα μεγάλο κομμάτι ναυτεργατών στη συνταξιοδότηση αφού συμπληρώσουν τις προϋποθέσεις από τον νόμο!
Τα χρόνια 2010-2022 το ναυτεργατικό εισόδημα επιβαρύνθηκε δραματικά αφού οι περικοπές μισθών, επιδομάτων, έξτρα εργασίας, η μη καταβολή δεδουλευμένων υπερωριών αλλά και η φορολογική λεηλασία (αύξηση φορολογίας, ΕΝΦΙΑ, εισφορά αλληλεγγύης κ.ά.) πήραν μεγάλες και επικίνδυνες διαστάσεις με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος.
Η εξευτελιστική ΣΣΕ 2022 (3ετής) που συνομολόγησε η πλειοψηφία της ΠΝΟ αποτελεί ένα ακόμη βήμα για να δοθεί η χαριστική βολή στο ναυτεργατικό εισόδημα αφού η τρομακτική ακρίβεια και ο τερατώδης πληθωρισμός εξαερώνουν τους μισθούς τους!
Οι υπεύθυνοι
Βασικοί συντελεστές σε αυτή την πορεία απαξίωσης του επαγγέλματος ήταν και είναι οι αποκαλούμενοι κοινωνικοί εταίροι! Είναι οι εφοπλιστές που έκαναν τα πάντα να συντρίψουν τα ναυτεργατικά δικαιώματα, να υπερισχύσει και να επιβληθεί το δόγμα της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας τους, να «αρπάξουν» ζεστό κρατικό χρήμα για να ξεπεράσουν την κρίση (την περίοδο της πανδημίας) και με την παραβατικότητά τους στα εργασιακά δικαιώματα να οδηγούν στην έξοδο εκατοντάδες ναυτεργάτες!
Είναι οι εκάστοτε κυβερνήσεις οι οποίες έβαζαν και βάζουν μπροστά και πάνω τα εφοπλιστικά συμφέροντα δημιουργώντας μία εργασιακή κόλαση για τους ναυτεργάτες, μειώσεις συνθέσεων, υπερεργασία, εντατικοποίηση, κατάργηση των ασφαλιστικών μας ταμείων, αντιασφαλιστικά μέτρα, απαξίωση για κάθε επαγγελματική κατοχύρωση και προοπτική, ιδιαίτερα στα πληρώματα!
Είναι το παραδομένο/υποταγμένο συνδικαλιστικό κατεστημένο σε ΠΝΟ και σωματεία, το οποίο είναι άχρηστο και ανήμπορο να αντιληφθεί τη ραγδαία χειροτέρευση των εργασιακών συνθηκών και την καταβαράθρωση των ναυτεργατικών αποδοχών και με τη γραμμή τους, σε στενή και αγαστή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους τους (εφοπλιστές – κυβερνήσεις), βάζουν και αυτοί το λιθαράκι τους στον αφανισμό των ναυτεργατών από τη ναυτιλία!
Αυτή η εικόνα καθρεφτίζεται ανάγλυφα και στα στοιχεία της τελευταίας απογραφής που έκανε η ΕΛΣΤΑΤ όπου καταγράφει μια νέα εντυπωσιακή μείωση του ελληνικού ναυτεργατικού δυναμικού και έρχεται να επιβεβαιώσει με δραματικό τρόπο τις θέσεις και εκτιμήσεις της ΠΕΝΕΝ.
Τι πρέπει να γίνει;
Μπροστά σε αυτές τις επικίνδυνες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί θα ήταν θανάσιμο λάθος οι ναυτεργάτες να εναποθέσουν την αντιμετώπιση του προβλήματος είτε στην κυβέρνηση (ΥΕΝ) είτε στους εφοπλιστές είτε σε μια πλειοψηφία και ηγεσία της ΠΝΟ, η οποία σφυρίζει αδιάφορα, υποτιμά τη σοβαρότητα των εξελίξεων και δεν πράττει το παραμικρό για την αντιμετώπιση αυτής της επικίνδυνης κατάστασης!
Ηγεσία – πλειοψηφία της ΠΝΟ απέρριψαν μόλις πρόσφατα την πρόταση της ΠΕΝΕΝ για επαναδιαπραγμάτευση της ΣΣΕ, αρνούνται κατηγορηματικά την οργανωμένη δράση στα πλοία Πάτρας – Ηγουμενίτσας – Ιταλίας όπου έχει επιβληθεί καθεστώς εργασιακής εξόντωσης, νομιμοποιούν τις εφοπλιστικές αυθαιρεσίες στη γραμμή Κυλλήνης – Ζακύνθου – Κεφαλονιάς, σιωπούν για τις σκανδαλώδεις συνθέσεις στα RoRo, περιορίζονται συνειδητά σε ελέγχους χωρίς αποτέλεσμα στα καράβια, έχουν στην πράξη εγκαταλείψει την θέση για κατάργηση του νόμου 4150/2013, τις απεχθείς συνθέσεις στα ταχύπλοα, δεν πράττουν το παραμικρό για την ανατροπή των εξοντωτικών ωραρίων εργασίας, την παραβίαση στον χρόνο ανάπαυσης, εγκρίνουν και επικυρώνουν (με τη συμμετοχή τους) τον διαλυτικό ρόλο του ΓΕΝΕ, εχθρεύονται την οργανωμένη πάλη των ναυτεργατών, χαϊδεύουν και αθωώνουν την εγκληματική πολιτική των κυβερνήσεων και των εφοπλιστών και νομιμοποιούν την επιθετικότητά τους!
