H συζήτηση του πορίσματος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής για τα «ουρανοκατέβατα κέρδη» των παραγωγών ενέργειας προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, με τους βουλευτές όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης να διατυπώνουν ισχυρές ενστάσεις ως προς το τελικό του αποτέλεσμα και με τον τομεάρχη Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ Σωκράτη Φάμελλο να αναδεικνύει βασικές παραλείψεις στα στοιχεία που επέλεξε ή που αποδέχτηκε να χρησιμοποιήσει η ΡΑΕ, ώστε να μειωθούν δραστικά τα επισήμως καταγραμμένα ως υπερκέρδη των παραγωγών ενέργειας και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης να αποφύγει διά της πλαγίας οδού να τα αναγνωρίσει και να τα φορολογήσει.
Με δεδομένο τον κεντρικό ρόλο του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ στην ανάδειξη των υπερκερδών τεσσάρων μεγάλων επιχειρήσεων ενέργειας που πληρώνουμε όλοι μέσω της ρήτρας αναπροσαρμογής και τα στοιχεία που παρουσίασε στη Βουλή ο Σωκρ. Φάμελλος, το Documento έθεσε στον τομεάρχη Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ ορισμένες ερωτήσεις.
Στη συνεδρίαση της Βουλής είχατε λόγο οργισμένο. Θεωρήσατε ότι υπήρξε παρέμβαση της κυβέρνησης στο πόρισμα της ΡΑΕ για τη συγκάλυψη των υπερκερδών;
Εχετε δίκιο ότι ήμασταν οργισμένοι στη Βουλή. Όταν υπάρχει μια επαναλαμβανόμενη μεθόδευση για να συγκαλυφθούν τα υπερκέρδη και έχουμε πλέον στοιχεία από το πόρισμα της ΡΑΕ ότι για ένα εξάμηνο το κόστος της χονδρεμπορικής εκτινάχτηκε από 1,5 σε 6,5 δισ. ευρώ, κόστος που «σηκώνουν» η κοινωνία και η οικονομία, δεν μπορούμε να μένουμε ατάραχοι.
Το πόρισμα δεν έδωσε τις απαντήσεις που αντιστοιχούν στο φλέγον πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας. Η κυβέρνηση αρνιόταν εδώ και πολύ καιρό να παραδεχτεί ότι υπάρχουν υπερκέρδη. Ακόμη και μετά την παραδοχή του πρωθυπουργού στις 28 Μαρτίου στη Βουλή ότι θα φορολογήσει τα υπερκέρδη, στο Φόρουμ των Δελφών στις αρχές Απριλίου ο κ. Σκρέκας δήλωνε ότι «ψάχνουμε για υπερκέρδη και δεν τα βρίσκουμε». Τελικά τα βρήκανε τα υπερκέρδη.
Ο κ. Σκρέκας όμως με την επιστολή του στις 28 Απριλίου προς τη ΡΑΕ –με τουλάχιστον ένα μήνα καθυστέρηση σε σχέση με τη δέσμευση του πρωθυπουργού– επιχείρησε να μεθοδεύσει το πόρισμα της ΡΑΕ. Πρότεινε δηλαδή μια μεθοδολογία υπολογισμού των υπερκερδών –τη σύγκριση των οικονομικών καταστάσεων– την οποία ορθώς δεν υιοθέτησε η ΡΑΕ. Παρέμειναν όμως στο πόρισμα σοβαρές ελλείψεις στον τρόπο υπολογισμού των υπερκερδών που ακολούθησε η αρχή.
Ακόμη ωστόσο και μετά τη δημοσιοποίηση των 927 εκατ. ευρώ ως υπερκερδών από τη ΡΑΕ υπήρξε και υπάρχει ακόμη προσπάθεια από την κυβέρνηση να τα περιορίσει περαιτέρω μέσω αφαίρεσης εκπτώσεων, κόστους σταθερών τιμολογίων, εξόδων δηλαδή της εμπορίας, κάτι το οποίο είναι απαράδεκτο. Όλα αυτά προφανώς είναι σε αντίθεση με την ανάγκη της κοινωνίας να βρεθούν τα υπερκέρδη, να φορολογηθούν και να επιστραφούν.
Χαρακτηρίσατε το πόρισμα της ΡΑΕ ως εγχειρίδιο μείωσης υπερκερδών με εντολή του Μεγάρου Μαξίμου.
Το πόρισμα που ήρθε στη Βουλή θεωρούμε ότι έχει σημαντικότατες ελλείψεις στον προσδιορισμό των υπερκερδών που θα περιγράψω περιληπτικά.
