Η ηθοποιός μιλάει για τους «Ναυαγούς», την παράσταση στην οποία πρωταγωνιστεί, το ελληνικό σινεμά και την επιλογή της να μένει μακριά από την τηλεόραση.
Το πρώτο θεατρικό έργο της Ηρώς Μπέζου «Οι ναυαγοί» ανεβαίνει στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν σε σκηνοθεσία της ίδιας και του Γιάννη Παπαδόπουλου. Η υπόθεση εξελίσσεται σε ένα αποµονωµένο σπίτι στο οποίο ζει ένας φιλόσοφος και καταξιωµένος συγγραφέας µαζί µε την ανήλικη κόρη του. Εκεί τον επισκέπτεται ένας νεαρός δηµοσιογράφος, ο οποίος κάποτε του είχε στείλει µια αναπάντητη επιστολή. Τρεις άνθρωποι παλεύουν να κοιταχτούν, να αγαπήσουν και να «βγουν στη ζωή». Συνάντησα στο Μεταξουργείο την ηθοποιό Σοφία Κόκκαλη για να µιλήσουµε γι’ αυτό το νέο έργο που κεντράρει στην ουσία του θεάτρου –σαν να βλέπουµε τρεις ανθρώπους σε ένα σαλόνι από ένα παράθυρο–, για τον ελληνικό κινηµατογράφο που ανθίζει αλλά δεν βρίσκει υποστήριξη, για το κίνηµα #MeToo και την απόφασή της να µη συµµετέχει στις τηλεοπτικές σειρές.
Οι «Ναυαγοί» είναι το πρώτο θεατρικό έργο της Ηρώς Μπέζου. Ποια στοιχεία πιστεύεις ότι το κάνουν να ξεχωρίζει;
Η Ηρώ Μπέζου είναι καλή φίλη µου. Οταν διάβασα το έργο η αλήθεια είναι ότι µου δηµιούργησε µεγάλη έκπληξη. Γνώριζα φυσικά ότι ο κόσµος της είναι πολύ πλούσιος. Με εντυπωσίασε όµως η θεατρική δοµή του κείµενου και το γεγονός ότι είναι βαθύ, περίπλοκο και µε πολλές αναγνώσεις. Αισθάνοµαι ότι η παράσταση σκηνοθετήθηκε µε τρόπο που δίνει χώρο στο έργο να ακουστεί. Κεντράρει στη θεατρική ουσία και αυτό µου έχει λείψει πολύ. Βλέπουµε πάνω στη σκηνή τρεις ανθρώπους να συνοµιλούν και αυτό είναι ταυτόχρονα πολύ ζωντανό, παιχνιδιάρικο και έξυπνο.
Με ποιους προβληµατισµούς µας φέρνει αντιµέτωπους το έργο;
Οι πρωταγωνιστές είναι τρεις άνθρωποι που βιώνουν την αίσθηση της µοναξιάς, αγαπούν και ερωτεύονται. Ακούγονται πολύ γενικά όλα αυτά, αλλά δεν είναι. Μιλάµε για την προσπάθεια να αγαπηθείς µε κάποιον βαθιά αλλά αυτή η συνθήκη να µη σε τρώει και να µπορείς να σταθείς και µόνος σου. Είναι ένα κείµενο για την τέχνη και την ενηλικίωση, για το κλείσιµο της πόρτας σε κάτι που έρχεται από το παρελθόν. Οι τρεις χαρακτήρες βιώνουν µια φάση της ζωής τους στην οποία βρίσκονται σε αδιέξοδο, δεν µπορούν να προχωρήσουν και ο καθένας προσπαθεί να βγει ξανά στη ζωή µε τον δικό του τρόπο. Οι θεατές µπορούν εύκολα να συνδεθούν µε τα περιεχόµενα του έργου· ίσως γι’ αυτό αρέσει τόσο πολύ η παράσταση σε ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών. Είναι ένα έργο απλό θεατρικά αλλά καθόλου φτωχό σε περιεχόµενα. Εχει πετύχει τον στόχο του και αυτό δεν είναι καθόλου δεδοµένο για ένα νέο έργο.
Με ποιον τρόπο βιώνεις την επιστροφή στη σκηνή µετά τον πολύµηνο εγκλεισµό της περσινής χρονιάς;
Είχα αγωνία για το πώς θα αισθανθούµε τόσο εµείς όσο και το κοινό. ∆εν έχω προλάβει να παρακολουθήσω πολλές θεατρικές παραστάσεις. Νιώθω όµως ότι ο κόσµος είναι ζεστός, πως πηγαίνει στο θέατρο µε ενθουσιασµό. Οι άνθρωποι δεν έχουν ανάγκη απλώς να βγουν από τα σπίτια τους και να εκτονώσουν την πίεση. Αρπάζονται από τα εµπνευστικά πράγµατα που τους τοποθετούν εκ νέου µες στη ζωή. Η θεατρική σκηνή είναι µοναδική σε αυτό – µας έλειψε αυτή η τελετουργία.