Αυτή η γραμμή τους στο παρελθόν οδήγησε στον αφελληνισμό της ποντοπόρου ναυτιλίας, στην πλήρη εξαφάνιση του ελληνικού ναυτεργατικού δυναμικού από την κρουαζιερόπλοιο ναυτιλία, στη δραματική συρρίκνωση των θέσεων εργασίας στη γραμμή της Αδριατικής, στην οποία ο Ιταλός μεγαλοεφοπλιστής Γκριμάλντι έχει επιβάλει εδώ και χρόνια το δικό του αντεργατικό μοντέλο, και η ΠΝΟ αναλώνεται ακόμη σε κινήσεις και πρωτοβουλίες για διαβούλευση και διάλογο μαζί του!
Με αφορμή τις τελευταίες επισκέψεις μας στα καράβια, με λύπη διαπιστώνουμε ότι ορισμένοι συνάδελφοί μας από άλλες επιστασίες διατυπώνουν την άποψη ότι το ναυτικό επάγγελμα για τους Έλληνες έχει τελειώσει στην επιβατηγό ναυτιλία!
Αυτή η θέση βρίσκεται σε αντιστοιχία και με δυνάμεις στο ν.σ.κ., οι οποίες καλλιεργούν συστηματικά τον συμβιβασμό, την ανάθεση, την απογοήτευση, την ηττοπάθεια και τελικά την υποταγή στην στρατηγική εφοπλιστών – κυβέρνησης.
Η ΠΕΝΕΝ έχει ως κεντρικό θέμα τα τελευταία χρόνια τα προβλήματα αυτά, έχει επανειλημμένα θέσει το ζήτημα στο ΥΕΝ και στις αρμόδιες υπηρεσίες του αλλά και σε όλες τις ναυτιλιακές εταιρείες, οι οποίοι παρά τις αντίθετες διακηρύξεις τους δείχνουν να μεθοδεύουν την απομάκρυνση των Ελλήνων ναυτεργατών ή σωστότερα διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις ώστε η ανεπάρκεια ελληνικού ναυτεργατικού δυναμικού να ανοίξει διάπλατα τον δρόμο για την είσοδο χαμηλόμισθων κοινοτικών ναυτεργατών!
Οι υπηρεσίες του ΥΕΝ δίνουν το ένα μετά το άλλο σημειώματα μη προσφερομένων έχοντας ως εργαλείο το εφοπλιστόδουλο και απαξιωμένο ΓΕΝΕ και δεν είναι μακριά η μέρα που αυτές οι ελλείψεις θα χρησιμοποιηθούν από εφοπλιστές – κυβέρνηση ως επιλογή για την κάλυψη των αναγκών από φτηνό αλλοδαπό δυναμικό!
Οι προϋποθέσεις για την αντιστροφή της επικίνδυνης πορείας
Το σχέδιο, οι διεκδικήσεις της ΠΕΝΕΝ και ο ρόλος των ναυτεργατών!
Η ΠΕΝΕΝ έχοντας βαθιά πίστη στην αγωνιστικότητα των ναυτεργατών αλλά και στις δυνατότητες που διαμορφώνονται στις νέες συνθήκες, έχει την πεποίθηση ότι η κατάσταση αυτή μπορεί να αντιστραφεί και να ανατραπεί ριζικά εάν και εφόσον οι ναυτεργάτες πάρουν στα δικά τους χέρια την υπόθεση της υπεράσπισης της δουλειάς και των θέσεων εργασίας!
Οι λαθεμένες και επικίνδυνες απόψεις περί τέλους των Ελλήνων ναυτεργατών πρέπει να δώσουν τη θέση τους, ιδιαίτερα σήμερα, στην οργάνωση, την ενότητα, τη μαζική κινητοποίηση και στον ανειρήνευτο αγώνα, ώστε να μη δημιουργηθεί η παραμικρή ρωγμή στις εναπομείναντες θέσεις εργασίας.
Αυτό προϋποθέτει την ανατροπή της σημερινής ατζέντας που καθορίζει το εφοπλιστικό, κυβερνητικό και συνδικαλιστικό κατεστημένο!