Πρώτον, παραλείπεται ένα κρίσιμο τρίμηνο, το τρίμηνο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου του ’21, παρότι είχε ήδη αυξηθεί η τιμή χονδρικής, περίοδο που είχε συμπεριλάβει και ο Αλέξης Τσίπρας στη Βουλή στις 23 Μαρτίου.
Δεύτερον, η μεθοδολογία που τελικά επέλεξε η ΡΑΕ είναι προβληματική γιατί συγκρίνει το περιθώριο κέρδους μεταξύ δύο χρονικών περιόδων εισάγοντας τις στρεβλώσεις του παρελθόντος, ενώ εμείς ζητάμε να υπολογιστούν τα υπερκέρδη με βάση το κόστος παραγωγής, με εύλογο ποσοστό κέρδους, σε σύγκριση με την τιμή πώλησης στη χονδρεμπορική.
Τρίτον, επιχειρεί να μειώσει τα υπερκέρδη συμψηφίζοντας τις διακριτές αγορές της παραγωγής και της προμήθειας, κάτι που δεν επιτρέπει ούτε η ΕΕ.
Τέταρτον, δεν περιέχει τα «ουρανοκατέβατα κέρδη» από τις ΑΠΕ, τα οποία αναγνωρίζει μέχρι και η Κομισιόν, ούτε τα κέρδη από την προμήθεια φυσικού αερίου.
Λείπουν, κατά συνέπεια, στοιχεία τα οποία μειώνουν το τελικό ποσό που πρέπει να επιστραφεί στους καταναλωτές.
Η ΝΔ προεκλογικά έπαιξε πολύ το χαρτί του υποτιθέμενου κινδύνου χρεοκοπίας της ΔΕΗ επί ΣΥΡΙΖΑ και ως κυβέρνηση έδειξε να χαράσσει όλη την ενεργειακή πολιτική της χώρας με μόνο στόχο την κερδοφορία μιας ιδιωτικής ΔΕΗ.
Καταρχάς δεν ξέρω ποια χρεοκοπημένη εταιρεία θα κατάφερνε να κρατήσει επί τεσσεράμισι χρόνια σταθερά τα τιμολόγια, να κάνει μεγάλες επενδύσεις, να μειώσει τον δανεισμό της κατά 1 δισ. ευρώ και να έχει θετικό EBITDA μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του ’18, όπως και όλο το ’19. Θυμίζω ότι δεν εφαρμόστηκε ρήτρα αναπροσαρμογής στη ΔΕΗ επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και τα τιμολόγιά της δεν αυξήθηκαν ούτε κατά 1 ευρώ!
Η Νέα Δημοκρατία και προεκλογικά αλλά και μετεκλογικά χρησιμοποιεί το παραπλανητικό επιχείρημα της χρεοκοπημένης ΔΕΗ για να τη μετατρέψει από τη μια μεριά σε όχημα με αποκλειστικό σκοπό την κερδοφορία και από την άλλη να ιδιωτικοποιήσει και να ξεπουλήσει κρίσιμες ενεργειακές υποδομές της Ελλάδας. Με αυτό το επιχείρημα η ΔΕΗ μετατράπηκε σε ιδιωτική εταιρεία που έχει βασική προτεραιότητα την κερδοφορία στο χρηματιστήριο και όχι το κοινωνικό και αναπτυξιακό όφελος – ενώ αυτή ήταν η σταθερή προτεραιότητα όλων των κυβερνήσεων μέχρι σήμερα.
Με αυτό το επιχείρημα η ΔΕΗ προχώρησε στα εξής:
• Σε μια αδικαιολόγητα μεγάλη αύξηση των τιμολογίων της την 1η Σεπτεμβρίου του 2019, με αποτύπωμα κόστους στην κοινωνία 500 εκατ. ευρώ.
• Σε ακραία χαρακτηριστικά αισχροκέρδειας από το πρώτο εξάμηνο του 2020, όταν η ΔΕΗ είχε φτάσει να πουλάει ρεύμα στη λιανική σε τετραπλάσια τιμή απ’ ό,τι της κόστιζε στη χονδρεμπορική. Τον Απρίλιο του ’20, μέσα στην πανδημία, αγόραζε 28 ευρώ τη μεγαβατώρα και την πουλούσε 110 ευρώ.