Η αίσθηση µοναξιάς είναι κυρίαρχη στη ζωή µας ακριβώς όπως συµβαίνει και µε τους χαρακτήρες του έργου;
Η µοναξιά πάντα υπήρχε και θα υπάρχει µέσα µας. Κυρίως αφορά τη διαχείριση που κάνει ο καθένας µε τον εαυτό του. Η πανδηµία φώτισε πιο καθαρά τη µοναξιά µας. Κάποιοι άνθρωποι δεν δούλεψαν καθόλου, κάποιοι άλλοι εργάστηκαν από το σπίτι, υπήρξαν σχέσεις στις οποίες δηµιουργήθηκε ρήγµα. Σε αυτήν τη συνθήκη ξεγυµνώθηκε η µοναξιά ή ίσως έσµιξαν περισσότερο οι άνθρωποι. Το ουσιαστικό είναι να αναγνωρίζουµε τη µοναξιά µας, να την αντέχουµε και να τη γεµίζουµε.
Ποια είναι η γνώµη σου για τις διεκδικήσεις που έβγαλαν στο φως της δηµοσιότητας οι εργαζόµενοι στον πολιτισµό;
Υπήρξε µεγάλη εργασιακή πίεση· έµεινε ξεκρέµαστο το επάγγελµα. Ελπίζω να παραµείνουν οι κινήσεις στήριξης για να αντέξουν κάποιοι άνθρωποι αυτήν τη δύσκολη περίοδο, αλλά ο κόσµος της τέχνης θέλει περισσότερη φροντίδα. Προσωπικά ήµουν τυχερή γιατί έκανα τρεις µήνες πρόβα µε τον Γιάννο Περλέγκα για τη «Στέλλα µε τα κόκκινα γάντια» και αµέσως µετά ξεκινήσαµε πρόβες για τους «Ναυαγούς». Ξέραµε ότι η παράσταση θα κατέβει, αποφασίσαµε όµως να µην τα παρατήσουµε. Το ζήτηµα της επιβίωσης είναι σκληρό, τώρα φάνηκε ακόµη περισσότερο. Κάποιοι κατάφεραν να πάρουν ένα επίδοµα, υπάρχουν όµως και άλλοι τόσοι που δεν πήραν ποτέ τίποτε. Το θέατρο δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ένας κλάδος που πλήττεται και θεωρείται του πεταµατού. Ηταν πολύ σηµαντικό που έγιναν όλες αυτές οι κινήσεις και βγήκε αυτός ο λόγος στη δηµοσιότητα.
Πόσα έχουν αλλάξει στον χώρο από το κίνηµα #MeToo;
Εχουµε ακούσει πολλά γι’ αυτό, έχουν µιλήσει αρκετοί άνθρωποι. ∆εν ξέρω τι θα µπορούσα να προσθέσω. Υπήρξα κι εγώ ως ακροατής και θεατής αυτού του πράγµατος σοκαρισµένη αλλά προσπάθησα να το αντιµετωπίσω µε ψυχραιµία. Καλώς αποκαλύφθηκαν αυτά τα πράγµατα, καλώς µίλησαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι και θα είναι σηµαντικό να γίνει ένα ξεκαθάρισµα. Αυτό ήδη συµβαίνει. Εχει πέσει πολύ φως και οι άνθρωποι είναι πλέον πιο προσεκτικοί. Ηταν τροµακτικό αυτό που ζήσαµε στην πανδηµία: κλεισµένοι στα σπίτια µας να ακούµε και όλα αυτά. Σε κοινωνικό επίπεδο διακρίνω ότι υπάρχουν ένταση, πίεση και θυµός που δυστυχώς κάποια στιγµή θα εκτονωθούν. ∆εν αφορά µόνο τον καλλιτεχνικό χώρο όλο αυτό.
