Μπορεί η δημοσιογράφος Μαρία Χούκλη να είναι το πλέον αναγνωρίσιμο πρόσωπο από αυτά που διορίστηκαν στην επικοινωνιακή ομάδα του υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ Χρήστου-Γιώργου Σκέρτσου, εντούτοις αυτό που πραγματικά ξεχωρίζει είναι ο διορισμός της Σοφίας Ρίτσου ως διευθύντριας του πολιτικού του γραφείου.
Ενα πρόσωπο που έχει διατελέσει ειδική σύμβουλος των πρώην υπουργών Οικονομικών Γιώργου Παπακωνσταντίνου και Γιάννη Στουρνάρα και χαρακτηρίζεται ως το «μάτι» τους σε δημοσιεύματα της εποχής. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η κ. Ρίτσου έγινε περισσότερο γνωστή λόγω της εμπλοκής της στην υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ.
Η αποκάλυψη της λίστας
Τον Οκτώβριο του 2012 το περιοδικό Hot Doc και ο δημοσιογράφος Κώστας Βαξεβάνης έφεραν στο φως της δημοσιότητας την περιβόητη λίστα Λαγκάρντ. Επρόκειτο για 2.059 ονόματα Ελλήνων καταθετών στην τράπεζα HSBC της Γαλλίας τα οποία είχαν παραδοθεί από τις γαλλικές αρχές στην ελληνική κυβέρνηση το 2010, με τον τότε υπουργό Οικονομικών του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπακωνσταντίνου να παραλαμβάνει τα στοιχεία. Η δημοσιοποίηση της λίστας από το Hot Doc προκάλεσε σάλο και δρομολόγησε πολιτικές και δικαστικές εξελίξεις. Για μήνες το περιεχόμενο της λίστας κρατούνταν επτασφράγιστο μυστικό όταν σε άλλες χώρες οι φορολογικές αρχές είχαν περάσει από κόσκινο τα στοιχεία των καταθετών στην HSBC.
Οι υποψίες για τη μη αξιοποίηση της λίστας στράφηκαν τόσο προς τον κ. Παπακωνσταντίνου όσο και προς τον μετέπειτα υπουργό Οικονομικών και στη συνέχεια αρχηγό του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελο Βενιζέλο, όπως και προς τους επικεφαλής του ΣΔΟΕ Ιωάννη Διώτη και Ιωάννη Καπελέρη. Στη Βουλή συγκροτήθηκε προανακριτική επιτροπή προκειμένου να διενεργηθεί «προκαταρκτική εξέταση κατά του Γιώργου Παπακωνσταντίνου σχετικά με την υπόθεση του ψηφιακού δίσκου ηλεκτρονικών αρχείων της τράπεζας HSBC».
Ο κ. Παπακωνσταντίνου είχε υποστηρίξει στην κατάθεσή του στους οικονομικούς εισαγγελείς ότι είχε φωνάξει τον κ. Καπελέρη και του είχε δώσει «δέκα με είκοσι περίπου ονόματα με τις μεγαλύτερες καταθέσεις, ζητώντας του να ξεκινήσει έλεγχο στα στοιχεία αυτά».
Ο πρώην «τσάρος» της κυβέρνησης Παπανδρέου παραπέμφθηκε τελικά σε δίκη το 2015 αντιμετωπίζοντας κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος για απόπειρα σε απιστία και νόθευση εγγράφου για τους χειρισμούς του στη λίστα Λαγκάρντ. Σύμφωνα με την απόφαση που λήφθηκε κατά πλειοψηφία, ο Γ. Παπακωνσταντίνου απαλλάχτηκε από την κατηγορία της απιστίας, ενώ μετατράπηκε σε πλημμέλημα από κακούργημα η νόθευση εγγράφου, επειδή είχε διαγράψει «τρία αρχεία» με τα ονόματα των συγγενών του, με αποτέλεσμα να του επιβληθεί ποινή φυλάκισης ενός έτους με αναστολή. Σε δίκη παραπέμφθηκε όμως και ο κ. Διώτης. Ο πρώην εισαγγελέας καταδικάστηκε πρωτόδικα ομόφωνα από το τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Αθήνας σε ποινή κάθειρξης δέκα ετών με αναστολή για τους χειρισμούς του στην υπόθεση Λαγκάρντ.