• Η ΔΕΗ συμμετείχε επίσης στο καρτέλ που λειτουργεί στην αγορά ηλεκτρισμού με την έναρξη λειτουργίας του target model, δηλαδή από την 1η Νοεμβρίου του 2020, σε αυτό που όλοι ζούμε σήμερα.
• Η ΔΕΗ επέβαλε στις 5 Αυγούστου 2021 τη ρήτρα αναπροσαρμογής, τη ρήτρα Μητσοτάκη, που μεταφέρει 100% το κόστος όλης αυτής της στρεβλής λειτουργίας της ενεργειακής αγοράς στους καταναλωτές – νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
• Η ΔΕΗ ύστερα από 70 χρόνια απώλεσε το 17% των μετοχών και την πλειοψηφία του δημοσίου στη ΔΕΗ. Ταυτόχρονα εκχώρησε το 49% του ΔΕΔΔΗΕ, του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, με κεντρικό ρόλο στη διείσδυση των ΑΠΕ.
• Η ΔΕΗ με νόμο του Χατζηδάκη, τον 4643, μετατράπηκε σε μαγαζί βολέματος «γαλάζιων παιδιών». Καταργήθηκαν οι προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ, καταργήθηκε η συλλογική σύμβαση για τους νέους εργαζόμενους, πολλαπλασιάστηκαν οι γενικοί διευθυντές, οι διευθυντές, οι βοηθοί διευθυντές και στη ΔΕΗ και στον ΔΕΔΔΗΕ, ακόμη και σε τμήματα που δεν είχαν προσωπικό, εκτοξεύοντας το κόστος διοίκησης όχι μόνο με την περίπτωση του κ. Στάσση, που εξαπλασίασε τις αμοιβές του, αλλά και συνολικά, καθώς με συγκριτικά στοιχεία από το 2018 έως το 2021 αυξήθηκε κατά 270%!
Υπό τις παρούσες συνθήκες τι θα κάνατε εσείς για να μειωθεί η τιμή του ρεύματος;
Υπάρχουν εργαλεία που μπορούν να μειώσουν τώρα την τιμή του ηλεκτρισμού τουλάχιστον κατά 50% έως 60%, πριν από την εφαρμογή των επιδοτήσεων, με τον καθορισμό ανώτατου ποσοστού κέρδους ανά μονάδα παραγωγής στη χονδρεμπορική (π.χ. 5%), επιλογή που καταπολεμά την αισχροκέρδεια – εφαρμογή του μοντέλου της Ιβηρικής–, που προλαμβάνει τα «ουρανοκατέβατα κέρδη» και θεσπίζει την υποχρεωτικότητα διμερών προθεσμιακών συμβολαίων. Μετά θα ακολουθούσαν οι επιδοτήσεις, γιατί σε κάθε άλλη περίπτωση οι επιδοτήσεις στηρίζουν και χρηματοδοτούν τα υπερκέρδη, όπως συμβαίνει σήμερα.
Σε στρατηγικό επίπεδο, ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ θα προχωρούσε σε ομαλή ταυτόχρονη απεξάρτηση του μείγματος από τον λιγνίτη και το φυσικό αέριο και δεν θα δέσμευε την ελληνική ηλεκτροπαραγωγή στο ορυκτό, εισαγόμενο και πανάκριβο φυσικό αέριο, επιλογή που εξυπηρετεί μόνο λίγα ιδιωτικά συμφέρονται και όχι το κοινωνικό και δημόσιο συμφέρον. Θα προχωρούσαμε σε ένα ομαλό και συντεταγμένο σχέδιο για τη δίκαιη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών, στη βάση της αρχής «κανείς να μη μείνει πίσω», με ειδική μέριμνα για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης και θα υλοποιούσαμε έργα αποκατάστασης των λιγνιτωρυχείων. Εξάλλου ο ΣΥΡΙΖΑ δημιούργησε το πρώτο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης το 2018! Στρατηγικά επείγει:
• Η αποκατάσταση του «Δ» της ΔΕΗ προς όφελος της κοινής ωφέλειας, της κοινωνίας και της οικονομίας.
• Η διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας με αξιοποίηση του λιγνίτη, σύμφωνα με τα περιβαλλοντικά και κλιματικά όρια (15% έως 20% της ηλεκτρικής κατανάλωσης).
• Η προώθηση των ΑΠΕ με ενεργειακές κοινότητες, σχεδιασμό χωροθέτησης ΑΠΕ, αλλά και της αποθήκευσης ενέργειας και ενός ευρέος προγράμματος εξοικονόμησης ενέργειας.
