Μια διαφορετική παράσταση χορού με θέμα την ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης
Ο «Σάλος» της χορογράφου Σοφίας Μαυραγάνη ήταν μία από τις χορευτικές παραστάσεις που έκλεψε τις εντυπώσεις το καλοκαίρι, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Πλέον επαναλαμβάνεται για μια βραδιά στο Μέγαρο Μουσικής στις 18 Φεβρουαρίου.
«Σάλος» αποκαλείται το βουβό κύμα, ένα κύμα δηλαδή που υπάρχει χωρίς να αιτιολογείται από τις παρούσες καιρικές συνθήκες, αλλά οφείλεται σε ανέμους που έχουν προηγηθεί χρονικά ή που συνέβησαν σε άλλες περιοχές. Σκάει εκεί που δεν το περιμένεις, κινείται υπογείως και σε βρίσκει αναπάντεχα. Η αιτία του βρίσκεται συνήθως κάπου αλλού. Τις συνθήκες δημιουργίας του δεν τις έχουμε λάβει σοβαρά υπόψη. Το βουβό κύμα της ιστορίας λοιπόν έχει αρχίσει να μας χτυπά, χωρίς να ξέρουμε πόσο θα διαρκέσει ή ποια θα είναι η πραγματική του δύναμη.
Με αυτή την αφετηρία η χορογράφος μελετά την ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, από την ιδρυτική της συνθήκη μέχρι σήμερα, φωτίζοντας με εύσχημο και σαρκαστικό τρόπο τους λόγους που βιώνουμε τόσο έντονα πλέον την κρίση σε όλα τα επίπεδα. Αυτό ήταν το θέμα της κουβέντας μας.
Η παράστασή σου έχει να κάνει με την ΕΕ και την πορεία της. Πώς βλέπεις αυτήν τη διαδρομή;
Θα σου απαντήσω λίγο πλάγια. Τον τελευταίο καιρό κάνω πολλά μαθήματα ιστορίας. Αυτό που με εκπλήσσει είναι το τι είναι ικανός να κάνει ο άνθρωπος. Με πιάνει απελπισία, την οποία στη συνέχεια διαδέχεται η κατανόηση και η γενικότερη συναίσθηση των πραγμάτων. Γι’ αυτό ξεκινώντας τον «Σάλο», ήθελα να υπάρχει άμεση σύνδεση με την πραγματικότητα που έχουμε βιώσει ως Ευρωπαίοι πολίτες. Η πρώτη διαπίστωση που έκανα μελετώντας είναι ότι η Ευρώπη διανύει την πιο μακροχρόνια περίοδο ειρήνης στην ιστορία της. Με βάση αυτή την παραδοχή αναρωτήθηκα τι θα ήταν αυτό που αν συνέβαινε θα με φόβιζε. Η απάντηση είναι ο πόλεμος. Εκείνος με όπλα και όχι ο οικονομικός. Αυτό ταυτίστηκε μέσα μου με το ξέσπασμα του σάλου.
Άρα τα αδιέξοδα που βιώνουμε σήμερα έχουν να κάνουν με το παρελθόν;
Ακριβώς. Οφείλονται σε γεγονότα που έχουν συμβεί στο παρελθόν και τις συνέπειές τους τις έχουμε βιώσει ελάχιστα σήμερα. Ετσι άρχισαν να κουμπώνουν νοηματικά τα στιγμιότυπα αυτής της ευρωπαϊκής ιστορίας που δουλεύαμε με την ομάδα μου. Πιάνουμε το νήμα από τότε που έπεσαν οι πρώτες υπογραφές για τη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα και φτάνουμε μέχρι σήμερα.