Συντροφικά μαχαιρώματα στο Ειδικό Δικαστήριο
Ο χρήστης που διάβασε μέρος της λίστας Λαγκάρντ από το περιβόητο στικάκι την 1η Οκτωβρίου του 2012 είχε το κωδικό όνομα «Σοφία». Αυτός ήταν και ο λόγος που η Σ. Ρίτσου κλήθηκε να καταθέσει στις 5 Φεβρουαρίου του 2013 στο Ειδικό Δικαστήριο, αφού την επίμαχη περίοδο ήταν ειδική σύμβουλος του υπουργού Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου. Η ίδια κατά την απολογία της απαντώντας στις επίμονες ερωτήσεις της τότε εισαγγελέα Ξένης Δημητρίου είχε αρνηθεί τις κατηγορίες και είχε δείξει προς το περιβάλλον Βενιζέλου. Ειδικότερα, η κ. Ρίτσου είχε υποδείξει την τότε γραμματέα του Ευάγγ. Βενιζέλου Σοφία Μπέλμπα ως το πρόσωπο που άνοιξε το στικάκι και το διάβασε. Η Σ. Ρίτσου, που τότε ήταν ειδική σύμβουλος για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές, προσπαθώντας να αντικρούσει τις κατηγορίες που την ήθελαν να έχει προβεί σε αλλοίωση των φορολογικών στοιχείων των προσώπων που συγκαταλέγονταν στη λίστα Λαγκάρντ είχε προσθέσει στο Ειδικό Δικαστήριο ότι αν της είχε δοθεί η λίστα Λαγκάρντ, θα προέβαινε ενδεχομένως σε διασταύρωση στοιχείων για όσους χρωστάνε. Μάλιστα πρόσθεσε ότι δεν είχε ακούσει ποτέ κάτι για τη λίστα Λαγκάρντ ή για τη λίστα Φαλτσιανί ή για κάποιο CD το 2010, καθώς και ότι η σχετική ενημέρωση που είχε επί του θέματος ήταν μέσω του Τύπου αρκετά αργότερα.
«Δεν είμαι εγώ η “Σοφία”»
Χαρακτηριστικό είναι το σχετικό απόσπασμα από την κατάθεση της κ. Ρίτσου όταν στρέφει ευθέως τα βέλη της προς τη γραμματέα του Ευάγγ. Βενιζέλου, επικαλούμενη δημοσιεύματα της εποχής:
Εισαγγελέας: Ο κωδικός «Σοφία» χρησιμοποιήθηκε στο στικ και διάβασε μέρος της λίστας.
Μάρτυρας (Σοφία Ρίτσου): Ο ανακριτής προσδιόρισε τον χρόνο που ανοίχτηκε το στικάκι στην 1η Οκτωβρίου του 2012. Αρχικά να δηλώσω ότι δεν είναι ο κωδικός αυτός το όνομά μου. Ο δικός μου κωδικός είναι το επίθετό μου και κάποιοι αριθμοί. Εψαξα μόνη μου στον Τύπο και βρήκα δημοσιεύματα που λένε ποια είναι αυτή η Σοφία και έλεγαν ότι είναι η Σοφία Μπέλμπα, η γραμματέας του κ. Βενιζέλου.
Πρόεδρος: Δεν μπορείτε να ενοχοποιείτε κάποιον, αν υπάρχει αδίκημα. Εσείς ξέρετε ότι έχετε άλλο κωδικό και ότι υπάρχει κάποια άλλη Σοφία εκείνο το χρονικό διάστημα στην υπηρεσία. Τι έκανε η άλλη κυρία Σοφία δεν το ξέρετε και δεν σας ενδιαφέρει.