Ο κ. Μητσοτάκης δεν διεκδίκησε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου λύση προς όφελος της Ελλάδας, αλλά δεν κάνει και τίποτε που να σταματάει την παραγωγή υπερκερδών στη χώρα μας.
Οι τελευταίες ανακοινώσεις του περιλαμβάνουν μια ασαφή δέσμευση για εφαρμογή μηχανισμού μείωσης της τιμής ηλεκτρικής ενέργειας, με τρομερή καθυστέρηση, από τον Ιούλιο και μετά. Αυτό όμως σημαίνει ότι για τους επόμενους τρεις μήνες τα νοικοκυριά, οι αγρότες, οι επιχειρήσεις, οι επαγγελματίες, οι δήμοι θα λαμβάνουν λογαριασμούς-φωτιά. Όμως διαβάζουμε ότι σε Ισπανία και Πορτογαλία εφαρμόστηκε ήδη λύση που δίνει 37% φτηνότερο ρεύμα στα νοικοκυριά και 70% στις επιχειρήσεις.Φ
Από την άλλη, η δέσμευση Μητσοτάκη για επιστροφή των άδικων υπερκερδών φαίνεται ότι τελικά αποδομείται, αφού η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να τα μειώσει, ενώ πολλαπλασιάζονται οι απλήρωτοι ληξιπρόθεσμοι λογαριασμοί αλλά και οι εντολές ρευματοκοπής.
Ο Μητσοτάκης μετάνιωσε για τη δέσμευσή του
Το θέμα των υπερκερδών των εταιρειών παραγωγής ενέργειας υποχώρησε προσωρινά από την κεντρική πολιτική σκηνή. Ομως θα επανέλθει και μάλλον ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει μετανιώσει για τη δέσμευσή του προς τον Αλέξη Τσίπρα να βρεθούν τα «ουρανοκατέβατα κέρδη» της ενέργειας και να φορολογηθούν, αφού η παρουσίαση του πορίσματος της ΡΑΕ στη Βουλή άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου. Μέσα σε δέκα μέρες και χωρίς ο υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας να έχει πει ακόμη σε ποιο ποσό υπερκερδών της ενέργειας θα επιβάλει φορολογία έχουμε:
Πρώτον, τις διαμαρτυρίες των τριών ιδιωτών παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι σκέφτονται να προσφύγουν νομικά κατά του πορίσματος της ΡΑΕ ώστε να μη φορολογηθούν.
Δεύτερον, μια πτώση κατά 25% στην αξία της μετοχής της ΔΕΗ, που πολύ προβληματίζει το Μαξίμου διότι εκτιμάται ότι οφείλεται σε «τιμωρητικές» πωλήσεις από τα μεγάλα ξένα funds που έφερε πριν από ένα χρόνο για να τους δώσει το 17% της επιχείρησης με υποσχέσεις για άφθονα κέρδη, τα οποία όμως καθίστανται αβέβαια μετά τις αντιδράσεις της κοινωνίας και του ΣΥΡΙΖΑ για τους εξωπραγματικούς λογαριασμούς ρεύματος.
Τρίτον, την περαιτέρω συσπείρωση σύσσωμης της αντιπολίτευσης στο αίτημα ελέγχου στη χονδρεμπορική αγορά ενέργειας για να περιοριστεί η αισχροκέρδεια και τη συνάντηση των τομεαρχών του ΣΥΡΙΖΑ Χαρίτση – Φάμελλου με τους επικεφαλής της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τον σκοπό αυτό.
Τέταρτον, την εμπλοκή της Επιτροπής Ανταγωνισμού, που έχει ξεκινήσει έρευνα στη χονδρική και λιανική της ενέργειας, η οποία ακόμη κι αν λόγω τεχνικής ανεπάρκειας δεν αποκαλύψει τη λειτουργία του καρτέλ που ανεβάζει τις τιμές στη χονδρική, θα δείξει ότι οι μεθοδεύσεις της κυβέρνησης με τις οποίες επιχειρείται να ψαλιδιστούν τα –έστω και υποτιμημένα– υπερκέρδη των παραγωγών με τις εκπτώσεις της λιανικής συνιστούν ανάμειξη δραστηριοτήτων που απαγορεύεται ρητά από την ευρωπαϊκή νομοθεσία και ότι επί της ουσίας η υπόσχεση Μητσοτάκη για μείωση της φορολογίας των «ουρανοκατέβατων κερδών» διακυβεύει ευρωπαϊκές κυρώσεις σε βάρος της ΔΕΗ και της χώρας.