Μπροστά πρέπει να μπουν αιτήματα – στόχοι – διεκδικήσεις που θα αναβαθμίζουν τις συνθήκες δουλειάς, θα βελτιώνουν αισθητά τις αποδοχές τους, θα κατοχυρώνουν το επάγγελμα, θα μειώνουν τον χρόνο εργασίας, θα έχουν οι ίδιοι οι ναυτεργάτες καθοριστικό λόγο στον έλεγχο επί των εργασιακών τους δικαιωμάτων, θα επιβάλλουν τη συνδικαλιστική οργάνωσή τους μες στα καράβια, συγκροτώντας σε καθένα από αυτά συνδικαλιστικές ομάδες και επιτροπές.
Οι σημερινές συνθήκες διευκολύνουν τα μέγιστα στην αποβολή του φόβου, της ανασφάλειας, της αβεβαιότητας, με δεδομένο τη ριζική αλλαγή – ανατροπή στον χώρο μας του καπιταλιστικού νόμου της προσφοράς και της ζήτησης!
Η σωστή εκτίμηση της συγκυρίας αυτής είναι εξαιρετικά σοβαρή αφού καθημερινά ζητούνται ναύτες – ναυτόπαιδες ακόμη και λοστρόμοι (όπως και λοιπές ειδικότητες άλλων επιστασιών) να γίνει ευρέως αντιληπτό ότι ο δρόμος του οργανωμένου και ανυποχώρητου αγώνα μπορεί να φέρει τα κάτω πάνω!
Η παράμετρος αυτή είναι σημαντική να γίνει το επόμενο και καθοριστικό βήμα της οργάνωσης των ναυτεργατών σε κάθε καράβι, έτσι ώστε οι διεκδικήσεις, τα αιτήματα και η πάλη να περάσουν μαζί με τις αγωνιστικές δυνάμεις στο ν.σ.κ και στα δικά τους χέρια!
Τα αιτήματα πρέπει να είναι αποτέλεσμα μιας μαζικής – ενωτικής διαβούλευσης, να έχουν προωθητικό και ριζοσπαστικό χαρακτήρα, που να κλείνουν πόρτες και παράθυρα στην είσοδο χαμηλόμισθων αλλοδαπών, να καταγράφουν, να ιεραρχούν, να προβάλλουν και να καταστεί σαφής η αδήριτη ανάγκη για ουσιαστικές αυξήσεις στους μισθούς, για ριζικές αλλαγές στη νομοθεσία που αφορούν την ενδιαίτηση, την τροφοδοσία, την ασφάλεια στην δουλειά, τη μείωση του χρόνου εργασίας (7ωρη εργασία, 35 ώρες την εβδομάδα), 4 μήνες δουλειά στο καράβι – 2 μήνες άδεια (με κατοχύρωση του εν ενεργεία μισθού και της κοινωνικής ασφάλισης), την επάνδρωση σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες σε κάθε πλοίο, την εξεύρεση δουλειάς, την πραγματική στήριξη των ανέργων, την κατάργηση όλων των αντιασφαλιστικών νόμων που έχουν οδηγήσει στα τάρταρα τις συντάξεις των απομάχων του κύματος, την κατάργηση της φορολογίας τους, την προσέλκυση νέων στο επάγγελμα επί της βάσης των αναβαθμισμένων συνθηκών ζωής – δουλειάς και αμοιβής!
Οι εφοπλιστικές αγγελίες ακόμη και οι οργανωμένες εκστρατείες από τους ίδιους (με ή χωρίς την συμμετοχή του ΥΕΝ) δεν πρόκειται να φέρουν κανένα θεαματικό αποτέλεσμα και ό,τι προκύψει από αυτές θα είναι πρόσκαιρο και συγκυριακό και δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά αφού εάν ένας νέος μπει στο επάγγελμα (ανεξάρτητα από επιστασία), με την εξοντωτική καθημερινή εργασία με τα 14ωρα και τα 16ωρα, με χαμηλότατες συνολικές αποδοχές και συνθήκες ζωής αφόρητες έως απάνθρωπες, η παραμονή του είναι από την αρχή υπονομευμένη και αμφίβολη!
Αυτό είναι το σχέδιο, οι διεκδικήσεις και η αγωνιστική πρόταση που προκρίνει και καταθέτει η ΠΕΝΕΝ στον κλάδο μας και όλους τους ναυτεργάτες μέσα και έξω από τα καράβια. Πρόκειται για μια θέση που δίνει απάντηση σήμερα στην εφοπλιστική – κυβερνητική επιθετικότητα αλλά και ουσιαστική διέξοδο απέναντι στον συνδικαλισμό της υποταγής!
Στη βάση αυτή η ΠΕΝΕΝ θα δώσει όλες τις δυνάμεις της η θέση της να έχει την αποδοχή του ναυτεργατικού μας κόσμου, ο οποίος καλείται να παίξει καθοριστικό ρόλο στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί και στους κινδύνους που διαγράφονται στο εγγύς μέλλον.