Η απολογία της κ. Ρίτσου είχε αποτέλεσμα να κληθεί να καταθέσει στο Ειδικό Δικαστήριο και η Σ. Μπέλμπα. Επρόκειτο για μια εξέλιξη που κρίθηκε απαραίτητη έπειτα από την απολογία της κ. Ρίτσου, γεγονός που οδήγησε σε σχετικό αίτημα της Ξ. Δημητρίου, ειδικά εφόσον και ο Ευάγγ. Βενιζέλος σε ανύποπτο χρόνο είχε αναφέρει ότι ο ίδιος είχε ζητήσει από τη γραμματέα του, όταν το θέμα ήρθε στο φως της επικαιρότητας, να εξακριβώσει αν αυτό ήταν το επίμαχο στικάκι που αυτός είχε παραλάβει από τον Ι. Διώτη.
«Οδυνηρό εύρημα στην έρευνα»
Στις 5 Ιουλίου 2013 η ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή εξέδωσε πόρισμα με τίτλο «Προς διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης κατά του πρώην υπουργού κ. Γεώργιου Παπακωνσταντίνου σχετικά με την υπόθεση του ψηφιακού δίσκου ηλεκτρονικών αρχείων της τράπεζας HSBC» όπου η κ. Ρίτσου… έχει την τιμητική της. Κι αυτό γιατί κρίνεται από τους συγγραφείς του πορίσματος ως χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η επιλογή προσώπων από υπουργούς σε οργανισμούς και επιχειρήσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα οδηγεί στην αποκρατικοποίησή τους: «Η τοποθέτηση του προσωπικού επιλογής των υπουργών στα διοικητικά συμβούλια και σε θέσεις ευθύνης των οργανισμών και επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα αποτελεί άλλο ένα οδυνηρό εύρημα και συμπέρασμα της έρευνας. Η σημερινή κυβέρνηση αποκρατικοποιεί, έναντι, μάλιστα, ευτελούς τιμήματος, δημόσιους οργανισμούς και επιχειρήσεις τους οποίους, αμέσως προηγουμένως αλλά μέχρι και σήμερα, οι κυβερνώντες είχαν εγκαταλείψει στη διοίκηση των “ημετέρων” κομματικών παραγόντων και επιλογών».
Από τραπεζική υπάλληλος σε ομάδα εργασίας για το PSI
«Η συνεργάτις του Γ. Παπακωνσταντίνου», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στη συνέχεια του πορίσματος, «πρώην τραπεζική υπάλληλος (Τράπεζα Κρήτης, Τράπεζα Πειραιώς, Εγνατία, Marfin), είχε τοποθετηθεί μέλος του ΔΣ του Πράσινου Ταμείου, ενώ επί κυβερνήσεως Σαμαρά και επί υπουργίας Ι. Στουρνάρα τοποθετήθηκε στη θέση μέλους της Επιτροπής για την Αναμόρφωση του Φορολογικού Συστήματος, υπό την προεδρία του υφυπουργού Οικονομικών Γ. Μαυραγάνη, μαζί με τους Γεωργία Μπέη, Χάρη Θεοχάρη, δηλαδή με ανακυκλούμενο το προσωπικό του υπουργείου Οικονομικών επί υπουργίας Γ. Παπακωνσταντίνου. Η ανωτέρω διορίσθηκε, επίσης επί κυβερνήσεως Σαμαρά και επί υπουργίας Στουρνάρα συνεργάτις του Ι. Στουρνάρα (ΦΕΚ Υ.Ο.Δ.Δ. 380/2012) και συντονίστρια της ομάδας εργασίας για τη διερεύνηση θεμάτων της συμμετοχής των τραπεζών στο PSI. H Σ. Ρίτσου, για την οποία υπήρξε δημοσίευμα της εφημερίδας “ΤΟ ΠΑΡΟΝ” (“Η σύμβουλος του Παπακωνσταντίνου χειρίστηκε το CD με τη λίστα των 1991”, “Το Παρόν”, 28/10/2012), σύμφωνα με το οποίο εκείνη ήταν το πρόσωπο που επεξεργάστηκε τη λίστα Λαγκάρντ, δήλωσε στην επιτροπή ότι δεν γνώριζε ούτε είχε ακούσει τίποτε για τη λίστα Λαγκάρντ, ενώ ο μάρτυρας Χρ. Αθανασίου δήλωσε ότι είχε ο ίδιος μιλήσει για τη λίστα Λαγκάρντ στην κ. Ρίτσου, η οποία έδειξε να γνωρίζει».