Φέτος βλέπουµε αρκετές τηλεοπτικές σειρές να κερδίζουν το ενδιαφέρον του κοινού. Εσύ γιατί δεν έχεις εµφανιστεί στη µικρή οθόνη;
Κι όµως, µόλις το έκανα. Συµµετείχα σε ένα αυτοτελές επεισόδιο στη σειρά «Καρτ ποστάλ» της ΕΡΤ1. Είναι αλήθεια όµως ότι δεν βλέπω τηλεόραση, εποµένως στ’ αλήθεια δεν γνωρίζω και τo περιεχόµενο. ∆εν µε έχει ενθουσιάσει κάτι που έχω δει. Μου έχει κάνει τροµερή αίσθηση ότι πολλοί ηθοποιοί έµειναν άνεργοι και η τηλεόραση ήταν το µόνο µέσο στο οποίο θα µπορούσαν να εργαστούν. Φοβάµαι ότι ο τηλεοπτικός χώρος µπορεί να καταπιεί έναν καλλιτέχνη και να χάσει την οµορφιά από άλλα πράγµατα. ∆εν µπορώ να σκεφτώ τον εαυτό µου σε κάποια τηλεοπτική σειρά σήµερα. Υπάρχουν όµως οι τηλεοπτικές πλατφόρµες. Ισως προσπαθήσουν κάποιοι άνθρωποι να δηµιουργήσουν νέες διεργασίες που να συνδεθούν περισσότερο µε το νεανικό κοινό, να γίνουν λίγο πιο ενδιαφέροντα και κινηµατογραφικά τα πράγµατα. Στα κανάλια προβάλλονται σειρές για τους ανθρώπους που επιζητούν κάτι εύκολο και εύπεπτο. Φυσικά δεν τους κατηγορώ, αλλά είναι πολύ συγκεκριµένα τα πράγµατα στο τηλεοπτικό πεδίο. Πλέον ζητούν από τους κινηµατογραφιστές να κάνουν τηλεόραση µε τους δικούς τους όρους και αυτό είναι αρκετά ελπιδοφόρο. Είναι πολύ ωραίο µέσο η τηλεόραση. Ολοι δεν βλέπουµε σειρές; Ο χρόνος παραγωγής όµως είναι εξοργιστικά σύντοµος και τελικά ορίζει το περιεχόµενο.
Ο ελληνικός κινηµατογράφος µας έχει φέρει µπροστά σε ευχάριστες εκπλήξεις, όπως το «Digger» στο οποίο συµµετέχεις και είναι η πρόταση της Ελλάδας για τα Οσκαρ.
Ωραίο δεν είναι αυτό; Και µένα µου αρέσουν οι ελληνικές ταινίες. Υπάρχει πλέον µεγάλο ενδιαφέρον στο εξωτερικό –δυστυχώς, όχι στην Ελλάδα– για την οπτική και τη δουλειά των Ελλήνων σκηνοθετών. Εχουµε ξεφύγει από την αίσθηση του weird wave και αναπτύσσεται πολύ µεγάλη τηλεοπτική ποικιλία. Για µια καλή ταινία µπορεί να χρειαστούν πεντέξι χρόνια για να υποστηριχθεί µε χρηµατοδοτήσεις. Κανονικά η πολιτεία θα έπρεπε να είναι περήφανη γι’ αυτήν τη βιοµηχανία. Υπάρχει ένα χαρακτηριστικό στους Ελληνες δηµιουργούς του κινηµατογράφου. Επειδή είναι τόσο δύσκολα τα πράγµατα, τελικά κάτι κερδίζουν από αυτό. Το σινεµά όµως είναι σηµαντικό να ανθίζει. Το «Digger» ήταν µια ταινία που είδε πολύς κόσµος, ήταν γεµάτες οι αίθουσες. Το χάρηκα απίστευτα αυτό το πράγµα. Νέοι άνθρωποι έλεγαν ότι είχαν καιρό να παρακολουθήσουν µια ωραία ταινία.
Εσύ αγαπάς τον κινηµατογράφο;
Βλέπω τα πάντα στο σινεµά, είµαι σινεφίλ αλλά ταυτόχρονα µε ενδιαφέρουν και οι πιο mainstream δηµιουργίες. Εχω χαρεί απίστευτα µε τις ανοιχτές αίθουσες. Αγαπάω τον Τζον Κασσαβέτη, τον Πολ Τόµας Αντερσον και άλλους δηµιουργούς. Εξάλλου τα επόµενα σχέδιά µου είναι κινηµατογραφικά µε την ταινία «Σελήνη, 66 ερωτήσεις» της Ζακλίν Λέντζου, που έχει ήδη κάνει πρεµιέρα σε φεστιβάλ του εξωτερικού και στη Θεσσαλονίκη και σύντοµα έρχεται και στην Αθήνα.
INFO
«Οι ναυαγοί», Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν. Έως 11/1/2022