Τι αισθάνεσαι ότι έχουμε κερδίσει και τι έχουμε χάσει σε αυτή την πορεία των 60 χρόνων;
Νομίζω ότι έχουμε κερδίσει πολλά σε θέματα ελευθεριών, δικαιωμάτων, δημοκρατίας και ανάπτυξης. Πήγα πρόσφατα ένα ταξίδι στο Μαρόκο και ο τρόπος ζωής των πολιτών αυτής της χώρας απέχει πολύ από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό κεκτημένο. Μόνο αν βρεθείς σε μια χώρα που δεν τα έχει όλα αυτά, το συνειδητοποιείς. Για μας είναι αυτονόητα. Εδώ υπάρχει ένα δεδομένο σύνολο κανόνων, κάτι που δεν συναντάς αν φύγεις εκτός δυτικού κόσμου. Από την άλλη, αυτοί οι άνθρωποι έχουν μια συναισθηματική αμεσότητα στις επαφές τους, μια διάθεση επικοινωνίας, μια σχέση με τη γη και τη φύση, που η Ευρώπη τα έχει χάσει. Η Ελλάδα ζει στο μεταίχμιο. Εδώ δεν υπάρχουν οι συνθήκες ζωής που απολαμβάνουν οι Βορειοευρωπαίοι, αλλά είναι αισθητό το συναίσθημα και ο τρόπος να γίνονται διαφορετικά τα πράγματα. Προσωπικά μου αρέσει που δεν έχουμε εξευρωπαϊστεί πλήρως.
Τι σε φοβίζει στην ΕΕ σήμερα;
Η δική μου αίσθηση είναι ότι η ΕΕ έχει χάσει τον ανθρωποκεντρισμό της. Το σύστημα των νόμων και της ισχύος υπερβαίνει τη διαχείριση της ανθρώπινης κατάστασης. Αυτό το βιώνουμε στο μέγιστο βαθμό σήμερα. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει αναποτελεσματικά πέρα από τη φτωχοποίηση των δικών της πολιτών και τους χιλιάδες μετανάστες που φτάνουν στο έδαφός της.
Πώς διαχειρίζεσαι στην παράσταση το κύμα που έχει αρχίσει τα τελευταία χρόνια να σκάει;
Ζούμε σε μια κατάσταση διαρκούς μετάλλαξης. Χορογραφικά αυτό αποδίδεται μέσα από μια βασική σύνθεση που επαναλαμβάνεται, τροποποιούμενη, μεταλλασσόμενη. Μοιάζει με τη ζωή μας. Μας χτυπούν συνεχώς μικρά κύματα, που πιστεύουμε ότι αυτό είναι το τελικό, αλλά μετά βλέπεις ότι έρχονται και άλλα. Δεν υπάρχει τέλος.
Δεν σε τρομάζει η παρατεταμένη ελληνική κρίση;
Έχω μια έμφυτη αισιοδοξία, οπότε όλες οι δυσκολίες που παρουσιάζονται δεν με πτοούν. Δεν με παραλύουν. Θεωρώ ότι η ελληνική κρίση έχει και θετικές συνέπειες στη ζωή μας, τη νοοτροπία και τις σχέσεις μας. Έχει αλλάξει το πώς βλέπουμε τα πράγματα.
Δεν μας έχει χτυπήσει όμως κάτι παραπάνω από ένα βουβό κύμα;
Ναι, νομίζω ότι πλέον δεν είναι σάλος. Είναι τσουνάμι αυτό που μας έχει βρει. Τα πράγματα στην Ευρώπη είναι πάρα πολύ δύσκολα και ανεξέλεγκτα. Και δεν θα ήθελα σε καμιά περίπτωση να μιλήσω γι’ αυτό που συμβαίνει στην αμερικανική ήπειρο. Πρόκειται πλέον για ένα κύμα του οποίου δεν μπορούμε να υπολογίσουμε τις συνέπειές του. Αυτή η κατάσταση σε κάνει να αισθάνεσαι τρομερά αδύναμος, ανίκανος να επηρεάσεις ή να αλλάξεις κάτι. Το επικίνδυνο και το βολικό είναι ότι καθένας αποδέχεται τη μη ευθύνη του σε αυτό που συμβαίνει. Εγώ πιστεύω ότι αν δεν μπορώ να επηρεάσω τα πράγματα σε μεγάλο επίπεδο, μπορώ να το κάνω στο μικροεπίπεδό μου, στην καθημερινή μου ζωή. Από εκεί μπορεί να ξεκινήσει μια μεγάλη αλλαγή.
Φωτογραφίες: Μαργαρίτα Νικητάκη
INFO
Δημιουργία – σύνθεση: Σοφία Μαυραγάνη
Μουσική σύνθεση: Αντώνης Παλάσκας
Ερμηνεία – συν-δημιουργία: Νώντας Δαμόπουλος, Χαρά Κότσαλη, Σάνια Στριμπάκου