«Αυτή ναι, άκουσε από εμένα»
Μάλιστα στο πόρισμα παρατίθεται και ο διάλογος μεταξύ του τότε μέλους της επιτροπής Ζωής Κωνσταντοπούλου και του μάρτυρα Χρήστου Αθανασίου, ο οποίος σκιαγραφεί τον ρόλο της κ. Ρίτσου στην υπόθεση.
Ζωή Κωνσταντοπούλου: Επειδή σας το είπανε και την προηγούμενη φορά, από εδώ πέρασαν οι πιο στενοί συνεργάτες των υπουργών Οικονομικών και όλοι μας είπαν ότι πρώτη φορά άκουσαν το ’12, τον Οκτώβριο και μετά, απ’ όταν πήρε διαστάσεις το θέμα στη δημοσιότητα, ότι τότε άκουσαν για πρώτη φορά. Δεν είχε κανείς τους ακούσει για λίστα Φαλτσιανί. Η αίσθησή σας ήταν ότι αυτό ήταν ένα γεγονός κοινώς γνωστό;
Μάρτυρας: Με τους συμβούλους του κ. Παπακωνσταντίνου δεν μπορώ να ξέρω γιατί ήταν στον οδό Νίκης. Εμείς ήμασταν στην οδό Καραγιώργη Σερβίας 10.
Ζωή Κωνσταντοπούλου: Κύριε Αθανασίου, ακούστε με. Υπήρχαν σύμβουλοί του, όπως η κ. Ρίτσου που ήταν στην οδό…
Μάρτυρας: Η κ. Ρίτσου λόγω του ότι ήταν υπεύθυνη στην ομάδα ληξιπροθέσμων και η οποία στεγαζόταν εκεί δίπλα μας, σας λέω με βεβαιότητα ότι αυτή ναι, άκουσε από εμένα…
Η πραγματογνωμοσύνη και το «μάτι» του Στουρνάρα
Αξίζει να αναφερθεί πως σύμφωνα με πραγματογνωμοσύνη που πραγματοποίησε η ΕΛΑΣ αναφορικά με το περιβόητο USB προέκυψε μεταξύ άλλων, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε ρεπορτάζ της «Καθημερινής», ότι: «ο τελευταίος χρήστης με τον κωδικό Sofia εμφανίζεται να ανοίγει ένα και μοναδικό αρχείο την 1η Οκτωβρίου 2012 λίγες ώρες δηλαδή προτού το επίμαχο αρχείο σταλεί στο Μέγαρο Μαξίμου και από εκεί στο ΣΔΟΕ».
Πλέον η κ. Ρίτσου που υπήρξε επίσης μέλος της Επιτροπής Ειδικών Εκκαθαρίσεων, μέλος του Πράσινου Ταμείου και ειδικών ομάδων εργασίας του υπουργείου Οικονομικών θα είναι η «αμαζόνα» και το «μάτι» του κ. Σκέρτσου. Ετσι άλλωστε είχε χαρακτηριστεί σε δημοσίευμα του «Βήματος» στις 25 Μαΐου 2013, ούσα μια από τις συνεργάτιδες του τότε υπουργού Οικονομικών Γ. Στουρνάρα: «Η κυρία Σοφία Ρίτσου, με εμπειρία 20 ετών στο τραπεζικό σύστημα και στα χρηματοοικονομικά, είναι το “μάτι” του υπουργού στα φορολογικά». Αλλωστε όταν ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος είχε κληθεί να καταθέσει στην επιτροπή της Βουλής αναφορικά με τη λίστα Λαγκάρντ είχε υπερασπιστεί πλήρως την κ. Ρίτσου. Οπως αναφέρεται σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Πριν», στις 4 Νοεμβρίου 2012: «Ο κ. Στουρνάρας ισχυρίστηκε ότι… δεν γνώριζε την ανάμειξή της (σ.σ.: της κ. Ρίτσου) και απαντώντας σε σχετική ερώτηση είπε ότι κράτησε την κ. Ρίτσου στη θέση της επειδή… ήταν έμπειρη».
Την κ. Ρίτσου και τα μάτια μας!
